Nieuws

Rekenkamer: Stimuleren arbeidsmarkt met subsidies werkt niet

De Algemene Rekenkamer heeft verschillende subsidieregelingen doorgelicht waarmee de rijksoverheid de arbeidsmarkt beter wil laten functioneren. Conclusie: de subsidies, waaronder de STAP-regeling, werken niet of niet goed.

De rekenkamer is kritisch over de resultaten van het Stagefonds Zorg, over een subsidie voor omscholing van werknemers tot ICT'er of technicus en over de STAP-regeling, waarmee burgers duizend euro subsidie voor een cursus krijgen als opstapje naar de arbeidsmarkt.

Omscholing naar ICT of techniek

De omscholingsregeling van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), om werknemers voortaan in te zetten voor ICT en techniek heeft de afgelopen twee jaar bijna niets opgeleverd. In 2021 en 2022 kon een werkgever € 3.750 subsidie krijgen, mits de werknemer tijdens de omscholing en een halfjaar erna in dienst zou zijn.

In 2022 was aanvankelijk € 40 miljoen uitgetrokken voor deze subsidieregeling. Gedurende het jaar werd dit teruggeschroefd naar € 10 miljoen, zodat 2.666 subsidieverleningen verstrekt konden worden. Dat werden er uiteindelijk maar 159. Over beide subsidiejaren opgeteld is uiteindelijk in totaal voor 258 mensen een subsidie verstrekt. Van de beschikbare € 75 miljoen over twee jaar bleef € 74 miljoen ongebruikt.

De minister heeft de regeling voor 2023 niet meer opengesteld voor nieuwe aanvragen. In het verantwoordingsonderzoek over 2022 verklaart de Algemene Rekenkamer dit magere resultaat onder meer uit gebrek aan inzicht bij EZK in de redenen waarom een werkgever investeert in omscholing of het binnenhalen van zij-instromers. De omvang van de subsidie noch die van het aantal verwachte omscholers was onderbouwd. De rekenkamer stelt dat de minister van EZK weinig geleerd heeft van eerdere initiatieven, ook al bestaat het Techniekpact met betrokken arbeidsmarktsectoren al sinds 2013.

Stagefonds zorg

Sinds 2008 kunnen zorgorganisaties subsidie krijgen voor stages. De minister voor Langdurige Zorg en Sport verwacht dat die subsidie leidt tot genoeg stageplekken om later te kunnen voldoen aan de vraag naar nieuwe zorgmedewerkers.

In 2022 heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zorgorganisaties met € 179,2 miljoen aan stagesubsidies ondersteund. De laatste zes jaar is het aantal gelopen stages in de zorg gegroeid van circa 50.000 fte naar iets meer dan 60.000. Het is echter onwaarschijnlijk dat deze groei het resultaat is van de subsidie, concludeert de Algemene Rekenkamer. Geld prikkelt zorgorganisaties nauwelijks om extra stageplekken aan te bieden; zorginstellingen houden zelden bij wat een stageplek kost en uiteindelijk oplevert. Het gebrek aan stagebegeleiders vormt het grootste knelpunt bij het creëren van meer stageplekken; extra geld lost dit niet op.

De Rekenkamer concludeert dat de stagesubsidie waarschijnlijk niet bijdraagt aan het oplossen van het personeelstekort in de zorg. De Algemene Rekenkamer vindt het zorgelijk dat de minister toch blijft sturen op stagesubsidie, terwijl ondertussen het maatschappelijke probleem van  personeelstekorten in de zorg groter wordt.

STAP-subsidie

De belangstelling voor een STAP-subsidie van duizend euro, voor een cursus of opleiding om de eigen arbeidsmarktpositie te verbeteren, is groot. Met de subsidieregeling hebben 216.269 mensen in het jaar 2022 een STAP-budget ontvangen.

De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geeft er € 183 miljoen aan uit. De minister beoogt met de STAP-regeling, die ook in 2023 van kracht is, een bredere groep te bereiken dan indertijd met de fiscale aftrek scholingsuitgaven, waar vooral hoogopgeleiden gebruik van maakten.

Het is onduidelijk of die bredere groep met de STAP-regeling wordt bereikt en het ontbreekt op dit aspect aan een concrete doelstelling. Onderzoek van de Algemene Rekenkamer wijst uit dat zo'n veertig procent van de subsidieontvangers hun scholing zonder de STAP-bijdrage niet gevolgd zou hebben. Voor zestig procent was de duizend euro vooral een meevaller. Zij zouden de scholing anders toch wel gevolgd hebben, betaald door de werkgever of met eigen middelen.

De opleidingen die met het STAP-budget worden gevolgd zijn zo breed, dat de vraag is of zij in alle gevallen arbeidsmarkt gericht zijn. De onduidelijkheid daarover en de beperkte controles op misbruik en oneigenlijk gebruik in 2022 zijn reden voor de rekenkamer om het gevoerde beleid het oordeel 'matig' te geven. Het kabinet heeft eind april aangekondigd de STAP-subsidie per 2024 af te schaffen.

Bron: Algemene Rekenkamer

Gerelateerd

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.