Nieuws 18 september 2020

'Honger naar data vraagt om bezinning over rol accountant'

Accountantskantoren kijken verlekkerd naar de mogelijkheden om verschillende databronnen aan elkaar te knopen en met slimme tools voor data-analyse hun klanten toegevoegde waarde te bieden. Dat brengt ook nieuwe risico's met zich mee. Martin de Bie wil dat de beroepsgroep zijn verantwoordelijkheid neemt. "De potentie is echt enorm."

Nart Wielaard

Begin 2014 kreeg ING de hoon van zo'n beetje iedereen over zich heen, na de bekendmaking dat ze iets met big data wilden gaan doen. Politici dreigden hun rekening op te zeggen en toezichthouders riepen de bank op het matje. In 2014 was de maatschappij er blijkbaar nog niet aan toe dat een vertrouwde bank deze stap maakte met hun data.

Hoe kijkt de maatschappij nu naar accountants, als zij meer met data gaan doen? Martin de Bie (216 Accountants) was één van de sprekers tijdens de online What/If-sessie van de NBA-community Accounttech op 16 september, over de strijd om bedrijfsdata.

Je volgt vanuit 216 Accountants hoe de wereld van accountants en softwareleveranciers zich ontwikkelt. Data van hun klanten wordt steeds toegankelijker en systemen worden steeds meer met elkaar verbonden. Dat heeft toch grote voordelen en biedt accountants mogelijkheden voor nieuwe toegevoegde waarde?

"Absoluut. Met die data kan bijna alles. Je kunt betere cash flow-prognoses maken en daarmee kijken of een bepaalde investering mogelijk is, je kunt een bedrijf benchmarken ten opzichte van concurrenten, inzage in liquiditeit/betalingstermijn en veel andere data gedreven voorspellingen. Maar we moeten ons realiseren dat die ongekende mogelijkheden ook risico’s hebben. Het gebruik van API's (application programming interfaces) maakt dat je vrij eenvoudig deurtjes kunt openzetten tussen systemen, zeker als die in de cloud zijn gehost. Maar weten we als accountant eigenlijk wel welke deurtjes er open staan en welke data onze klanten precies delen? En met wie en voor hoe lang? En zijn onze voorwaarden wel hierop ingericht?"

Dat zijn retorische vragen?

"“Klopt. Er is een enorme honger naar data te zien, zowel onder accountants als softwarebedrijven. En juist het koppelen van verschillende bronnen van software oplossingen binnen een accountantsorganisatie kan van grote waarde zijn. Een van de beloften is bijvoorbeeld om een zogeheten 360 view van een klant te hebben. Dat betekent dat je vanuit verschillende bronnen - zoals de financiële administratie, salarissystemen, factureringstools en open data - informatie ophaalt en daarmee een overall beeld van een klant krijgt. Om die systemen aan elkaar te koppelen maken ontwikkelaars gebruik van API's. Een gebruiker kan eenvoudig met zijn toegangsgegevens een koppeling leggen tussen systemen en applicaties van derden, wellicht zonder zich bewust te zijn van de risico's. Want mogelijk legt hij ten behoeve van één klant een koppeling, maar geeft deze verbinding toegang tot een veelheid aan klanten."

"De onderliggende bedoelingen van het delen van data in de keten zijn goed. Maar waar het mis kan gaan is als je geen zicht hebt op welke voorwaarden er precies van toepassing zijn. Dat is belangrijk, ook omdat het eigenlijk kinderlijk eenvoudig is om een API te ontwikkelen zodra iemand een idee heeft voor een nieuwe toepassing. Ook dat idee zal waarschijnlijk voortvloeien uit goede bedoelingen, maar stel nu eens dat het fout gaat? Dat een van de betrokken partijen in die keten misbruik maakt van de data en deze voor heel andere doeleinden gaat gebruiken? Of dat een van die partijen wordt gehackt? En hoe makkelijk is wel niet om zelf wat met Power BI te spelen en data uit het loonpakket te combineren met het financiële pakket? Het gaat dan om privacygevoelige kwesties, helemaal als je toegang hebt tot BSN-nummers. Reken maar dat de accountant dan onder vuur komt te liggen, als er een data-lek ontstaat door dergelijk "creativiteit". Veel klanten hebben echt geen idee wat er op de achtergrond gebeurt met hun data, maar ze gaan er wel vanuit dat ze hun accountant daarin kunnen vertrouwen. En dus is het zaak dat accountants in actie komen om te voorkomen dat ze hun klanten daarin mogelijk teleurstellen."

Enerzijds verwachten we van de accountant dat deze enthousiast alle technologie omarmt om te innoveren. Anderzijds verwachten we ook dat de accountant een beetje op de rem gaat staan om klanten te behoeden voor cowboys die het niet al te nauw nemen. Hoe kunnen we het juiste evenwicht vinden tussen snelheid en voorzichtigheid?

"Het begint met bewustwording over hoe snel de informatieketen zich ontwikkelt onder invloed van digitalisering en wat dat betekent. Zowel onder accountants als onder klanten is daar nog veel onbekendheid. Ik denk dat organisaties als de NBA, de SRA en de NOAB daar een belangrijke rol te vervullen hebben. En ik denk ook dat het essentieel is dat de beroepsgroep in gesprek gaat met elkaar hierover, maar juist ook met klanten over wat zij eigenlijk verwachten. Hoe kijken zij aan tegen het gebruik van data in de informatieketen en welke rol dichten ze de accountant toe? Wat is hun definitie van verantwoord gebruik van data? En van wie is eigenlijk de data? Hoe kunnen we duidelijke afspraken maken met betrekking tot data delen in onze dienstverlening om onze integriteit als trusted partner te borgen richting klant?  Die vragen worden nog nauwelijks gesteld."

Het gebruik van bedrijfsdata brengt ook veel goeds. Op welk vlak zie je zelf de grootste veranderingen in het werkdomein van accountants?

"Het zogeheten 'pre-accounting'. Deze term wordt gebruikt voor het verwerken van bijvoorbeeld inkoop- en verkoopfacturen, het traditionele bulkwerk van accountants. In de afgelopen jaren zijn hier natuurlijk veel scan- en herkenoplossingen voor ontwikkeld, maar je ziet nu steeds meer dat er partijen opstaan die de ruwe data uit deze facturen 'opslurpen', waardevolle inzichten verstrekken en er analyses mee kunnen doen in combinatie met betaaldata (PSD2); eigenlijk nog voordat deze het boekhoudsysteem in gaan. Een partij als het Amerikaanse Botkeeper is daarvan een mooi voorbeeld. Eigenlijk kun je met die data heel veel voorspellingen doen, bijvoorbeeld over financieringsbehoefte. En zodra je data kunt combineren met data van andere bedrijven kun je bijvoorbeeld ook mogelijke kostenbesparingen signaleren. De potentie is echt enorm. Het is niet voor niets dat Google geld en talent vrijmaakt voor deze startup, maar ook hun platform beschikbaar stelt aan banken (voorbeeld Deutsche Bank) voor analyses."

• De online What/If-sessie over 'De strijd om bedrijfsdata'’, gehouden op 16 september, is terug te kijken via YouTube.
• Lees ook Nu alle bedrijfsdata beschikbaar komen, breekt de strijd los