Nieuws 27 januari 2021

Kosten ziekenhuizen stijgen veel harder dan in care

De uitgaven aan ziekenhuiszorg (cure) zijn in Nederland in de periode 2011-2019 veel harder gestegen dan de uitgaven in de caresector (verpleeg- en verzorgingshuizen, thuiszorg, gehandicaptenzorg en GGZ).

Terwijl de gezamenlijke omzet van ziekenhuizen in de periode 2011 tot en met 2019 steeg met bijna 42 procent (+ € 8,9 miljard), lagen de groeipercentages in de andere grote zorgsectoren aanmerkelijk lager.

In dezelfde periode groeide de omzet in de gehandicaptenzorg met 28 procent (+ € 2,2 miljard), in de VVT-sector met zo’n 19 procent (+ € 3,1 miljard) en in de GGZ met 9 procent (+ € 0,9 miljard). Dat blijkt uit een analyse door Intrakoop. Deze inkoopcoöperatie van de zorgsector onderzocht 1.148 jaarverslagen van zorgorganisaties tussen 2011 en 2019. 

Qua rendement waren de ziekenhuizen niet de best presterende zorgsector. Het nettoresultaat van de ziekenhuizen staat de laatste jaren behoorlijk onder druk door stijgende kosten, onder andere als gevolg van dure medicatie en oplopende kosten van behandelingen. Over de hele linie is het gemiddelde meerjarig rendement in de gehandicaptensector het hoogste, met bijna twee procent. De VVT-sector schreef in 2016 nog rode cijfers, maar boekte in 2019 met een resultaat van 1,7 procent de hoogste gemiddelde winst. De totale opbrengsten van de vier grote deelsectoren in de zorg zijn in 2019 opgelopen tot € 70,6 miljard. Dat betekent dat de kosten van de zorg voor de Nederlandse samenleving € 15,1 miljard hoger zijn dan in 2011. Van deze kostenstijging komt zeventig procent voor rekening van ziekenhuizen. 

Personeel

Vooral op het gebied van personeel gaan de cure- en caresector uit elkaar lopen. In de periode 2011–2019 namen de totale personeelskosten in gehandicaptenzorg en GGZ met 37 procent het hardst toe, gevolgd door de VVT-sector (31 procent) en de ziekenhuizen (27 procent). In die personeelskosten zitten ook de kosten voor personeel niet in loondienst, de zogenaamde flexibele schil: zzp’ers en uitzendkrachten.

In de caresector is die flexibele schil inmiddels goed voor bijna negen procent van de kosten voor personeel. In ziekenhuizen is dit aandeel lager en stabiel op 5,4 procent. Ook het ziekteverzuim ligt hoger bij care. 

Financiële buffers

Over de hele linie hebben zorginstellingen gewerkt aan gezonde(re) financiële buffers voor slechtere tijden; een belangrijke ontwikkeling in het licht van de huidige coronacrisis. De afgelopen jaren nam in alle deelsectoren van de zorg het weerstandsvermogen (solvabiliteit) behoorlijk toe, tot ruim boven de norm van 15 procent. De gehandicaptenzorg heeft met 30,6 procent gemiddeld de meeste 'reserves'. De GGZ scoort het ‘laagst’ met 26,5 procent, maar ook deze sector zit ruim boven de norm.

De liquiditeitsratio van de zorg is voor alle sectoren de laatste jaren gestegen tot (ruim) boven de 1, een niveau dat banken zien als 'safe'. Qua investeringen was er in 2019, na jaren van gestage dalingen, sprake van een kleine stijging. Ziekenhuizen investeren gemiddeld het meest en zijn samen goed voor € 1,9 miljard aan investeringen (€ 2,3 miljard in 2011). De VVT investeerde in 2019 voor € 1 miljard (€ 1,4 miljard in 2011). De gehandicaptensector en de GGZ zitten beide op een niveau van € 0,7 miljard (€ 0,6 in 2011).

• Factsheet Jaarverslagenanalyse Gezondheidszorg 2011-2019