Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Twee eigenaren van een onderneming willen de bedrijven overnemen van een specialist in het beveiligen van kranen en ander zwaar materieel. De eigenaren geven een accountantskantoor de opdracht een due diligence-onderzoek uit te voeren. In mei 2013 wordt de intentieovereenkomst getekend.

De accountants van de verkopende partij en de accountants die het due diligence-onderzoek (ddo) doen zijn aandeelhouder/bestuurder van dezelfde accountants-nv. Maar dat zeggen de ddo-accountants niet. Het due diligence-onderzoek leidt tot een lagere koopprijs.

Begin november laat de onderzoeksleider weten dat hij de kopers zal bijstaan bij “de stresstest inzake de formele toetsing van genoemde dividenduitkering”.

Een week nadat de bank het groene licht heeft gegeven voor de overname, krijgen de kopers de interne cijfers van de bedrijven per 31 oktober 2013. Zij zijn verbijsterd en beraden zich op de situatie. Na een telefoongesprek met de ddo-accountant en diens kantoorgenoot zien zij af van de koop.

Het accountantskantoor beëindigt de relatie met de teruggeschrokken kopers, die vervolgens willen dat de twee accountants een nota van bijna vijftien mille crediteren. In een gesprek hierover dreigen de afblazers een tuchtklacht in te dienen tegen de accountants als zij niet komen tot “een minnelijke oplossing”. Volgens één van de twee ondernemers zouden de accountants daarop hebben gereageerd met uitspraken als:

• Wij gaan ons niet verdedigen maar frontaal in de aanval, dan zullen jullie nog wat meemaken;
• Ik hoop voor jullie dat jullie de beste advocaat kunnen vinden die er is….;
• Weten jullie wel wat zo’n procedure inhoudt? Hoe vaak hebben jullie zo’n procedure gevolgd?
• Het geld maakt ons niets uit, wij geven graag tonnen uit aan zo’n procedure en maken er veel tijd voor vrij;
• Ga zo snel mogelijk mijn kantoor uit….

De ondernemers vinden deze uitspraken intimiderend. De accountants herkennen de weergave van het gesprek niet en spreken van “chantage”. De ondernemers betalen de nota van de accountants niet en dienen een klacht tegen hen in.

De Accountantskamer verklaart vijf van de acht klachtonderdelen gegrond en legt een waarschuwing op. De accountants gaan in hoger beroep.

Beroepsgronden

De Accountantskamer heeft:

1. beide accountants ten onrechte over één kam geschoren;
2. ten onrechte gezegd dat de accountants niet objectief waren;
3. ten onrechte drie klachtonderdelen over de beëindiging van de relatie samen behandeld en gegrond verklaard;
4. het verwijt over het taalgebruik in de klachtenprocedure ten onrechte gegrond verklaard;
5. ten onrechte een maatregel opgelegd.

Oordeel

Het beroep is alleen gegrond voor zover de Accountantskamer het klachtonderdeel over de incorrecte afhandeling van de klachten gegrond heeft verklaard (beroepsgrond 4).

Ad 1

De Accountantskamer heeft bij de beoordeling van de verschillende klachtonderdelen wel degelijk onderscheid gemaakt tussen beide accountants. Zo heeft de kamer over de afhandeling van de klachten gezegd dat slechts één van de twee in strijd heeft gehandeld met het fundamentele beginsel van professioneel gedrag. Verder betreffen de gegrond verklaarde klachtonderdelen gedragingen waarin beide accountants een aandeel hebben gehad.

Ad 2

Volgens het objectiviteitsbeginsel laat een registeraccountant niet toe dat zijn professioneel of zakelijk oordeel wordt aangetast door een vooroordeel, belangentegenstelling of ongepaste beïnvloeding door een derde. De accountant moet bij iedere gesignaleerde bedreiging van betekenis maatregelen te treffen om de bedreiging weg te nemen of terug te brengen tot een aanvaardbaar niveau en een en ander vastleggen in het dossier.

Een bedreiging voor de objectiviteit kan ontstaan als een openbaar accountant een zakelijke relatie onderhoudt met de adviseur van een partij met wie zijn eigen cliënten een tegengesteld belang hebben. De accountants van beide partijen hadden een (indirect) belang in het overkoepelende accountantskantoor, waarvan de twee ddo-accountants ook bestuurder waren.

De accountants hebben de cliënt niets verteld over de mogelijke bedreigingen voor hun objectiviteit. Volgens de cliënt hebben de accountants hem gezegd dat zij samen in de SRA zaten, maar hij wist niets van de samenwerking van hun kantoor met dat van de accountant van de verkopende partij.

Om mogelijke bedreigingen voor de objectiviteit te voorkomen hadden de accountants bij het aanvaarden van de opdracht moeten beoordelen welke risico's verbonden waren aan de opdracht en een en ander schriftelijk moeten vastleggen. Dat hebben de accountants niet gedaan. Uit de overgelegde ‘checklist risicoprofiel cliëntacceptatie en beoordeling integriteit cliënt’ blijkt weliswaar dat zij zich bewust zijn geweest van een mogelijke bedreiging van hun onafhankelijkheid, maar niet dat zij een afweging hebben gemaakt.

Verder kan niet worden vastgesteld of en hoe zij de koper hebben geïnformeerd. Maar ook als zij dat wel hadden gedaan, dan hebben zij nog ten onrechte verzuimd een en ander vast te leggen.

Ad 3

De accountants zouden werkzaamheden uitvoeren ten behoeve van de stresstest. Volgens de accountants konden zij de opdracht niet voortzetten vanwege een gebrek aan vertrouwen. Volgens het college valt uit het dossier af te leiden dat de samenwerking tussen de kopers en de accountants vanaf augustus 2013 moeizaam verliep. De slechte cijfers per 31 oktober 2013 hebben de verhoudingen verder op scherp gezet, omdat die volgens één van de geïnteresseerde kopers haaks stonden op de uitkomsten van het ddo.

Eén van de accountants was al in augustus 2013 van plan de relatie te beëindigen, omdat hij het gevoel had dat de geïnteresseerde kopers twijfelden aan de integriteit van de betrokken medewerkers van het kantoor. Een meningsverschil over de hoogte van de openstaande declaraties heeft het vertrouwen tussen partijen verder ondermijnd.

Het ontbreken van vertrouwen rechtvaardigt op zichzelf het besluit van de accountants om ermee te stoppen. Maar bij een beëindiging moeten wel de fundamentele beginselen in acht worden genomen en die hebben de accountants onvoldoende nageleefd. Zij hebben niet tijdig en duidelijk gecommuniceerd dat zij de stresstest niet zouden uitvoeren.

Begin november 2013 stuurde het kantoor de ondernemers namelijk nog een mail dat één van de betrokken registeraccountants de werkzaamheden zou verrichten die nodig waren in het kader van de stresstest. Een week later stuurde de andere accountant een e-mail dat de stresstest zou worden uitgevoerd, terwijl hij naar eigen zeggen al in augustus 2013 wilde stoppen. De potentiële kopers hadden er dus op mogen vertrouwen dat de accountant de stresstest (tijdig) zou uitvoeren.

Door twee dagen voor de deadline van de stresstest op te bellen met de mededeling dat het kantoor de opdracht wilde beëindigen en de werkzaamheden per direct zou staken, hebben de accountants onzorgvuldig en onprofessioneel gehandeld. Zij hebben de belangen van hun klant onvoldoende voor ogen gehad en de verschillende belangen onvoldoende afgewogen. Dat zij de communicatie uiterst onprettig vonden, is geen excuus.

Ad 4

Anders dan de Accountantskamer gaat het college ervan uit dat de klanten geen gebruik hebben gemaakt van een interne klachtenprocedure en de gewraakte uitspraken in dat kader zijn gedaan. De uitspraken waren een reactie op ernstige beschuldigingen aan het adres van het kantoor. De klanten stelden vérgaande financiële eisen en dreigden met een tuchtprocedure als het kantoor daaraan niet zou voldoen. Wie op een dergelijke manier kaatst, kan de bal verwachten. Daarom vindt het college de uitlatingen onder de gegeven omstandigheden niet tuchtrechtelijk verwijtbaar.

Maatregel

Waarschuwing.

Als de accountants al tuchtrechtelijk verwijtbaar hebben gehandeld dan moet er volgens hen geen maatregel worden opgelegd. Het staat namelijk niet vast dat zij daadwerkelijk niet objectief waren of dat het ddo niet naar behoren is uitgevoerd. Bovendien heeft de beëindiging van de opdracht geen negatieve gevolgen gehad voor de afgehaakte kopers.

De afgehaakte kopers vinden een sanctie daarentegen nodig om het risico van herhaling te voorkomen.

Hoewel het college in hoger beroep één van de gegrond verklaarde klachtonderdelen

alsnog ongegrond verklaart, is een waarschuwing gezien de vastgestelde schendingen van de fundamentele beginselen passend en geboden.

Annotatie Lex van Almelo

De accountants hebben de bedreiging voor hun objectiviteit feitelijk genegeerd en hun cliënten niets verteld over de zakelijke banden met het kantoor van de wederpartij. Of zij echt niet objectief waren, doet er niet toe. Zij hadden hun afwegingen en conclusies op zijn minst moeten vastleggen in het dossier.

Dat je de werkzaamheden niet pardoes mag staken, is al duidelijk sinds bijvoorbeeld deze uitspraak. Houd bij het stoppen rekening met de belangen van de klant. Daar is alle tijd voor als je, zoals hier, al lang twijfelt of je wilt doorgaan.

Opmerkelijker is dat het college de accountant meer ruimte geeft om zich verbaal te verdedigen bij beschuldigingen en dwingende eisen van de klant. Het ging hier niet om een officiële interne klachtafhandeling. En als de klant de bal dan kaatst, moet de accountant die met minder parlementaire verzuchtingen kunnen teruggooien. De accountant is tenslotte ook maar een mens.