Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home > Opinie > 2009 > 9 > Waar is de directeur Public Trust?
Opinie

Waar is de directeur Public Trust?

Leestijd van ongeveer 3 minuten 7 reacties

Voor het accountantsberoep geldt nog steeds de klassieker van Limperg dat hij als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer fungeert. Althans, behoort te fungeren. Steeds opnieuw komen er cases aan het licht waaruit blijkt dat hier de hand mee wordt gelicht. Daarbij valt als centraal kenmerk op dat deze door zowel kantoren als het NIVRA worden gerechtvaardigd met een creatief beroep op regels.

Eerder merkte ik daarover op dat zolang we een uitleg van de regels volgen die zich tegen het maatschappelijk verkeer keert, we haar vertrouwen zeker niet winnen. Laat staan dat zij de accountant langer als haar 'vertrouwensman' zal zien.

Er lijkt echter keer op keer niet van geleerd te worden. Een vicieuze cirkel waarmee het beroep zichzelf alleen maar verder het moeras in helpt. De ene keer een accountant van PwC bij de provincie Noord-Holland die meent een zwijgplicht te hebben, de andere keer KPMG dat denkt dat zij de interne audit bij Rentokil er wel even bij kan doen.

'De discussanten kennen de feiten niet', 'het ligt genuanceerd', 'er is geen standaardrecept', 'het wordt er toch goedkoper op', zijn dan wat van die 'bliksemafleiders' die in reactie op de ophef te horen zijn.

Het gaat natuurlijk niet om die cases sec, maar om de fundamenten van het beroep. En daaraan wordt in die reacties voorbijgegaan. Het accountantsberoep verkeert in een vertrouwenscrisis.

Het NIVRA heeft begin dit jaar, als green shoot, een aparte directeur Public Trust aangesteld. Om eerlijk te zijn: ik merk er weinig van.

Tot nu toe is het ook in de discussies rond de meest recente cases nog niet gelukt echt uit dit moeras te komen. Wel hoopvolle bijdragen van collega's op onderdelen. Naar analogie van de negen Trust Rules van KPMG, van mijn kant  (hoe cynisch ook) een poging de blik vooruit te werpen hoe wél uit die spiraal te komen, zoals Wallage dat noemt. Daarmee kom ik tot een agenda van negen eigen rules die het vertrouwen in het beroep moeten herstellen:

  1. Het accountantsberoep toont weer moreel leiderschap en maakt het vak weer persoonlijk.
  2. De relatie met de opdrachtgever gaat op de schop. 'Put your money where your mouth is' en niet andersom.
  3. Accountants gaan zelf het goede voorbeeld geven. 'Practice what you preach.'
  4. Het NIVRA gaat principle based regels maken. We stoppen met rule based vertaalwerk.
  5. We gaan weer aan professionele oordeelsvorming en stoppen met het afvinken van lijstjes.
  6. Het beroep mag best fouten maken, mits zij er maar van leert.
  7. Accountants gaan open communiceren. De zwijgplicht vervangen door een spreekplicht.
  8. Misbruik en creatieve compliance worden hard aangepakt, de tuchtrechter krijgt het druk.
  9. Het NIVRA gaat experimenteren met nieuwe concepten (zoals meer vanuit vertrouwen en minder met regels) en het beroep leert van de ervaringen.

Opmerkelijk en tekenend voor het accountantsberoep van nu is het voorval dat KPMG in haar publicatie aanhaalt:

"Op 24 juni 2008 organiseerde KPMG een dialoogsessie over het vinden van een betere balans tussen regels en vertrouwen. De doelstelling was om samen met de deelnemers op zoek te gaan naar concepten en best practices waarbij een probleem niet wordt opgelost met extra regels en richtlijnen, maar met meer vertrouwen en verantwoordelijkheid. Waarbij partijen meer ruimte krijgen en de natuurlijke reflex om nieuwe regels te bedenken ingeruild wordt voor leiderschap op basis van vertrouwen. We presenteerden daar ook een whitepaper onder de noemer Hypegiaphobia, de Engelse term voor de angst voor het nemen van verantwoordelijkheid.

Een van de deelnemers had een opmerkelijke bijdrage aan de discussie. Ze pakte onze eerste publicatie over dit thema erbij en begon de disclaimer op de achterzijde voor te lezen waarin KPMG zich juridisch indekt voor de informatie in de publicatie. Verder commentaar was overbodig."

Mooi voorbeeld, maar helaas wel tekenend voor het accountantsberoep. Hypegiaphobia: the fear of responsibility, regeert in het accountantsberoep. De roep om moreel leiderschap is levensgroot. Waar is de directeur Public Trust in dit debat?

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Peter Verheij is registeraccountant en wethouder van de gemeenteraad van Alblasserdam. Hij schrijft zijn bijdrage(n) op persoonlijke titel.

