Nieuws 03 juni 2025

Vrees voor stilstand na vertrek PVV uit kabinet

PVV-leider Geert Wilders heeft zijn steun voor de coalitie ingetrokken, waardoor het kabinet is gevallen. Het bedrijfsleven, belangengroepen en diverse maatschappelijke organisaties reageren gemengd, maar vrezen vooral voor stilstand in beleid.

De PVV besloot de coalitie te verlaten, toen Wilders niet de gevraagde handtekening kreeg onder zijn recent aangescherpte asielplannen. Hij riep de PVV-bewindslieden op om het kabinet te verlaten. Coalitiegenoten VVD, NSC en BBB reageren boos en verbaasd op de stap van Wilders.

Het kabinet-Schoof, dat nog geen jaar regeert, wordt door het opstappen van de grootste coalitiepartij demissionair. Wat dat bijvoorbeeld betekent voor de nieuwe accountantswet, die in september aanstaande geagendeerd staat bij de Tweede Kamer, is nog niet duidelijk.

Premier Schoof heeft bij de koning het ontslag van de PVV-bewindslieden uit het kabinet aangeboden, op paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Schoof wil "binnen de ruimte die de Kamer ons daarvoor geeft" doorgaan met het aanpakken van urgente problemen. Hij wees onder meer op de onzekere geopolitieke situatie. "Het leven in Nederland en daarbuiten gaat gewoon door", aldus de premier.

Bezorgde reacties

Vanuit overheden, het bedrijfsleven, belangenorganisaties, vakbonden en maatschappelijke groeperingen wordt bezorgd gereageerd op het uiteenvallen van het kabinet. Zo roepen de provincies politiek Den Haag op om "in het belang van Nederland en haar inwoners" ook na de val van het kabinet door te gaan met de aanpak van "cruciale opgaven". Voor stilstand is geen tijd, zegt voorzitter Ina Adema van het Interprovinciaal Overleg (IPO).

Door het uiteenvallen van de coalitie ontstaat "nog meer onzekerheid, terwijl het al lang schuurt voor veel mensen", zegt voorzitter Sharon Dijksma van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Ze wijst op "woningnood, druk op de zorg en aanhoudende spanningen in de wereld". Dijksma, ook burgemeester van Utrecht, zegt dat Nederland niet mag stilvallen. Er is nu "geen tijd voor politieke spelletjes, maar voor moed. Den Haag moet laten zien dat besturen belangrijker is dan profileren".

Ondernemers en vakbonden

Ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland stellen dat Nederland er dringend behoefte aan heeft "weer eens langere tijd te worden bestuurd door een daadkrachtig en stabiel kabinet dat beslissingen kan nemen voor de toekomst van ons land".

Naar de mening van de ondernemersorganisaties loopt Nederland op diverse terreinen vast. Nu het kabinet is gevallen, bestaat het risico dat het opnieuw lang zal duren voordat er belangrijke knopen worden doorgehakt, waarschuwen de organisaties in een eerste reactie. "Het land moet wel bestuurd worden", benadrukken ze.

"De val van dit kabinet, dat werkelijk niets voor elkaar heeft gekregen, is goed nieuws voor Nederland", zegt interimvoorzitter Dick Koerselman van FNV. Hij vindt het schandalig hoe de coalitiepartijen zijn omgegaan met de stem van de kiezer. "We hebben een kabinet nodig dat heldere keuzes durft te maken voor onze toekomst rondom onze veiligheid, industrie en natuurlijk stikstof. Een kabinet dat mensen verbindt en niet tegen elkaar opzet."

Vakbond NU'91 is "niet rouwig" om de val van het kabinet. "Helaas hebben we de afgelopen maanden geen daadkracht gezien op het ministerie van VWS", zegt een woordvoerder van de beroepsorganisatie voor de zorg. "Terwijl de problemen in de zorg ongekend groot zijn. Er moet nu echt wat gebeuren en dat heeft ook dit kabinet niet laten zien."

Energie

De energiesector is teleurgesteld over het uiteenvallen van het kabinet. "Een demissionair kabinet betekent vertraging van besluitvorming en wetgeving, terwijl er nu juist tempo gemaakt moet worden", reageert voorzitter Cora van Nieuwenhuizen van branchevereniging Energie-Nederland.

Volgens haar staat de energiesector klaar om te investeren in de verduurzaming van Nederland. Maar daarvoor is een slagvaardig en daadkrachtig bestuur onontbeerlijk. "Nederland kan het zich niet veroorloven om maatregelen die de leveringszekerheid en betaalbaarheid van energie moeten waarborgen vooruit te schuiven."

