Nieuws 17 december 2013

Commissaris anno 2013: 'Evaluatie moet nu echt beter'

De raad van commissarissen (rvc) van Nederlandse organisaties is onvoldoende toegerust met HR-kennis en ook vinden commissarissen dat het evaluatieproces van het functioneren van de rvc op de schop moet.

Dat blijkt uit het jaarlijkse commissarissenonderzoek van accountants- en adviesorganisatie Grant Thornton, waaraan dit jaar 134 commissarissen en 23 secretarissen van rvc's deelnamen.

Naar verwachting leidt de toenemende aandacht voor evaluatie de komende jaren tot meer mutaties in de samenstelling van rvc's.

Een van de opvallendste conclusies uit het onderzoek, uitgevoerd door Aalt Klaassen en professor Herbert Rijken van de VU, is dat commissarissen bewuster en systematischer aan de professionalisering van hun 'vak' werken.

De gemiddelde commissaris is kritischer over competenties die hij/zij voor de rvc nodig acht. Een toenemend belang van HR-kennis staat daarbij voorop, gevolgd door verbeteringen op het gebied van ict, marketing, risicomanagement, internationale kennis en ervaring met veranderingsprocessen.

Deze wens tot verbetering leeft sterker bij de secretaris en overige rvc-leden dan bij de rvc-voorzitter. Volgens de onderzoekers hangt dit verschil samen met de positie van de voorzitter, die met meer belangen rekening moet houden.

Over een tweede aandachtspunt, het selectieproces van commissarissen, bestaat onder de respondenten veel onduidelijkheid. Commissarissen geven aan dat er 'een wisselende aanpak' wordt gehanteerd - vooral bij de voordrachtcommissaris - en dat er 'volgens informele processen' wordt gehandeld.

Ze prefereren juist een gestructureerde, vastomlijnde aanpak, waarbij werving via het eigen netwerk weer nadrukkelijk een complementair onderdeel van de procedure wordt. Volgens de onderzoekers toont dit aan dat dienstverlening van executive search bureaus 'geen onverdeeld succes is'.

Een andere opvallende conclusie is dat de commissaris afscheid heeft genomen van 'de statische rvc'. Commissarissen vinden dat de raad moet meebewegen met de organisatie. In de praktijk betekent dat méér betrokkenheid bij het opstellen en bepalen van doelstellingen en strategie. In turbulente tijden zal de rvc dichter op de raad van bestuur opereren en met een hogere vergaderfrequentie.

Daarnaast is er een sterke behoefte aan verbetering van het proces van selecteren en benoemen van rvb-leden en het evalueren van de rvc. Met name die laatste verbetering wordt zeer breed gedragen.

Volgens Bart Jonker, partner bij Grant Thornton, is vrijblijvendheid 'een gepasseerd station'. "Meer professionele evaluaties, een meer divers samengestelde rvc en een continue actualisering van het profiel van de rvc in lijn met het toekomstperspectief van de organisatie zullen ertoe leiden dat er op termijn meer en sneller mutaties in de samenstelling van rvc's optreden. Organisaties stellen nieuwe eisen aan de rvc. Er zijn commissarissen met aanvullende competenties nodig, variërend van kennis van HR- en veranderingsprocessen tot de aanwezigheid van kritisch denken en oordeelsvermogen."

"Tegelijkertijd verwacht ik dat rvc-leden zich kritischer opstellen ten opzichte van een disfunctionerende commissaris. Een commissaris die 'direct opstapt' is nog niet breed geaccepteerd, maar je termijn uitzitten, is niet meer vanzelfsprekend."