7 reacties

Peter Verheij

Hoi Dick, oprechtheid, waarheid, eerlijkheid, bescheidenheid, onbaatzuchtigheid, inderdaad kernnoties als het gaat over 'vertrouwen'. En dat begint bij onszelf. En daarom moet het gedachtegoed over 'Trust' geconcretiseerd worden. Fukuyama moet weer uit de kast, ook voor accountants wat Jan Jacob van Dijk overigens met 'It's Trust stupid!' inderdaad prima heeft gedaan. Dat wil overigens niet zeggen dat noties als 'het vlees is zwak' en 'geneigd tot alle kwaad' moeten leiden tot alleen maar wantrouwen in relaties (individu, organisatie en systeemniveau) ps Wat mij wel opvalt is dat ruim een week na mijn bijdrage er vanuit het NIVRA radiostilte heerst.

Dick Alblas

Beste Peter, Moeten we er juist niet steeds weer over spreken omdat we niet meer echt weten waar het bij vertrouwen om gaat. Vertrouwen kun je m.i. niet organiseren met een directeur Public Trust of met een VGC. Als we vergeten dat ons bestaan en dus ons staan in het vak moet zijn gegrond op kernnoties als oprechtheid, waarheid, eerlijkheid, bescheidenheid, onbaatzuchtigheid, dan is al het spreken niet meer dan een klinkend metaal of luide schel. In onze huidige samenleving doen we dagelijks, om met Lans Bovenberg en Jan Jacob van Dijk in It´s trust stupid (overigens een must voor accountants...), zaken met mensen die we niet vertrouwen. Ook wij als accountants denken dat als we de procedures hebben gevolgd er niks mis is. Edoch, de geest is wel gewillig maar het vlees is o zo zwak. En dat laatste wordt geinstitutionaliseerd ontkend of zelfs verzwegen. Laten wij als vakbroeders maar telkens weer aanspreken op de verantwoordelijkheid die wij in het maatschappelijk verkeer dragen en de verantwoording die we daarover dienen af te leggen. Daar tellen op de lange duur niet alleen onze woorden, maar ook onze daden.

Arnout van Kempen

Komt er aan :)

Peter Verheij

Hoi Arnoud, Ik ben warm voorstander van een stevig debat en daarom deel ik ook het aloude gezegde "In de botsing der meningen ontspringt de waarheid" Vandaar soms wat scherpte in mijn stellingname. En inderdaad in jou weblogs ben je (terecht) kritisch, maar hier trof ik toch wel wat veel nuance aan op mijn stellingen. Maar wat ik nu nog steeds mis, is een (alternatieve) weg waarlangs jij denkt dat we uit de situatie "dat er wat aan de hand is" (om het maar met jou woorden te omschrijven) komen? Schrijf er nog eens een weblog over in het licht van de huidige omstandigheden. Groet Peter

Arnout van Kempen

:) niks mis met idealen. Maar als je nuancering weg zet met "Kort gezegd komt jou reactie op mijn 9 punten erop neer dat het beroep het eigenlijk op al deze punten prima doet" dan zou regel 10 mogen zijn beter te lezen. Nuance lijkt me gezond en waar ik die heb aangebracht ook aan de orde. Of er daadwerkelijk een vertrouwenscrisis is weet ik niet. Casuistiek bewijst niet zoveel. Maar dat ik op zich ook wel geloof dat er wat aan de hand is moge duidelijk zijn. Ik verwees niet voor niets, onder andere, naar een artikel van mijn hand uit 2007. Ik heb daarin al wat oplossingsrichtingen genoemd, en die kloppen nog steeds redelijk meen ik. Ik beweer ook allerminst dat de punten die je noemt helemaal fout zijn, ik zeg alleen dat enige nuance op zijn plaats is. Maar serieus, als je wel eens iets leest wat ik schrijf, kan je dan met droge ogen beweren dat ik doe alsof er niets te verbeteren valt, of dat ik daaraan geen bijdrage lever?

Peter Verheij

Hoi Arnoud, Ook ik geloof niet in sprookjes, maar ik geloof wel dat het beroep minder vertrouwen geniet dan het ooit heeft gehad en zich in een 'vertrouwenscrisis' bevindt. Dat is met genoeg casuistiek te onderbouwen. De negen 'trust-rules' bieden volgens KPMG de oplossing om juist weer 'meer vertrouwen' te krijgen. In mijn negen regels heb ik die daarom toegepast op het beroep van accountant zelf. Kort gezegd komt jou reactie op mijn 9 punten erop neer dat het beroep het eigenlijk op al deze punten prima doet en die kanteling naar 'persoonlijk, principle-based, communiceren ipv zwijgen etc, etc' niet nodig heeft. Blijft mijn vraag aan jou wat dan wel de oplossing is van dat vertrouwensprobleem? Dat kan, gelet op de discussie over allerlei casüstiek toch geen sprookje zijn? voorlopig blijf ik dus maar een man met idealen in lijn met deze negen punten.