Energie-Nederland roept de Tweede Kamer op om niet op de handen te gaan zitten tot nieuwe verkiezingen, maar de onderwerpen die essentieel zijn voor de energietransitie gewoon te blijven behandelen.

Haven

De wereld wacht niet op Nederland, reageren Rotterdamse havenondernemers op het nieuws. Er is snel een nieuw en doortastend kabinet nodig dat de verantwoordelijkheid neemt om problemen op te lossen, volgens Deltalinqs, de ondernemersorganisatie voor bedrijven in de haven. "We zien een enorme stapeling van problemen die onze nationale welvaart, onze strategische autonomie en de rol die de Rotterdamse haven daarin speelt, bedreigen", stelt Deltalinqs-voorzitter Victor van der Chijs.

Hij wijst onder meer op hoge energiekosten voor de industrie, de stikstofproblemen, netcongestie en een "chronisch gebrek aan investeringen in nieuwe infrastructuur, duurzame technologie en innovatie". Daarom moet er op volle kracht worden doorgewerkt, vinden de Rotterdamse havenondernemers.

Onderwijs

De Algemene Onderwijsbond (AOb) gaat ervan uit dat de aangekondigde bezuinigingen op het hoger onderwijs niet doorgaan door een val van het kabinet. Coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB waren van plan ruim een miljard euro op onderwijs en onderzoek te bezuinigen. "Kabinet weg, bezuinigingen weg", laat voorzitter Thijs Roovers weten. "De sector verdient een kabinet dat werkt aan de toekomst, niet aan afbreuk."

De overkoepelende organisatie van universiteiten wil dat de politiek het "destructieve kabinetsbeleid terugdraait voor het te laat is", nu de coalitie is gevallen. Het kabinet bezuinigt honderden miljoenen op onderwijs, onderzoek en innovatie. Ook wordt de instroom van buitenlandse studenten beperkt.

Volgens Universiteiten van Nederland zijn de gevolgen al zichtbaar: "ontslagen, verdwenen opleidingen en stilgevallen onderzoek". De organisatie noemt het belangrijk "dat Nederland investeert in onderwijs, onderzoek en innovatie, en voldoende ruimte blijft bieden voor internationaal talent".

Waterschap en landbouw

De val van het kabinet zorgt voor ongewenste vertraging van "grote vraagstukken die niet op uitstel kunnen wachten", aldus de Nederlandse waterschappen.

Voorzitter Jeroen Haan van de overkoepelende Unie van Waterschappen noemt als voorbeelden het verbeteren van de waterkwaliteit en waterveiligheid, netcongestie en het oplossen van de stikstofproblematiek. De 21 waterschappen hebben daar dagelijks mee te maken.

Landbouworganisatie LTO is teleurgesteld dat het kabinet uiteengevallen is. "Voor de landbouw betekent dit, alwéér, dat de onzekerheid waarin boeren en tuinders nu al jarenlang leven, verder voortduurt", zegt voorzitter Ger Koopmans van de boerenorganisatie. Koopmans vindt het zonde van alle tijd en energie die is gestoken in het vinden van oplossingen voor de uitdagingen waar de landbouw voor staat.

Technologie

De val van het kabinet is een ramp voor de Nederlandse industrie, vindt ondernemersorganisatie voor de technologische industrie FME. Ons land "snakt naar stabiliteit, visie en daadkracht om de energie- en klimaattransitie, netcongestie en het ongelijke speelveld aan te pakken".

De FME vreest dat bedrijven nu opnieuw te maken krijgen met onzekerheid, stilstand en uitstel. "Nederland heeft geen tijd voor politieke spelletjes. We zitten midden in geopolitieke spanningen, torenhoge energieprijzen, een stikstofcrisis en een zorgsysteem dat onder druk staat", stelt voorzitter Theo Henrar.

Ondernemers blijven in het ongewisse nu de coalitie uiteen is gevallen, zegt voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland, ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en technische detailhandel. "Dit is slecht voor ondernemend Nederland in algemene zin, maar ook zeker voor de technische branche."

Natuur en milieu

Nederlandse klimaat- en natuurorganisaties vrezen dat klimaatproblemen nog verder worden uitgesteld. "Het gaat niet goed met de natuur", benadrukken de organisaties die onder de Groene 11 vallen. "We hebben de natuur nodig. We hebben allemaal belang bij schone lucht, gezond drinkwater, en een plek om tot rust te komen." Ze hopen dat de Tweede Kamer opkomt voor natuur en klimaat. "De Tweede Kamer is nu aan zet om door te pakken."

