Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home >Discussie> Opinie > 2025 > 6 > Geen gezeik, iedereen rijk - maar wie betaalt de prijs?
Discussie Opinie

Geen gezeik, iedereen rijk - maar wie betaalt de prijs?

Leestijd van ongeveer 2 minuten 14 reacties

De accountancy moet investeren in de inhoud en aantrekkelijkheid van het vak en niet de eisen voor het beroep verlagen.

Tjibbe Bosman

Meer dan dertig accountantskantoren zijn recent voor tientallen miljoenen verkocht aan private equity-investeerders. En plotseling klinkt via SRA, Novaa, Auxilium en MKB-Nederland de roep om lagere opleidingseisen. Het amendement ligt al klaar voor de NBA-ledenvergadering van 16 juni: schaf de mastereis voor registeraccountants af, laat bachelordiploma's volstaan en laat iedereen direct wettelijke controleopdrachten aftekenen.

Dat klinkt efficiënt: jonge collega's sneller als volwaardig accountant inzetten en in rekening stellen. Maar deze kortzichtige ingreep holt het fundament van ons beroep uit. Commerciële winst is direct zichtbaar, kwaliteitsverlies toont zich pas jaren later - als het te laat is. Tegen die tijd zijn de investeerders vertrokken en de bestuurders met pensioen.

Het is al zorgelijk dat sommige private equity-kantoren net afgestudeerde accountants als eindverantwoordelijk extern accountant inzetten. Nog zorgelijker is het plan om de opleidingslat structureel te verlagen. Dat leidt tot diploma-inflatie en een forse uitholling van het vak. Bacheloropleidingen zijn daar simpelweg niet op ingericht. Het zijn juist de RA-master en postinitiële AA-opleiding die de noodzakelijke verdieping bieden: academisch denken, ethische reflectie, professioneel oordeel.

Ironisch genoeg willen studenten zelf juist breder beginnen. Velen vinden het vak al "te specifiek". Hen in de bachelorfase dwingen tot een definitieve keuze of certificeringsroute is niet alleen onwenselijk, maar domweg contraproductief. Zoals de NBA Young Profs terecht opmerken: dit zal eerder tot mínder instroom leiden.

De maatschappij heeft vertrouwen in de accountant, omdat er zware ethische en opleidingseisen worden gesteld. Wat blijft er van dat vertrouwen over, als drie jaar reflectieverslagen op hbo-niveau ineens volstaat?

De mastereis betaalt zich uit - dat is geen mening, maar een feit

Het is juist het denk- en werkniveau vanuit de masteropleiding dat een aantoonbaar positief effect heeft op de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Dit is breed onderzocht en wetenschappelijk onderbouwd:

  • EU-landen met een mastereis voor accountants hebben aantoonbaar betere jaarrekeningen dan landen zonder deze eis.
  • Hoger opgeleide accountants besteden meer tijd aan hun opdrachten, leveren een hogere kwaliteit en rekenen hogere honoraria.
  • Partners met een hoger IQ maken betere continuïteitsinschattingen en rekenen hogere fees.
  • Ondernemingen met hoger opgeleid personeel leveren kwalitatief betere jaarrekeningen, hebben minder fundamenteel foutherstel en betrouwbaardere winstverwachtingen.

De jonge generatie begrijpt dit al lang

AA-studenten kiezen massaal niet voor certificeringsbevoegdheid. Men richt zich liever op mkb-advies en samenstelwerkzaamheden. Als certificeringsbevoegdheid zó cruciaal is voor het mkb, waarom belonen we die keuze dan niet fatsoenlijk?

Willen we het echte probleem aanpakken, dan moeten we investeren in de inhoud en aantrekkelijkheid van het vak - niet de eisen verlagen om het verdienmodel van private equity te faciliteren. De huidige bestuurders hebben hun aandelen net voor miljoenen verkocht en hopen nu dat jonge mensen het stokje overnemen. Maar dan wél tegen lagere loonkosten en met minder opleiding. Zo werkt het niet.