Arnout van Kempen

Interessante oproep. De onzichtbaarheid van de directeur Public Trust is inderdaad opmerkelijk. Ik had hem niet eens gemist, moet ik eerlijk zeggen. Dat lijkt me wel de ultieme onzichtbaarheid: niet eens gemist worden. Het is wel aardig om te zien hoe dezelfde discussie steeds maar door gaat, steeds anderen hetzelfde zeggen, en er vervolgens niet veel verandert. Bij voorbeeld: In De Accountant van februari 2007: Een discussieverslag van Lex van Almelo, waarin "Roger Dassen, Marcel Pheijffer, Harold Hassink, Ruud Pruijm en Jaap ten Wolde discussiëren over de al dan niet gewenste uitzonderingen op de geheimhoudingsplicht en de rol van ‘de beroepsgroep’" In maart van datzelfde jaar: "Accountants zouden veel actiever moeten reageren op de voortgaande erosie van vertrouwen in Westerse economieën, vindt Arnout van Kempen. Ze moeten actief inspelen op maatschappelijke behoeften. “Accountants die zich verschuilen achter de wet dragen juist bij aan de juridisering waar ze zo bang voor zijn.”, onder de kop "Wantrouwensman van het maatschappelijk verkeer" Het zijn twee voorbeelden, onder vele, waaruit mag blijken dat ofwel dit soort bijdragen niet gelezen worden, ofwel ze geen impact hebben, ofwel ontwikkelingen vrij traag gaan. Maar er is een andere invalshoek. Persoonlijk geloof ik niet zo in de maakbare samenleving, en iets meer in de Darwinistische verklaring der dingen. Zou het zo kunnen zijn dat al die voorstellen mooi zijn, maar vooral voor wie in sprookjes gelooft? En aan de andere kant, misschien zijn sommige voorstellen wel een miskenning van de werkelijkheid? Ik geloof zelf van harte in het belang van sprookjes. Wie geen idealen koestert, heeft weinig meer om naar te streven. Maar realisme lijkt me ook goed. We kunnen wel willen dat accountants niet door hun klanten betaald krijgen, bijvoorbeeld, maar als we waarnemen dat dit de dominante marktordening is in de wereld, EN we weten dat het theoretisch ook een juiste ordening is, hoeveel zin heeft het dan om daar op te blijven afgeven? Voor wat betreft het tweede punt: 1. Het accountantsberoep is door de wetgever ontdaan van het "persoonlijke beroep"-verhaal. JUIST om toezicht mogelijk te maken, kwaliteitssystemen te versterken, en van individueel geknoei af te komen. Je kan dan wel van het beroep vragen dat terug te draaien, maar ten eerste heeft het beroep daar altijd voor gevochten, en ten tweede heeft ze dat, terecht, gewoon verloren. Die tijd komt niet meer terug, en als je een grondige analyse maakt van de redenen daarvoor, zou je blij mogen zijn. 2. Een accountant die het lange termijn belang van zijn klant dient, dat wil zeggen van de AVA, controleert de verantwoording van het bestuur van de vennootschap goed. Wie de governancestructuur en de verdeling tussen eigendom en bestuur niet doorziet, zal het raar vinden dat de accountant betaald wordt door de gecontroleerde. Wie dat wel doorziet wéét dat de accountant niet betaald wordt door de gecontroleerde, maar door de eigenaar(s). De "weeffout" zit niet in die verhouding, maar hooguit in de praktische uitwerking. 3. Er is in dit land geen beroepsgroep te vinden die zo open het debat voert, zo bereid is haar eigen kritiek te organiseren, die al héél lang haar eigen tuchtstelsel zo serieus neemt en zo onafhankelijk heeft ingericht, als juist accountants. Practice what you preach zal niet overal uit de verf komen, maar het is bepaald niet zwart/wit. 4. Nou hebben we de rule-based GBR vervangen door de principle-based VGC, we hebben de principle-based COS, en dan is het nog niet goed? Wat is er zo rule-based in de regelgeving? 5. Hoezo "weer"? Ga voor de aardigheid eens na in welke tijd het accountantsberoep wel functioneerde zoals je nu wil, en ga dan eens na of je echt naar die tijd van vóór de wettelijke regeling, vóór de globalisering van de economie, vóór zelfs verslaggevingsregels, terug wil? 6. En wat is precies de functie van de Raad van Tucht / Accountantskamer? 7. Ik vind het reuze boeiend, maar de analyse en argumentatie ontbreekt al sinds dit debat door Marcel Pheijffer is aangezwengeld. Wie spreekplicht wil, mag ook even uitleggen hoe we dat aan IFAC gaan uitleggen, hoe we één van de fundamenten van de afgelopen eeuw radicaal gaan weggooien zonder over de gevolgen na te denken. 8. Ik kan me vergissen, maar volgens mij hebben we al enige tijd toezicht door de AFM. En de tuchtrechter krijgt het echt niet druk van de AFM. Compliance speelt namelijk voornamelijk op organisatieniveau, niet op persoons-niveau, en dus in het bestuursrecht en niet in het tuchtrecht. Ga eens voor de aardigheid informeren bij kantoren met een WTA-vergunning of het toezicht streng is of niet. 9. Het beroep leert al van haar ervaringen. Misschien niet genoeg, maar doen alsof het beroep zich niet ontwikkelt strookt niet met de feiten.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum