Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een bv neemt in 2009 een deel van de aandelen over die een beheer-bv heeft in twee bedrijven. De koper betaalt direct 1,1 miljoen euro en later 66 mille. Verder zal de koper in het kader van een earn out nog een variabel bedrag betalen dat afhangt van de vrije cash flow van de betrokken bedrijven over 2009 tot en met 2013.

Een registeraccountant voert tot 2010 samenstellingswerkzaamheden uit voor alle betrokken ondernemingen. Hij stopt daar per 2010 mee, maar hervat de werkzaamheden voor de beheer-bv met ingang van het boekjaar 2012.

Van 2009 tot en met 2011 is het bedrag aan vrije cash flow negatief en in 2012 is die zo laag dat de koper niets hoeft te betalen. In 2013 bedraagt de vrije cash flow volgens de verkoper 314.096 euro. De koper bestrijdt dat en er volgt een civiele procedure over de kwestie. In die procedure gebruikt de beheer-bv het ‘Rapport van bevindingen’ dat de accountant heeft opgesteld.

De ‘Conclusie’ van dat rapport is dat:

• de berekeningen van de verkoper aansluiten met de jaarrekeningen van de vennootschappen;
• de uitgangspunten van die berekeningen overeenkomen met de contractuele bepalingen over de earn out.

De Rechtbank Amsterdam wijst de eis van 314.096 euro toe. In de overwegingen van het vonnis wordt een brief van het accountantskantoor wel, maar het rapport van bevindingen niet genoemd. De koper tekent hoger beroep aan en dient een klacht tegen de accountant in.

Klacht

De accountant heeft met zijn rapport onvoldoende zorgvuldig gehandeld, de civiele rechter onjuist en/of onvolledig voorgelicht en ten onrechte de indruk gewekt dat hij met zijn rapportage assurance gaf. Het stond hem als voormalig accountant niet vrij om te rapporteren over de cijfers van de onderneming van de klager.

Oordeel

De klacht is grotendeels gegrond.

De accountant en diens kantoor waren de accountant van de beheer-bv en verrichtten (voorheen) ook werkzaamheden voor de ondernemingen van de koper. De accountant heeft eind 2014 de opdracht aanvaard om te kijken naar de cijfers uit de jaarrekeningen 2009 tot en met 2013 van de koper. Die opdracht, zo wist de accountant, hield verband met het civielrechtelijk geschil over de earn out en de vrije cash flow.

Nergens blijkt uit dat de accountant aandacht heeft geschonken aan de bedreigingen voor de vertrouwelijkheid en objectiviteit. De accountant zegt weliswaar dat hij heeft gekeken of hij de genoemde opdracht kon aanvaarden en uitvoeren, maar heeft hierover niets vastgelegd.  Alleen al hierom heeft hij de verplichting geschonden om zich op professionele wijze een oordeel te vormen.

De accountant had tegenover de koper transparant moeten zijn over zijn rol en over wat de koper van hem mocht verwachten, omdat:

• de beheer-bv een cliënt van hem was;
• de koper in het recente verleden ook een cliënt van hem was;
• de vraag over de periode ging waarin de accountant had gewerkt voor de koper.

Gezien de mogelijke belangentegenstellingen tussen de cliënten, het mogelijke eigenbelang van de accountant bij een gunstig rapport voor zijn huidige opdrachtgever en de vroegere relatie met beide partijen had je van de accountant mogen verwachten dat hij een belangenconflict had voorkomen of overbrugd en dat hij de bedreiging voor zijn objectiviteit en de vertrouwelijkheid had weggenomen. Tegenover de koper was hij echter niet helemaal open over de opdracht van de beheer-bv en heeft hij onvoldoende distantie in acht genomen.

Het verzoek om de vordering op de koper aan te sluiten op de jaarrekeningen van de vennootschappen vindt de Accountantskamer een duidelijke aanwijzing dat die vordering (nog) omstreden was. In het rapport heeft de accountant ook zelf vermeld dat de benadering van het begrip ‘groepsvermogen’ in de koopovereenkomst boekhoudkundig niet correct was.

Daarom had de accountant de berekening van de earn out door de beheer-bv niet mogen rapporteren als een ‘feitelijke bevinding’. Dat begrip is weliswaar niet gedefinieerd in Standaard 4400 of de Begrippenlijst bij de NVCOS, maar volgens algemeen spraakgebruik betekent het: ‘werkelijk resultaat na waarneming’ of ‘werkelijke uitkomst na onderzoek’.

In Standaard 4400 staat onder punt 6: “Het rapport is uitsluitend bestemd voor partijen waarmee de te verrichten werkzaamheden zijn overeengekomen, aangezien anderen die niet op de hoogte zijn van het doel van de werkzaamheden, de resultaten onjuist kunnen interpreteren.” Omdat de accountant wist dat zijn rapport zou worden gebruikt in de civiele procedure had hij het niet volgens deze standaard kunnen uitbrengen.

De algemene voorbehouden dat geen accountantscontrole was toegepast, dat aan het rapport geen zekerheid kon worden ontleend en dat de opdrachtgever zelf een oordeel moest vormen en een eigen conclusie moest trekken over de werkzaamheden en bevindingen kunnen de kritiek op het rapport niet ondervangen. Door de aansluiting van de vermeende vordering te rapporteren als een feitelijke bevinding verleent de accountant immers meer gezag aan die vordering. Het woord en de inhoud van de ‘Conclusie’ versterken dit effect nog eens.

De accountant heeft ook op dit punt niet vakbekwaam en niet zorgvuldig gehandeld. Dat het rapport een deugdelijke grondslag mist en de accountant de rechter op het verkeerde been heeft gezet, heeft de klager echter niet aannemelijk gemaakt.

Maatregel

Waarschuwing.