Nieuws 26 januari 2023

'Accountant geen hoogvlieger bij ontdekken van fraude'

Hoewel accountants nuttig werk doen, is de controlerend accountant nooit een hoogvlieger geweest als het gaat om het ontdekken van fraude. Dat stelt hoogleraar Marcel Pheijffer in zijn column in het FD.

Volgens Pheijffer zijn de controlestandaarden ”volstrekt helder” over de rol van de accountant rondom fraude. Maar uit onderzoeksdata blijkt dat controlerend accountants maar zelden de ontdekker van fraude zijn. De hoogleraar verwijst daarbij onder meer naar een recent rapport van de Association of Certified Fraud Examiners (ACFE) over met name werknemersfraude.

Daaruit blijkt dat 42 procent van zulke fraudes aan het licht komt door tips, gevolgd door interne controle (16 procent). De controlerend accountant komt pas op de achtste plaats, met maar vier procent. “Zelfs ontdekking door toeval scoort met vijf procent nog beter”, aldus Pheijffer, die spreekt van “weinig opwekkende cijfers als het gaat om de effectiviteit van accountantscontrole”.

Ook bij de grote nationale en internationale fraudezaken, zoals Ahold, Steinhoff, Vestia, Enron en Wirecard, vervulde de accountant geen heldenrol, meent Pheijffer, “alhoewel zij daar zelf weleens anders over denken”.

Klokkenluiders en onderzoeksjournalisten

De hoogleraar heeft in zijn loopbaan zelf ervaren dat de informatie van klokkenluiders, kroongetuigen, onderzoeksjournalisten, spijtoptanten en tipgevers meestal waardevoller bleek dan het werk van accountants. Accountantsdossiers bevatten meer dan eens concrete informatie over en aanwijzingen van fraude, maar “accountants zagen die niet of wilden die niet zien, en faciliteerden daarmee frauduleus handelen”.

Pheijffer pleit er daarom voor die klokkenluiders, getuigen en tipgevers te koesteren en vraagt aandacht voor de rol van onderzoeksjournalisten die voor hun werk meer geld zouden moeten krijgen; bijvoorbeeld “een stevige subsidie van overheidswege”.

Ten slotte doet hij een oproep aan ‘betrokken omstanders’, die fraude en onethisch gedrag gedogen, in plaats van ertegen op te treden: “sta op als het erom gaat”.

FD-column Marcel Pheijffer: Bij opsporing fraude speelt accountant geen heldenrol