Benchmark: rechtmatigheid gemeenten staat onder druk
De praktijk rondom rechtmatigheidsverantwoordingen bij gemeenten is nog volop in ontwikkeling. Het aantal gemeenten dat zichzelf als rechtmatig beoordeelt, is afgelopen jaar gedaald van 45 naar 37 procent.
Dat blijkt uit de Benchmark Rechtmatigheidsverantwoording 2024 van Exilo, adviesbureau voor bedrijfsvoering en control bij lokale overheden. De analyse is uitgevoerd bij 86 gemeenten, dat is een kwart van alle Nederlandse gemeenten. Sinds 2023 zijn colleges van B&W zélf verantwoordelijk voor het afgeven van een oordeel over de rechtmatigheid in de jaarstukken.
"De stijging van de begrotingsonrechtmatigheden baart zorgen. Nu het financiële perspectief van gemeenten verslechtert, wordt begrotingsdiscipline belangrijker dan ooit", aldus Erik Koster, partner bij Exilo. "De kwaliteit van de begroting bepaalt in toenemende mate hoe wendbaar een gemeente is. Snel en trefzeker bijsturen is niet alleen financieel noodzakelijk, maar ook bestuurlijk onmisbaar."
Meer consistentie
Een positieve ontwikkeling is dat de consistentie tussen bevindingen en conclusie sterk is verbeterd, stelt het rapport. In 97 procent van de gevallen komt de eindconclusie overeen met de inhoudelijke constateringen, tegenover 82 procent in 2023. Verder blijkt dat 83 procent van de gemeenten aanbestedingsfouten rapporteert. De gemiddelde aanbestedingsonrechtmatigheid bedraagt omgerekend 42 euro per inwoner.
Opvallend is verder dat alle onderzochte gemeenten rapporteren over begrotingsonrechtmatigheden. Maar geen enkele gemeente past het nieuwe model van de rechtmatigheidsverantwoording correct toe. In negen van de 86 gevallen is het verantwoordingsmodel van 2023 hergebruikt. En accountantsverslagen zijn in vijftien gevallen niet openbaar beschikbaar op gemeentelijke websites.
Nieuwe regels
Vanaf 2025 wijzigen de rapportagegrenzen en goedkeuringstoleranties in het Besluit Begroting Verantwoording (BBV) en het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (BADO). Zo wordt de maximale verantwoordingsgrens verlaagd van drie procent naar twee procent. Dat legt de lat voor gemeenten nog hoger, waarschuwt Exilo.
Gerelateerd
Rechtmatigheidsverantwoording steeds complexer en minder transparant
De invoering van de rechtmatigheidsverantwoording moest raadsleden en inwoners meer inzicht geven in het gemeentelijk financieel beheer. Die doelstelling is echter...
NBA publiceert Alert over controles van decentrale overheden
De NBA heeft Alert 48 gepubliceerd, over aanpassingen in de Gemeentewet en de Provinciewet en de gevolgen daarvan voor de controle en de controleverklaring bij decentrale...
Rechtmatigheidsverantwoording: Accountants, nu is het jullie beurt!
De voorbereidingen voor de rechtmatigheidsverantwoording bij gemeenten, provincies en gemeenschappelijke regelingen zijn in volle gang. Accountants lijken echter...
Fouten + onzekerheden = toename niet-goedkeurende verklaringen
Het opheffen van het onderscheid tussen fouten en onzekerheden bij de controle van jaarrekeningen van decentrale overheden, is een forse aanscherping van de norm...
Kamer wil dat VWS financieel beheer sneller op orde brengt
De Tweede Kamer wil meer tempo zien bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), om het financieel beheer op orde te krijgen. Al drie jaar op...