Nieuws

Banken berekenen deel kosten witwasonderzoek door

Sinds kort berekenen alle banken maandelijkse kosten voor hun poortwachtersplicht van de overheid, rondom witwassen en terrorismefinanciering, door aan zakelijke klanten. De inzet van mensen voor het nakomen van de Wwft-verplichtingen is enorm.

Peter Olsthoorn

Banken moeten in het kader van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) onderzoeken of bedrijven en personen via hun rekeningen geld witwassen of terrorisme financieren. De overheid heeft deze opsporingsplicht geprivatiseerd, nadat eerder wettelijk al de bewijslast was omgedraaid: bij witwassen moet de verdachte bewijs leveren dat hij geen belasting heeft ontdoken.

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) bracht in 2021 met PwC de nadelen en risico's in kaart. Daaruit bleek dat in Nederland circa 13.000 bankmedewerkers een poortwachtersfunctie uitvoeren, dat is vijftien tot twintig procent van het totale aantal bankmedewerkers. Dit gaat gepaard met jaarlijks 1,4 miljard aan kosten voor de sector, behalve aan personeel ook aan IT.

In een rapport van DNB wordt echter een bedrag van 1,1 miljard euro over 2021 aan kosten genoemd, waarvan nog een kwart aan 'hersteltrajecten'. Met de witwascontrole houden zich volgens DNB 'ruim 10.000 fte' zoet.

Onderlinge afspraken?

In 2022 besloten alle banken om de kosten te gaan doorberekenen. Dat lijkt op een kartelafspraak, al dan niet overeengekomen met het ministerie van Financiën. Maar volgens de woordvoerder van de NVB is dat een onjuist vermoeden: "Nee, we hebben geen onderlinge afspraken gemaakt, want dat mag niet. De banken hebben individueel vastgesteld dat ze de significant hogere kosten bedrijfsmatig wel moeten doorberekenen."

De banken brengen verschillen tarieven in rekening. Voor een BV is dat bijvoorbeeld per jaar (ex BTW):
Rabobank: 96 euro
ING: 90 euro
ABN Amro: 78 euro
Volksbank (SNS, ASN): 60 euro

Voor een vereniging en stichting:
ING: 90 euro
ABN Amro: 36 euro
Rabobank: 36 euro
Volksbank: 36 euro

Voor de eenmanszaak berekenen ING, Rabo, ABN Amro geen Wwft-kosten door, Volksbank heft 18 euro per jaar. Wel verhogen de banken de kosten van rekeningen van particuliere klanten en eenmanszaken, maar niet met een aparte Wwft-heffing.

Kosten en opbrengsten

ABN Amro zegt dat bank circa 370.000 zakelijke klanten heeft, maar maakt geen uitsplitsing. Als wordt uitgegaan van allemaal BV's, dan levert de heffing een kleine dertig miljoen euro op. Tegen welke kosten? "De kosten die ABN Amro in 2022 verwacht te maken om onze verplichtingen uit de Wwft na te komen zijn circa 465 miljoen euro. Er werken circa 4.400 fte's aan", aldus de woordvoerder.

Dat betekent dat de heffing voor bedrijven circa zes procent van de totale kosten dekt, de rest komt uit andere heffingen en (rente-)inkomsten. ABN Amro betaalde een witwasschikking aan het OM van 480 miljoen euro.

ING heeft op dit moment circa 626.000 zakelijke klanten. Vermenigvuldigd met de jaarlijks 90 euro voor BV's, komt het totaal op 56 miljoen euro. De kosten van de controle kan ING niet verschaffen, maar bedragen een veelvoud van deze inkomsten. De bank moest eerder 775 miljoen aftikken met het OM voor een schikking wegens onvoldoende witwascontrole en verschaft verenigingen en stichtingen tot in 2023 geen nieuwe rekeningen, tot de witwascontrole helemaal op orde is.

Menskracht

Rabo telt 800.000 zakelijke klanten. Gemakshalve vermenigvuldigd met de 96 euro per jaar aan heffing, komt dat op ruim 75 miljoen euro. De kosten kan Rabo niet zo oplepelen, volgens de woordvoerder: "Er is 6.400 fte aan menskracht actief in de Financial Economic Crime afdeling. Tal van medewerkers zitten niet ten principale in het FEC-domein, maar hebben wel een hand in Rabobanks poortwachtersrol. Bovendien zijn er niet nader te specificeren kosten zoals voor systemen, kantoren, thuiswerkfaciliteiten."

Het enige bedrag dat Rabo kan noemen is de extra investering van 1,6 miljard euro, om processen te verbeteren in het FEC-domein in de periode 2016-2021. "Het aantal personeelsleden groeit nog altijd fors door en is, opgeteld, gigantisch: van 1.700 in 2016 naar die 6.400 per juni 2022."

Volksbank wil geen aantal zakelijke rekeningen bekendmaken, noch welke kosten de poortwachtersplicht met zich meebrengt.

Overigens leveren de inspanningen wel een ruime vertienvoudiging van het aantal meldingen bij de FIU op in vijf jaar tijd, tot 263.000 in 2021. Maar opsporing en vervolging houden bij lange na geen gelijke tred.

Gerelateerd

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.