Nieuws 17 juli 2023

Examenfraude KPMG 'schokt' AFM en zorgt voor veel media-aandacht

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is "geschokt" door de omvang van de examenfraude die bij KPMG heeft plaatsgevonden. De AFM gaat scherp toezien op gedragsverandering. Ondertussen zorgt de kwestie voor veel media-aandacht.

"Als toezichthouder op de Nederlandse accountancysector heeft examenfraude de nadrukkelijke aandacht van de AFM. Voor twijfel aan de integriteit en vakbekwaamheid van accountants is geen ruimte", zo stelt de AFM in een reactie op het nieuws over fraude met interne toetsingen bij KPMG.

Accountantsorganisaties hebben een belangrijke rol in het maatschappelijk verkeer, benadrukt de toezichthouder. "Zo moet iedereen kunnen vertrouwen op het oordeel van een accountant in de controleverklaring bij een jaarrekening. Beleggers, analisten, leveranciers en andere gebruikers van de jaarrekening baseren er belangrijke (economische) beslissingen op."

Volgens de AFM is het aan accountantsorganisaties zelf om examenfraude te voorkomen, eventuele misstanden op te sporen en die aan te pakken. De AFM heeft de oob-accountantsorganisaties dringend verzocht hier extra aandacht aan te geven en trekt daarbij samen op met de Amerikaanse toezichthouder PCAOB.

Gedragsverandering

"Ik ben geschokt door de omvang van deze examenfraude en door het feit dat dit door alle lagen van de organisatie speelt", stelt AFM-bestuurder Hanzo van Beusekom. "Dit is helaas geen unieke gebeurtenis. Internationaal zijn meerdere gevallen bekend van examenfraude binnen de accountancysector. Dit raakt aan de integriteit en vakbekwaamheid van accountants."

Volgens Van Beusekom heeft examenfraude "alles te maken met gedrag en cultuur. Wij zullen er scherp op toezien dat deze noodzakelijke gedragsverandering zo snel mogelijk wordt ingezet. Medewerkers binnen de sector roepen we nadrukkelijk op om misstanden proactief te melden".

De sector moet examenfraude "goed en snel onderzoeken en de onderliggende problemen aanpakken", meent hij, om door te kunnen "op de ingeslagen weg naar herstel van vertrouwen".

Maatregelen

De AFM kan naar eigen zeggen "van verschillende maatregelen gebruikmaken om de naleving van wet- en regelgeving af te dwingen. Voordat we overgaan tot een maatregel doen we altijd grondig onderzoek. Daarna bepalen we welke maatregel het meest passend is".

Beroepsorganisatie NBA, die al direct na het bekendworden van het nieuws over de fraude met interne toetsingen bij KPMG aangaf "geschrokken" te zijn van de berichtgeving, stelt tegenover Het Financieele Dagblad dat het nog te vroeg is om iets te kunnen zeggen over het indienen van mogelijke tuchtklachten bij de Accountantskamer.

Het FD stelt in een vervolgartikel dat de examenfraude bij KPMG schadelijk is voor de hele sector. De fraude staat niet op zichzelf, aldus de krant. "Het beroep, dus zowel de kantoren als de individuele medewerkers, heeft een cultuurprobleem en zolang dat niet grondig is aangepakt, blijven er fouten worden gemaakt."

Het FD verwijst daarbij ook naar eerdere bevindingen van de Commissie toekomst accountancysector (Cta) en de recente reactie van het beroep op het jongste AFM-rapport over frauderisicoanalyse.

In het nieuws

De examenfraude bij KPMG zorgt niet alleen bij het FD voor stevige berichtgeving. Ook andere landelijke dagbladen zoals NRC en de Telegraaf schrijven erover, net als Nu.nl, RTL Nieuws en de NOS. Ook in het NOS Achtuurjournaal kwam de kwestie langs en zelfs de eigenzinnige ‘roze weblog’ GeenStijl memoreert het gedwongen vertrek van rvc-voorzitter Van Boxtel bij KPMG.

De Volkskrant stelt dat de fraudezaak "past in een breder patroon van ingefluisterde antwoorden, dat bij veel bureaus al jaren van laag tot hoog gangbare praktijk is. Zelfs stevige boetes zijn niet afschrikwekkend genoeg gebleken om die cultuur te doorbreken", aldus de krant.

Roger van Boxtel zegt in een korte toelichting aan de Volkskrant dat hij vanwege een afspraak een interne KPMG-toetsing over onder meer privacy-aspecten niet kon afronden. "Toen heeft iemand me geholpen", aldus de oud-minister, die stelt dat hij "uit reinheid" is opgestapt. Een statement dat opnieuw bij GeenStijl op weinig begrip kan rekenen.

Ook de Volkskrant vindt het opmerkelijk dat de examenfraude bij KPMG speelt, "nadat toezichthouders in de VS de beerput al eerder hadden geopend".

'Stompzinnige' toetsen

Volgens FD-redacteur en columnist Mathijs Rotteveel helpt de opzet van de toetsingen waarschijnlijk niet: "Als je de toetsresultaten kunt uitwisselen, gaat het vast om meerkeuzetoetsen: de meest oppervlakkige en luie toetswijze die er is."

Dat KPMG-medewerkers daardoor niet werden geïnspireerd, kan Rotteveel zich voorstellen. "Dit zijn slimme mensen, die misschien wel de zeer intensieve opleiding tot registeraccountant hebben afgerond. Waarom moeten die urenlang a-tjes en b-tjes omcirkelen?"

De FD-redacteur snapt dat "spiekende accountants" straf verdienen. "Deel boetes uit en ontsla er een paar. Maar verander ook de inhoud van hun 'permanente educatie'. Stuur ze naar mooie lezingen, laat ze complexe opdrachten uitvoeren om hun kennis bij te schaven", aldus Rotteveel. "Alles om te voorkomen dat ze zich nog langer bezig hoeven te houden met stompzinnige meerkeuzetoetsen."