Opinie 03 maart 2017

Onderzoek alternatieven voor accountantscontrole

Met regelmaat komt de suggestie voorbij om van alle accountants ambtenaren te maken. Dit zou het vaak besproken onafhankelijkheidsprobleem kunnen oplossen. Er wordt echter weinig gekeken naar de nieuwe vraagstukken die een dergelijke alternatieve aanpak voor de toepassing van de accountantscontrole teweegbrengen.

Het publiek belang is het hoogste goed van de accountantscontrole. Om dat hoogste goed optimaal te dienen moet je alle mogelijkheden onderzoeken, ook het 'nationaliseren' van het accountantsberoep of varianten daarop.

Varianten zijn bijvoorbeeld het instellen van een onafhankelijk toewijzingsorgaan en het nationaliseren van alleen de accountants die grote organisaties controleren. Bekende namen in de accountancy hielden zich hier de afgelopen decennia al mee bezig, onder anderen Bindenga, Camfferman, Dassen, Dekkers, Van Kempen, Koster, Limperg, Maijoor, Muis en Westra. Allemaal mensen die academisch en praktisch het beste voor hadden en hebben met het accountantsberoep.

Het is prettig als een discussie waarin al zoveel waardevolle en positieve denkkracht is geïnvesteerd op een productieve manier uitgroeit tot iets moois. Toch blijven we vooral hangen in de fase van 'hoe het zou kunnen'. En dat dan een paar keer per jaar in wisselende intensiteit.

Het is toe te juichen dat accountant en hoogleraar Arjan Brouwer (VU) onlangs onder andere pleitte voor een experiment in een overzichtelijke sector, waarbij de accountant wordt benoemd door de raad van commissarissen en de toezichthouder van de sector. Nog beter is het helemaal door te denken en in de praktijk te ondervinden wat de consequenties zijn van de invoering van dergelijke alternatieve systemen om de audit aan te sturen.

Naast het doen van het veldexperiment lijkt het ons goed om daaraan voorafgaand grondig te onderzoeken wat de verschillende alternatieven zijn en wat daarvan de voor- en nadelen zijn. We moeten zeker de volgende vragen stellen. Wie garandeert in de alternatieve stelsels dat de accountant onafhankelijk is? Hoe gaan we om met internationale audits? Wie gaat eventuele claims betalen? Willen accountants wel ambtenaar zijn? Blijven de toppartners met unieke kennis accountant?

Allemaal complexe vragen die eerst een gefundeerd antwoord verdienen voordat we een goede afweging kunnen maken. Maar het belangrijkste is: echt doorzetten. Wellicht een mooi project om onder te brengen bij de Foundation for Auditing Research, die is opgericht naar aanleiding van het werk van de Werkgroep toekomst accountancy.

Deze opiniebijdrage is ook opgenomen in het FD van 2 maart 2017.