Opinie 19 mei 2014

Nadat het stof is neergedaald

Het was me het weekje wel: eerst de commotie rond KPMG en daarna een Algemeen Overleg over de accountancy in de Tweede Kamer. Enfin: zolang er over ons vak wordt gesproken en anderen er zich druk over maken, zijn we relevant.

Sommigen vroegen na het Algemeen Overleg aan mij of ik teleurgesteld was over de uitkomsten daarvan. Bijvoorbeeld omdat de politiek niet lijkt in te grijpen in het business- en verdienmodel van accountantsorganisaties.

Welnee, ik ben niet teleurgesteld. Er zijn immers enkele goed te verteren besluiten genomen, stappen in de goede richting. Politieke processen en besluitvorming hebben bovendien van nature meer het karakter van evolutie dan van revolutie.

Dat de termijn voor kantoorroulatie van acht naar tien jaar wordt opgehoogd, betekent aansluiting met Europa en dat is verstandig. Dat deze termijn elders in Europa nog eens kan worden verdubbeld en in Nederland niet, zorgt wel dat we hier ten lande strikter in de leer zijn. Hetgeen wat mij betreft recht doet aan de democratische besluitvorming ultimo 2012.

Dat de termijn voor partnerroulatie daarbij van 7 naar 5 jaar gaat is systematisch bezien ook logisch omdat het fraai in het midden van de termijn voor kantoorroulatie zit.

Belangrijk voor het maatschappelijk verkeer, met name voor partijen die schade menen te hebben geleden door accountantsfalen, is de voorgestelde en door minister Jeroen Dijsselbloem vooralsnog gesteunde verruiming van de termijn voor indiening van tuchtklachten: van 3 naar 6 jaar. Ik zie een langere termijn als een vooruitgang omdat klachten zo beter en zorgvuldiger kunnen worden onderbouwd.

Ook kan ik er als liberaal best mee leven dat de minister de ‘bal' wat betreft het partnermodel bij de sector legt. Die is nu aan zet. En wel op korte termijn. Want in september zal de politiek nog eens over de sector debatteren. Minister en Tweede Kamerleden willen dan concrete voorstellen, verbeteringen en resultaten zien.

Die moeten er dan dus ook wel gaan komen. Positief is dat de NBA direct de handschoen heeft opgepakt en tot een extra bestuursvergadering heeft besloten. Ik hoop en verwacht dat daarin niet alleen de geluiden vanuit accountantsorganisaties worden besproken, maar dat ook wordt gekeken naar wat anderen ter berde hebben gebracht of nog gaan brengen. Bijvoorbeeld tijdens de (helaas besloten) bijeenkomst van 28 mei aanstaande.

Duidelijk is in ieder geval dat minister Dijsselbloem, net als ik, de commissies publiek belang bij de kantoren thans van onvoldoende gewicht acht. Positie, samenstelling en bevoegdheden zijn onduidelijk. Het ontbreekt aan geloofwaardigheid en transparantie.

Ik ben benieuwd of de sector in staat is om bijvoorbeeld met betrekking tot dit punt met significante verbeteringen te komen. Het is in ieder geval verstandig dat de AFM-gedachten inzake de governance van accountantsorganisaties in de voorstellen worden meegewogen en deze bij afwijzing van een deugdelijke onderbouwing daartoe worden voorzien.

Want de AFM blijft hoe dan ook een belangrijke speler in het geheel. In september komen de kantoorspecifieke toezichtsrapportages uit. Dan krijgen we meer zicht op de (verbeteringen van de) kwaliteit van accountantscontroles door de 'grote vier'.

De AFM zal - conform de taakstelling - niet nalaten de gebreken in controlekwaliteit te openbaren en waar nodig deze accentueren. Belangrijk zal het duiden van de oorzaken zijn. Eerdere AFM-rapportages laten zien dat deze vooral waren gelegen in de professioneel-kritische instelling (PKI) van accountants. Belangrijk is voorts dat de AFM al meerdere malen duidelijk heeft gemaakt dat de kwaliteitssystemen van accountantsorganisaties allerhande gebreken nog steeds niet naar boven halen.

Bouwstenen als PKI, gedrag en cultuur verander je niet met alleen maar wetten en regels, alhoewel deze wel degelijk een steun in de rug en waarborg voor professioneel optreden kunnen vormen.

Kortom: het is nu aan de bestuurders om de door de politiek aangereikte handschoen op te pakken. Ik hoop dat ze dat adequaat doen. Stel ons niet teleur!