Naar een passend verdienmodel
De discussie over de toekomst van het accountantsberoep gaat mede over het commerciële verdienmodel voor externe controle. Ik zie vier elementen van een alternatief.
Dat degene die wordt gecontroleerd ook degene is die de accountant betaalt wordt vaak genoemd als ‘de weeffout' in de opzet van het accountantsberoep.
Externe controle van wettelijk verplichte jaarverslaggeving is wat economen een 'publiek goed' noemen. Publieke goederen financieren we doorgaans uit belastingen. Die overheidsrol dient om 'free riding' te voorkomen. In dit geval zou dat gaan om het profiteren van publiek beschikbare betrouwbare financiële verslaggeving zonder daaraan mee te betalen. De politieke afhankelijkheid en interventie waar dat mee gepaard zou gaan, zou echter afbreuk doen aan professionaliteit, beroepsethiek en borging daarvan door zelfregulering.
Een passender verdienmodel sluit aan bij die zelfregulering en beperkt toch de commercie en de noodzaak van overheidsregulering. Ik zie in elk geval vier elementen die deel uit zouden kunnen maken van zo´n passender verdienmodel:
- opereren zonder winstoogmerk in een bijpassende rechtsvorm (vereniging of stichting);
- betaling aan de controlerend accountant vervangen door betaling aan een onafhankelijke organisatie die bepaalt welke accountant wordt ingeschakeld;
- betaling voor controleverklaringen bij financiële verslagen vervangen door betaling voor een keurmerk voor de deugdelijkheid van governance en AO/IC van de gecontroleerde organisatie;
- betaling voor certificering van betrouwbaarheid van financiële informatie (assurance) vervangen door betaling voor dekking van het risico van aansprakelijkheid voor schade door onbetrouwbaar gebleken financiële informatie (insurance).
De laatste twee vergen wetswijziging: vrijstelling van wettelijke controleplicht voor organisaties met een keurmerk dan wel aansprakelijkheidsverzekering.
Ik stel voor dat de NBA in september aankondigt experimenten met alternatieve verdienmodellen te gaan stimuleren met middelen verkregen uit (zonodig hogere) contributies van de aangesloten accountants.
De bereidheid van de NBA-leden om hiervoor middelen vrij te maken is dan een maatstaf voor hun bereidheid om het imago van het beroep en de functie daarvan als 'vertrouwenspersoon van het maatschappelijk verkeer' te versterken.
De sector is gebaat bij een diversiteit aan verdienmodellen, dus niet iedere accountantsorganisatie hoeft mee te doen. In het maatschappelijk verkeer blijkt dan wel in de loop van de tijd welke verdienmodellen het meeste vertrouwen genieten en levensvatbaar zijn.
Als zelfs experimenteren met alternatieve verdienmodellen de NBA-leden te ver gaat, heeft de beroepsgroep de Tweede Kamer slechts aanpassingen in governance en aansturing te bieden. Ik betwijfel of dat voldoende is.
Gerelateerd
Financiën consulteert Wijzigingsbesluit accountancysector
Het ministerie van Financiën legt een ‘Wijzigingsbesluit accountancysector’ ter consultatie voor. Reageren kan tot en met 21 december aanstaande.
Eerste Kamer hamert accountantswet op 7 oktober af
De Wijzigingswet accountancysector staat al op 7 oktober op de agenda van de Eerste Kamer. Pas zeer recent besloot de Commissie Financiën van de senaat om de accountantswet...
In de Eerste Kamer wordt de accountantswet een hamerstuk
De Commissie Financiën van de Eerste Kamer heeft, na de recente instemming door de Tweede Kamer, besloten dat de Wijzigingswet accountancysector als hamerstuk kan...
FD: Wijzigingswet afgezwakt in aanloop naar behandeling door Tweede Kamer
De Tweede Kamer heeft de Wijzigingswet accountancysector goedgekeurd, maar de inhoud is gedurende de totstandkoming afgezwakt. Experts spreken tegenover het FD van...
Tweede Kamer stemt in met accountantswet
De Tweede Kamer heeft op 23 september ingestemd met de Wijzigingswet accountancysector. De wet kreeg brede steun van de verschillende partijen in het parlement.