Nieuws 26 november 2018

'Geef commissie de tijd voor degelijke oorzakenanalyse'

De vorige week door minister Hoekstra van Financiën aangekondigde Commissie Toekomst Accountancysector moet de tijd krijgen om een degelijke oorzakenanalyse te maken. Dat stellen Eva Eijkelenboom, werkzaam bij de Erasmus School of Law en KPMG en Steven Hijink en Lars in 't Veld, werkzaam bij de Radboud Universiteit en Stibbe, vandaag in het Financieele Dagblad.

Eijkelenboom, Hijink en In 't Veld voerden in 2014 een evaluatie van de Wet toezicht accountantsorganisaties uit in opdracht van het ministerie van Financiën. De onderzoekers ondersteunen de oproep die de Monitoring Commissie Accountancy (MCA) in 2016 deed aan de sector om diepgaander onderzoek te doen naar de oorzaken van de achterblijvende controlekwaliteit en ook de zogenaamde 'wicked problems' aan te pakken.

"Met de oproep om de hete aardappels te adresseren, is niets mis. Sterker nog, deze aanpak - eerst oorzaken vaststellen en dan maatregelen nemen - verdient de voorkeur. Over de vraag wat die hete aardappelen zijn, moet discussie worden gevoerd", aldus Eijkelenboom, Hijink en In 't Veld.

De onderzoekers zijn in dat verband kritisch over de verkenning die de AFM deed naar de 'kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector'. "De verkenning pretendeert wetenschappelijk te zijn, maar bevat de nodige methodologische gebreken. Ervaringen met Amerikaanse wetgeving worden zonder de benodigde vertaalslag toegepast op de Nederlandse markt en wetgeving."

Bovendien ontbreekt een analyse van de effecten van nieuwe wetgeving grotendeels. "Dat bevreemdt overigens niet. Pas vier maanden geleden zijn de meest recente aanpassingen in accountancywetgeving doorgevoerd, waaronder invoering van een geschiktheidstoets voor beleidsbepalers. [...] In dit opzicht is de verkenning van de AFM een halfgare aardappel."

Ook andere aspecten blijven volgens Eijkelenboom, Hijink en In 't Veld in de AFM-verkenning onderbelicht, zoals het eigen functioneren van de toezichthouder en de negatieve prikkels die van toezicht uit kunnen gaan. Zo kan toezicht leiden tot een meer compliancegerichte cultuur en verlies van intrinsieke motivatie tot verbetering. Ook komt "de hete aardappel, dat negatieve publiciteit afbreuk doet aan vertrouwensherstel in accountants, niet aan bod".

"Kortom, een flink aantal aardappels moet nog worden gerooid. Meer onderzoek naar oorzaken is nodig. We juichen het toe dat een Commissie Toekomst Accountancysector onderzoek gaat doen. Die commissie moet dan wel de tijd krijgen om een degelijke oorzakenanalyse te maken. Want overhaastig in een politieke snelkookpan bereidde aardappels zijn onmiskenbaar heet; een goede bodem om op voort te bouwen bieden zij niet."

» FD: Geldingsdrang van politiek en toezichthouder ondermijnt vertrouwensherstel in accountants