NBA 23 november 2011

Controleverschillen

Op de Accountantsdag heeft prof. Leen Paape van Nyenrode Business Universiteit de belangrijkste resultaten van het onderzoek 'The impact of the public audit' gepresenteerd. Een onafhankelijk onderzoek door een niet aan een (big four-)kantoor verbonden onderzoeker op initiatief maar niet op kosten van de NBA.

Een onderzoek dat heeft getracht een tipje van de sluier op te lichten ten aanzien van wat er voor het afgeven van de controleverklaring allemaal gebeurt tussen accountant en de gecontroleerde onderneming. Een uniek onderzoek want er is met medewerking van zes accountantsorganisaties gebruikgemaakt van de controledossiers van bijna 150 grote ondernemingen waarbij de geheimhouding volledig is gewaarborgd. 

Het positieve nieuws is dat dit onderzoek een aantal duidelijke en wetenschappelijk onderbouwde uitkomsten heeft opgeleverd. Accountantscontrole en de accountant hebben impact, maar is het genoeg? 

Nu zult u wellicht verwachten dat ik de positieve uitkomsten van dit onderzoek in deze column zal gaan belichten, zoals dat in 56 procent van de gevallen de jaarrekening van een beursfonds onder druk van de accountant wordt aangepast, dat in 77 procnt van de gevallen de accountant aandringt op aanpassing van de toelichting hetgeen in 95 procent wordt gehonoreerd, of dat een langjarige relatie juist een positieve invloed heeft in plaats van de door voorstanders van firmarotatie gepercipieerde negatieve invloed. Er gaat toch veel goed. 

Dat is zo, maar er valt vooral nog het één en ander te verbeteren. Bijvoorbeeld het al dan niet verwerken van controleverschillen. Want mijn afdronk van dit onderzoek is dat er nog de nodige stappen te zetten zijn. Vaak worden belangrijke en onbelangrijke controleverschillen (lees: bekende fouten) niet verwerkt. Van de belangrijke controleverschillen wordt 68 procent verwerkt en van de overige verschillen slechts 25 procent. Daar zullen ongetwijfeld allerlei verklaringen voor zijn. Maar toch heb ik het gevoel dat de accountant blijkbaar te vaak niet doorduwt onder het mom van materialiteit, of waar het bestuur en/of audit commissie het niet nodig vindt om bekende fouten in de jaarrekening te corrigeren. En die positieve correlatie met betrekking tot overige dienstverlening zint mij, eerlijk gezegd, helemaal niet. 

Ik ben dus teleurgesteld over deze uitkomsten van dit onderzoek. Het is anno 2011 niet goed genoeg. 

Nu hebben we ten aanzien van de combinatie controle en advies al aangegeven dat wij voorstander zijn van meer strikte regelgeving en de uitkomsten van dit onderzoek sterken mij in die overtuiging. Naar mijn mening moet de best practice dat alle bekende controleverschillen dienen te worden verwerkt in de concept jaarrekening nieuw leven te worden ingeblazen. Hiervoor zijn volgens mij geen nieuwe regels nodig maar wel een verandering van gedrag zowel van accountant als van onderneming. Bekende fouten moeten gewoon in een jaarrekening worden verwerkt, niet meer en niet minder. 

Deze uitkomst moet een aansporing zijn voor accountantsorganisaties om in de controles van de jaarrekening 2011 dit punt veel zwaarder aan te zetten en hier indringender met besturen en audit commissies over te spreken. Dan doen we dit onderzoek in 2012 opnieuw om te bezien of er voortgang is gemaakt. 

Kortom, ik verwacht meer van u. 

Ruud Dekkers