Wie nu pleit voor lagere instroomeisen verkoopt geen visie, maar kortetermijnwinst. Goed voor de aandeelhouder, funest voor het beroep. Stem tegen de amendementen. Houd vast aan kwaliteit.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Dr. WP Tjibbe Bosman RA is universitair docent auditing aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Gerelateerd

14 reacties

Reactie plaatsen

Alexander Vissers

@ Tjibbe Bosman: master-eis studie : paywall helaas. Nederland heeft geen "master" eis voor wettelijke auditors. Eigenlijk heeft Nederland helemaal niet iets wat je een wettelijke regeling kunt noemen alleen een inconsistente kluwen lariekoek; het resultaat van lobbyisme sabotage en onverschilligheid. Al bij de Wet op de Registeraccountants ging de discussie over het vereiste van een academische graad. Alleen de academische accountants werden meteen (1962) in het RA register ingeschreven. Nivra en Novaa hebben vervolgens de invoering van de doctoraal-eis uit 1984 jaren weten te vertragen en te verwateren tot en in 1993.
De CEA is bewust in het leven geroepen, Nivra en Novaa bewust buitengesloten. Door de "Nacht und Nebel Aktion" met een ridicule toelichting heeft het Nivra in 2008 de "beroepsprofielen" in de wet gekregen en heeft daarin aanleiding gezien zich met opleidingsniveau en inhoud van de opleiding en nog veel meer te bemoeien. De leden en substantieloze CEA hebben zich dat alles laten welgevallen.
Net afgestudeerde accountants als extern accountant inzetten is lichtzinnig en dom. Pas afgestudeerden zijn alleen de jure competent, de facto nog nat achter de oren. In de toelichtingen bij zowel de "beroepsprofielen" als de Wab MvT speelde de wetgever met de gedachte twee vormen van certificeringsbevoegdheid te scheppen, één naar Unierecht en één voor nationale recht waarin Nederland vrij is. Deze gedachte is echter nooit in wetgeving omgezet. Er bestaat alleen de omvattende certficeringsbevoegdheid, en die vereist twee jaar praktijkopleiding bij een AFM-Vergunninghouder, terecht uiteraard. Alleen al daarom is de discussie over de certificeringsbevoegde MKB accountant onzinnig.
De discussie die zeker al sinds 1958 speelt kan nu eindelijk beslecht worden: de EU heeft een steun in de rug gegeven met Richtlijn 2018/958/EU, alleen bij gedocumenteerde noodzaak een regeling.

robin litjens

@Annette, nogmaals geen goed idee. Kwaliteit krijg je ook niet met een cafetaria-model.

Annette Houwaart-Nonhof

@ Robin e.a. In de amendementen wordt de master niet afgeschaft. Hij is alleen nog strikt noodzakelijk om OOB-controles te mogen doen. Maar een master kan natuurlijk ook anderszins van toegevoegde waarde zijn voor de RA. De optie blijft. De student kan ervoor kiezen.

robin litjens

Helemaal eens met de standpunt van Tjibbe. Het afschaffen van de master-eis moeten we niet willen.

Kwaliteit krijg je niet in de uitverkoop. Wie denkt dat het beroep groeit door accountants met een snelcursus, vergeet dat vertrouwen geen korte termijn investering is.

Jan Bouwens

Het valt me op dat in een aantal reacties HBO en WO als gelijkwaardig worden aangemerkt.
Als het om economisch/bedrijfskundige opleidingen gaat zijn er grote verschillen tussen de twee opleidingen (ze zijn er niet voor niets en de ene vraagt HAVO en de andere VWO als vooropleiding). Een belangrijk verschil zit hem in het abstractievermogen dat bij het WO wordt aangesproken en ontwikkeld. De programma's van het WO worden ontwikkeld door medewerkers die allen op topniveau moeten publiceren (publiceren op topniveau is even moeilijk als dat het voor voor een Big-Four-Partner is een bedrijf als ASML te overtuigen om de controleopdracht te krijgen). Je kunt dan zeggen dat HBO gelijk is aan de universiteit maar dat komt dan toch neer op motivated reasoning. De universiteit is anders dan het HBO omdat het stimuleert na te denken over wanneer je het beste terug valt op routine en wanneer originele analyse nodig is. En zoals de papers die Tjibbe aanhaalt illustreren, de kwaliteit om te kunnen abstraheren helpt bij de keuze tussen terugvallen op routine (thinking fast) en de inzet van analyse (thinking slow).
HBO en WO hebben beide hun eigen hoge waarde maar om ze als gelijkwaardig aan te merken is onjuist.

Ruud Vergoossen

Ik ondersteun de oproep van Tjibbe Bosman volledig; zie mijn bericht van gisteren op LikendIn.

Marcel op 't Landt

Als het over aantrekkelijkheid en studeerbaarheid van de opleiding gaat – wat een rol speelt in de discussie over beroepsprofielen – blijf ik bij mijn commentaar onder een eerder verschenen artikel. Schrap alle overbodige ballast in de praktijkopleiding! Veel van de eindeloze rapportageverplichtingen en allerlei aanvullende eisen kunnen weg zonder concessies te doen aan de kwaliteit van het beroep.
Daarnaast, als certificeringsbevoegd AA moest ik – omdat ik een periode niet in de controle werkzaam was – de hele praktijkopleiding van drie jaar weer doen, terwijl ik ook al drie jaar praktijkopleiding gedaan had om certificeringsbevoegd AA te worden. Ik schat in dat veel AA’s met de ambitie om RA te worden hierdoor ervan afzien.

Marcel op 't Landt

Het amendement om de mastereis te laten vervallen is – nog los van de onwettigheid ervan – af te raden. Als AA en binnenkort hopelijk RA pretendeer ik iets van de verschillen tussen beide te begrijpen.
De toegevoegde waarde van de AA als samensteller en adviseur voor het MKB is groot – en dat wordt breed erkent, zo lees ik hier. Samenstellen is een vak apart en naar mijn waarneming doen AA’s dat beter dan de tot controleur opgeleide RA’s.
Maar de controle is ook een vak apart. Mijn stelling – gebaseerd op ervaring in zowel de samenstel- als controlepraktijk – is dat RA’s een meer onderzoekende houding nodig hebben voor de controle dan AA’s bij samenstellen en advies. Daar hoort een mastertitel bij. Met het volgen van wetenschappelijk onderwijs wordt die onderzoekende geest gevormd.
Als AA en aankomend RA waardeer ik beide bloedgroepen enorm en ze zijn complementair aan elkaar. maar laten we niet doen alsof ze zonder meer uitwisselbaar zijn.

Alexander Vissers

Beste Tjibbe, daar valt niets op af te dingen. Van de ca. 1.700 actieve externe accountants kan zeker een masteropleiding worden geëist, dit stond de EEG ook voor ogen in 1984, een voltooide Universitaire opleiding ("du niveau de fin d'études universitaires, organisé ou reconnu par l'État.""bac plus cinque""Hochschulabschluss unterzogen" "dell ' esame finale di studi universitari") als niveau, geen tussenstation (kandidaatsexamen of nu, bachelor). Het commentaar van de CEA (secretaris nota bene!) is daarom onjuist, een opleiding op universitair niveau volg je alleen aan de universiteit, zie de geschiedenis van Nivra-Nyenrode.
De huidige (onwettige) Eindtermen geven het al aan met het veelzeggende begrip: "startbekwame accountant" alleen, een accountant die drie jaar praktijkopleiding heeft gevolgd is natuurlijk helemaal niet bekwaam en geen enkele accountantsorganisatie laat pas afgestudeerden jaarrekeningen ondertekenen. Met betrekking tot de niet certificeringsbevoegde accountants: zowel de NBA als de CEA dienen dezen met rust te laten. Richtlijn 2018/958/EU staat in de weg aan beroepsreglementering, beroepstitels en verplicht lidmaatschap zonder bevoegdheden. De beroepsreglementering inclusief wetgeving en nu weer de "beroepsprofielen" heeft de afgelopen 40 jaar in het teken gestaan van titelbehoud, zieltjesbehoud en behoud van invloed en budget van de van vrijwel alle taken ontdane beroepsorganisatie. Het openlijk niet naleven van Richtlijn 2018/958/EU is een nieuw dieptepunt. Nivra en NBA zijn meesters geweest in het manipulteren en saboteren van de wetgeving, met name ook door strategische bepalingen te elfder ure in de wetsontwerpen te smokkelen middels bierviltjes die als nota van wijziging in de wet zijn verwerkt zonder deugdelijke beoordeling door de Raad van State. "Beroepsprofielen" zijn daar een goed voorbeeld van.

Annette Houwaart

@geert

Dat vind ik ook steeds verwarrend. Zie de uitleg van CEA. In de praktijk kwalificeert een Nederlandse HBO opleiding ook als "university".

Europese richtlijn:
"... natuurlijke personen slechts worden toegelaten tot het uitvoeren van wettelijke controles wanneer zij, na het niveau te hebben bereikt om tot een universiteit te worden toegelaten of een gelijkwaardig niveau, een theoretische opleiding en een praktijkopleiding hebben gevolgd en geslaagd zijn voor een door de betrokken lidstaat georganiseerd of erkend vakbekwaamheidsexamen van hetzelfde niveau als het eindexamen voor een universitaire opleiding, of gelijkwaardig niveau.”

CEA
"Feitelijk betekent dit dat geen master of bachelor getuigschrift is voorgeschreven (al dan niet universitair) maar dat het afsluitende vakbekwaamheidsexamen wel hetzelfde niveau van een universitair examen moet hebben."