Milieudefensie ziet het vallen van het kabinet als een kans om de "toxische relatie" tussen grote vervuilers en regeringspartijen te beëindigen. "Dit is het moment voor echte keuzes. Voor rechtvaardigheid, voor klimaatactie en voor een samenleving waarin iedereen meetelt, niet alleen de rijksten en de vervuilers", zegt directeur Donald Pols.

De milieuorganisatie hekelt de manier waarop de regering niet in staat was de fundamentele problemen van onze tijd aan te pakken. "We zagen vooral vertraging, verdeel-en-heerspolitiek en een gebrek aan visie", zegt Pols.

Schiphol hoopt dat de Tweede Kamer eerdere luchtvaartplannen niet controversieel zal verklaren en daarmee op de lange baan schuift. Het kabinet besloot eerder het maximale aantal vluchten op Schiphol te verlagen naar 478.000 per jaar om geluidsoverlast voor omwonenden te verminderen. 

Zorg

Het einde van het kabinet is met gemengde gevoelens ontvangen bij de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU). "Op het gebied van onderzoek en innovatie zijn pijnlijke keuzes gemaakt, die de academische zorg en wetenschap hard hebben geraakt", zegt NFU-voorzitter Helen Mertens. "Tegelijkertijd snakt de zorg naar stabiliteit en voortgang."

Volgens de NFU is intensief gewerkt aan een Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) over de transformatie van de zorg. "Het einde van de coalitie maakt de toekomst van het AZWA ineens onzeker", aldus Mertens, mede omdat de toekenning van de financiën nog niet is geregeld.

Zorgbrancheorganisatie ActiZ vreest "vertraging voor toekomstbestendige zorg voor ouderen". De organisatie wil net als de NFU graag een "duidelijke meerjarige koers" zien om "de uitdagingen van de vergrijzende samenleving" aan te gaan. Dat betekent volgens ActiZ onder meer dat geïnvesteerd moet worden in salarissen en opleidingen van zorgmedewerkers.

"De politieke ontwikkelingen van vandaag veranderen de uitdagingen van de zorg niet", zegt Ad Melkert, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). "We kunnen ons geen stilstand veroorloven bij de dringende opdrachten in de zorg. De NVZ blijft daarom samen met de andere zorgpartijen werken aan de toekomst van de zorg in Nederland." 

Economen

De economische impact van de val van het kabinet lijkt op het eerste oog niet zo groot, denkt hoofdeconoom Sandra Phlippen van ABN Amro. Dat komt doordat het kabinet volgens haar nauwelijks plannen had gemaakt.

Het economenteam van de bank onderzocht direct welke plannen nu vertraging of afstel riskeren. "De pijnlijke realiteit is dat dit er maar heel weinig zijn." Er zijn dus maar weinig plannen waarvan de uitvoering dreigt te vertragen of waarvoor afstel dreigt.

Volgens de econoom heeft het kabinet verzuimd op belangrijke dossiers concrete plannen te maken. Dan gaat het volgens haar om woningbouw, het stikstofdossier, klimaat en de arbeidsmarkt. Op die dossiers is Nederland volgens haar "volledig vastgelopen".

Bert Colijn, hoofdeconoom voor Nederland bij ING, stelt dat onze economie en overheidsfinanciën in "best goede staat" verkeren, vergeleken met sommige landen om ons heen. Maar in de huizenmarkt, de arbeidsmarkt, de klimaattransitie, de stikstofproblematiek en het overvolle elektriciteitsnet zijn er ook dossiers die de afgelopen tijd zijn blijven liggen.

Mobiliteit

Koninklijke RAI Vereniging roept politieke partijen op om zo snel mogelijk een kabinet te vormen dat aan de slag gaat met de mobiliteitsagenda. Investeringen in betaalbare, veilige en duurzame mobiliteit en bereikbaarheid kunnen niet wachten.

Juist nu zijn duidelijke keuzes en consistent beleid nodig om grote maatschappelijke opgaven aan te pakken - zoals de transitie naar duurzame mobiliteit én het betaalbaar houden van mobiliteit voor alle Nederlanders, stelt de organisatie.

Banken

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) maakt zich zorgen over de voortgang van het overheidsbeleid na de val van de coalitie. "De geopolitieke situatie maar ook de nationale thema's vragen om urgente keuzes te maken voor een weerbaar Nederland en Europa", laat NVB-voorzitter Medy van der Laan weten.

De NVB roept op om te blijven werken aan thema's als de concurrentiekracht van Nederland, de versterking van defensie, het stikstofprobleem, de woningbouw en ook "klantvriendelijkere controles op witwassen". Banken spelen als financier naar eigen zeggen een belangrijke rol bij deze kwesties.

Bron: ANP

Dit bericht is na eerste publicatie aangevuld op basis van ontvangen reacties op de val van het kabinet.