Nieuws 09 december 2019

NBA kritisch over voorstellen zelfstandigen

De NBA is kritisch over de kabinetsvoorstellen voor verbetering en verduidelijking van de positie van zzp'ers. De maatregelen kosten kleine zelfstandigen in veel gevallen meer dan dat het ze oplevert. De voorstellen die helderheid moeten scheppen over arbeidsrelaties zullen geen significante verbetering opleveren.

Dat stelt de NBA in een reactie op de internetconsultatie over het conceptwetsvoorstel Wet minimum beloning Zelfstandigen (Wmz) en het conceptwetsvoorstel Zelfstandigenverklaring.

Het in het wetsvoorstel opgenomen minimumtarief voor zelfstandigen van 16 euro gaat volgens de beroepsorganisatie voorbij aan het feit dat een zelfstandige niet in loondienst werkt, waar het inkomen wordt bepaald door uren vermenigvuldigd met het tarief. Dit terwijl ondernemers, waaronder kleine zelfstandigen, een veel complexere opbouw hebben van belonings- en kostenelementen die uiteindelijk tot het besteedbaar inkomen leiden.

De NBA verwacht een toename van de administratieve lasten, bijvoorbeeld omdat kleine zelfstandigen die nu gewend zijn om totaalprijzen af te spreken een sluitende urenadministratie moeten gaan bijhouden en materiaalkosten per opdracht moeten gaan uitrekenen. Ook moeten zij een administratie gaan voeren waaruit hun uurtarief blijkt.

"Ook zeer kleine, praktisch ingestelde zelfstandigen, moeten voorafgaand aan elke opdracht een offerte gaan maken. Er is immers een inschatting nodig van de directe kosten en uren en deze moeten in de vorm van een uren- en kostenoverzicht aan de opdrachtgever worden overlegd, opdat deze het uurtarief kan berekenen. Ook zal in de praktijk blijken dat de korte termijn van twee weken waarbinnen de uitgebreid gespecificeerde factuur verstrekt moet worden, moeilijk haalbaar is."

Voor deze administratie zullen zzp'ers in veel gevallen ook software moeten aanschaffen. Dat is voor zelfstandigen die rond het minimumtarief zitten "wel erg begrotelijk", aldus de NBA. Het geraamde opslagpercentage van 15 procent voor algemene kosten waarmee is gerekend is daarvoor mogelijk te laag, "zeker in combinatie met de extra administratieve expertise die in veel gevallen zal moeten worden ingehuurd". Zzp'ers die nu feitelijk boven het minimumtarief zitten zouden volgens de beroepsorganisatie na de implementatie van de wet zelfs op of onder de grens van het minimumloon kunnen gaan zakken.

Ondernemersrisico

Daarnaast ziet de NBA ook het ondernemersrisico voor zakelijke opdrachtgevers toenemen, omdat zij de werkelijk bestede uren moeten toetsen en vastleggen. De beroepsorganisatie verwacht dat opdrachtgevers zekerheid wensen over de door de opdrachtnemer verstrekte stukken, bijvoorbeeld door de verklaring van een accountant. Dat leidt tot administratieve lastenverzwaring.

Omdat particuliere opdrachtnemers deze verantwoordelijkheid niet hebben, ziet de NBA een verschuivingsrisico bij zzp'ers die zowel zakelijke als particuliere klanten hebben. Zij zouden de werkelijke uren voor zakelijke opdrachten kunnen verlagen en die voor particuliere opdrachten in hun urenadministratie verhogen.

Ook verwacht de NBA dat zzp'ers door de verplichte girale betaling geconfronteerd worden met verliezen doordat zij niet meer contant betaald worden. Zij krijgen veel later hun geld en lopen ook het risico dat ze helemaal niet worden betaald, een risico dat nu waarschijnlijk niet is opgenomen in de opslag van 15 procent.

De beroepsorganisatie komt dan ook tot de conclusie dat "met de instelling van een minimumtarief veel andere fluctuerende factoren die van invloed zijn op het inkomen van een kleine zelfstandige niet worden geraakt. Die complexiteit aan factoren is echter wel zodanig van invloed op het bestaansminimum van de zelfstandige dat het voorgestelde minimumtarief waarschijnlijk slechts een symbolische waarde zal krijgen en bovendien zal zorgen voor een grote administratieve lastenverzwaring en rechtsonzekerheid bij de betrokkenen."

Zekerheid over arbeidsrelatie

De voorstellen die ervoor moeten zorgen dat opdrachtgevers en -nemers zekerheid krijgen over de kwalificatie van een arbeidsrelatie in die gevallen waarbij dat nu nog niet helder is, zullen geen "significante verbetering ten opzichte van de huidige situatie" opleveren, zo verwacht de NBA.

Zo zijn de grenzen voor het tarief van 75 euro en de tijdsduur van een arbeidsrelatie bij de zelfstandigenverklaring "arbitrair gekozen". Het wetsvoorstel lijkt volgens de beroepsorganisatie niet te onderkennen dat er ook aan de bovenkant van de zzp-markt sprake kan zijn van afhankelijkheid, die duidt op een arbeidsrelatie. De NBA wijst erop dat de regeling prijsopdrijvend kan werken omdat zelfstandigen die nu (net) onder het tarief van 75 euro werken, meer zekerheid over de kwalificatie van hun werkrelatie kunnen krijgen wanneer zij hun tarief wat verhogen.

Ook zet de NBA vraagtekens bij de webmodule, bijvoorbeeld over de zekerheid die de uitkomst van deze module biedt.

De consultatie loopt tot en met 9 december. Tot nu toe zijn er 838 reacties binnengekomen.