Geert de Jonge

Een praktisch puntje van aandacht dat nog wel eens, al dan niet bewust, over het hoofd wordt gezien is dat de opleidingseisen voor de wettelijke controle vastliggen in de welbekende EU-richtlijn 2006/43/EG. Dat is natuurlijk meer iets voor juristen. Maar ik meen daar toch in te lezen dat voor de wettelijke controle een opleiding vereist is waarvan het niveau overeenkomt met een afgesloten universitaire opleiding. In gewoon Nederlands lijkt me dat daar dan een master mee bedoeld wordt en geen bachelor.

Ron Marsen

Het komt op mij over dat HBO-accountants voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten: niet de investering in een zware (master)opleiding willen (of kunnen) doen, maar wel de bijbehorende (RA)titel gratis willen krijgen.

Het lijkt mij dat het gemiddelde niveau van de RA dan naar beneden gaat (met alle gevolgen voor de kwaliteit van de beroepsuitoefening).

Als we kijken naar de medische wereld dan zien we toch ook (gechargeerd gezegd) dat een hartpatiënt een ander soort arts nodig heeft dan iemand die een antibioticakuur moet krijgen.

Misschien is de fusie tussen NIVRA en NOvAA toch niet zo goed geweest.

Thomas Schoeman

Waar in de basis onderscheid relevant is, is het verschil tussen een controlerend accountant en een samenstellend (of adviserend accountant). Dat zijn in de basis twee hele verschillende beroepen en daar zitten andere opleidingseisen aan vast. Dat voor een controlerende rol in het wettelijke domein een hogere opleidingseis is gesteld is niet gek. Het is nou ook niet zo dat het beroep nu al florerend door toetsingen van de AFM heen komt. Het zou de wereld op zijn kop zijn om dan in dat domein opleidingseisen te verlagen.

En als er dan een grijs gebied is, vindt daar dan gezamenlijk oplossingen.

Waar het in dit artikel om draait is vooral niet het uithollen of in het verdachtenbankje zetten van de MKB-accountant. Die heeft namelijk ontzettend veel waarde. En dat sneeuwt compleet onder door met enig bombastisch offensief een verlaging van eisen voor certificering erbij te halen in verschillende uitingen. Ik vind dat jammer voor het hele beroep. Wat voor een reclame maken wij dan met elkaar?

Wat ik het beroep vooral gun, is een visie vanuit toegevoegde waarde vanuit de verschillende rollen en dat gezamenlijk over de bühne brengen. Ik hoop dat dat vooral de kerm mag zijn van de komende ledenvergadering en route van het NBA bestuur en dat we weggaan van het in tegenstellingen blijven denken.

Annette Houwaart-Nonhof

@Tjibbe De kern van het beroep is volgens mij gelegen in de maatschappelijke toegevoegde waarde en niet in de academische status.

In de zoektocht naar een passend beroepsprofiel voor de toekomst is het belangrijk alles te onderzoeken, de onnodige ballast te schrappen en vast te houden wat nu al goed is om voor studenten een studeerbare opleiding te maken die hen de bevoegdheden geeft die de maatschappij nu en in de toekomst nodig heeft.

In het mkb-segment - 99,8% van de bedrijven waar een groot deel van de accountants werkzaam is - gaat het om nabijheid en praktische toepasbaarheid. Juist die kenmerken mogen niet worden ondergewaardeerd in het beroepsprofiel.

De suggestie dat andere routes dan de RA-(master)opleiding afbreuk zouden doen aan de kwaliteit of integriteit van het beroep doet geen recht aan de duizenden betrokken accountants, waaronder AA's met wettelijke controlebevoegdheden, stevige opleidingen en jarenlange praktijkervaring. Daarnaast vind ik het zorgelijk dat het debat verengd wordt tot een voorkeur voor een academisch model, terwijl relevante signalen uit de praktijk, zoals de breed gedragen reacties van MKB-Nederland SRA, Novaa, Commissie MKB, Faculty OSV, Belanghebbendenorgaan Beroepsreglementering e.d. nauwelijks worden meegewogen. Die signalen zijn niet ideologisch, maar reflecteren de dagelijkse realiteit van ondernemingen, hun stakeholders en de accountants die hen ondersteunen.

Ten slotte. Als er zorgen zijn over de invloed van private equity en commercie op de onafhankelijkheid van het beroep, laten we die dan serieus adresseren. Maar niet door hier voorafgaand aan de ledenvergadering met het beroepsprofiel op de agenda, de mkb-praktijk op deze manier in het verdachtenhoekje te zetten.

Reageer op dit artikel

Spelregels debat

    Aanmelden nieuwsbrief

    Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

    Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

    Relevantie Datum