De rokende huisarts
Dit weekend editie Q3 van Accountant magazine gelezen. Interessant en nuttig, want het onderwerp circulaire economie staat maar zijdelings op mijn netvlies. Volgens mij snap ik het concept en ik begrijp ook wel dat we als accountants daarmee iets moeten. En kunnen. Of we de wereld gaan redden weet ik niet. Als het niet lukt, hebben we overigens altijd nog Elon Musk als back-up, die ons in zijn raket meeneemt naar Mars.
Persoonlijk vertrouw ik liever niet op Elon Musk. Maar als we een serieuze gooi willen doen naar het redden van de wereld, lijkt het me goed om bij ons zelf te beginnen. Zo ook op het punt van de 'circulariteit'.
Als ik het goed begrijp draait de circulaire economie om verantwoord gebruik van grondstoffen en het hergebruik van eindproducten. Hoe je precies het eindproduct van een accountant zou moeten hergebruiken, weet ik niet. Maar over die grondstoffen - menskracht - heb ik wel een mening.
John Wanamaker, een Amerikaanse zakenman schijnt ooit gezegd te hebben: 'Half the money I spend on advertising is wasted; the trouble is I don't know which half.' Datzelfde kun je zeggen van accountants. Alhoewel we erg ons best doen om efficiënt te werken, kan je makkelijk een scenario bedenken waarbij we dezelfde toegevoegde waarde leveren, maar met een fractie van de grondstoffen. Dat kan als je stelt dat alleen werkzaamheden die effect hebben op de verantwoording van toegevoegde waarde zijn.
Dus alle controlewerkzaamheden die niet leiden tot correcties zijn in zo'n geval waardeloos. Alle dossierreviews die niet tot bevindingen leiden, had je net zo goed achterwege kunnen laten. Alle niet opgevolgde management letters worden gewoon niet meer geschreven.
Ik hoor je denken: "Gebruikers verwachten zekerheid. Als wij het hebben gecontroleerd, moet het goed zijn. En dan is het niet relevant of het al goed was voordat we aan ons werk begonnen." Dat klinkt als een plausibel argument, maar het verdraagt zich slecht met het toepassen van een risicogerichte benadering. De enige logische conclusie - als je het mij vraagt - is dat de accountant zijn grootste efficiencywinst moet halen uit hoe de risico's die worden gedefinieerd. Met als leidraad: iets is pas echt een risico als het leidt tot een fout in de jaarrekening. Of natuurlijk iets anders waar de VEB of Eumedion (quasi-) verontwaardigd over kunnen zijn.
En dat brengt me weer terug bij de efficiëntere inzet van 'grondstoffen'. Risico-inschatting wordt nu per dossier, klant en/of boekjaar gedaan. Door één team, onder verantwoordelijkheid van één accountant. Ieder met zijn eigen referentiekader. Als je het mij vraagt een te beperkte setting om dit efficiënt en goed te kunnen doen. Waarom wordt risicoanalyse niet een centrale functie - eentje die klant- of zelfs kantooroverstijgend werkt? Met kennis van economische ontwikkelingen, sectoren en systemen. En belangrijker nog: gevoed door bevindingen van reeds uitgevoerde controles. Op die manier kunnen we de ultiem recyclebare grondstof - kennis - ook daadwerkelijk opnieuw hergebruiken.
In een ideale wereld zie ik dit als een open-source-bibliotheek van risico's, die rechtstreeks kan worden gekoppeld met de gangbare controle of samenstel-software oplossingen. Collectieve kennis, gebundeld en op een makkelijke manier te recyclen. Zodat niet iedereen zelf het wiel uit hoeft te vinden.
En voordat je me in de comments spreekwoordelijk in de rede valt: ik weet dat dit idee niet nieuw is. Ik constateer alleen dat het nog steeds geen handen en voeten heeft gekregen. Verder denk ik dat de toegevoegde waarde veel groter kan zijn, nu een risicogerichte aanpak ook in de samenstelpraktijk gemeengoed begint te worden. Ook zie ik dat de muren tussen teams en dossiers onder het mom van compliance (en wellicht aansprakelijkheid) alleen maar hoger worden. Niet echt bemoedigend dus.
Het leek me dan ook een goed idee om het balletje nog eens op te gooien. Zeker als we serieus genomen willen worden in de discussie over circulair ondernemen.