» Direct naar annotatie

Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

Een accountant-administratieconsulent stelt vanaf 2019 de jaarrekeningen samen van een onderneming en verzorgt daarvoor de vpb-aangiften. Met ingang van 1 januari 2021 verwerkt diens kantoor ook de financiële administratie van de vennootschappen aan de hand van een internetboekhoudpakket.

De boekhouder van de onderneming doet tot en met 2020 administratieve werkzaamheden in loondienst en daarna als zelfstandige. De eigenaar van de onderneming laat een register valuator en een jurist van een ander kantoor de verkoop van de aandelen in de bv begeleiden. De aandelen worden op 1 juni 2022 overgedragen aan de bv van de koper.

Eind juli 2022 schrijft de boekhouder aan de nieuwe eigenaar onder meer dat:

• de boekhouder heeft gehoord dat belastingen, pensioenpremies, verzekeringspremies, huur, borg, dividend en vele leveranciers niet zijn betaald;
• de boekhouder is gaan snuffelen in de administratie en ontdekte dat er slechts 3606 euro aan liquide middelen in de onderneming zat;
• de koper in twee maanden tijd 498K aan liquiditeit heeft overgeheveld naar zijn eigen bv;
• het verbaal onfatsoenlijke gedrag van de boekhouder verbleekt bij het onfatsoenlijk beleid van de nieuwe eigenaar;
• dit beleid in de ogen van de boekhouder onbehoorlijk bestuur is.

De boekhouder vraagt de nieuwe eigenaar of deze:

• nu het ene gat met het andere aan het dichten is;
• een bv leeg trekt om daar een andere aankoop mee te financieren;
• hij dit weekend wél zijn verplichtingen gaat nakomen wat betreft loonheffing en omzetbelasting.

De boekhouder stuurt de e-mail ook aan het accountantskantoor, dat maar moet zien wat het met deze informatie doet. De samensteller laat per e-mail weten dat hij er niet inhoudelijk op kan ingaan vanwege de vertrouwelijkheid die hij in acht moet nemen. Hij zal de visie van de boekhouder bespreken met de nieuwe eigenaar.

Eind 2022 vraagt de boekhouder het faillissement van de verkochte bv aan. De Rechtbank Midden-Nederland verklaart de bv uiteindelijk op eigen verzoek failliet. De boekhouder dient een klacht bij de Accountantskamer in tegen de samensteller.

Klacht

De accountant heeft:

a. onvoldoende toezicht gehouden op het handelen van de koper, die in korte tijd alle liquide middelen aan de verkochte bv heeft onttrokken en daarmee de bedrijfsvoering en de continuïteit van de onderneming in gevaar gebracht;

b. niet correct gehandeld naar aanleiding van de melding van de boekhouder over de onttrekkingen.

Oordeel

De klacht is ongegrond.

Ontvankelijkheid

De boekhouder hoeft geen persoonlijk belang te hebben bij de klacht (zie bijvoorbeeld deze uitspraak). De handelwijze en de (mogelijke) motieven van de klager doen niet ter zake. De boekhouder maakt geen misbruik van het tuchtrecht.

De klacht is ook voldoende duidelijk. Een klager hoeft niet aan de hand van de regelgeving voor accountants duidelijk te maken welke norm precies in geding is. Het is voldoende de feiten en omstandigheden aan te dragen waarop de klager de tuchtrechtelijke verwijten baseert. Die zijn in dit geval voldoende duidelijk. Uit het uitvoerige verweerschrift blijkt dat het de accountant ook duidelijk is wat hem wordt verweten.

Ad a Toezicht

De accountant had de opdracht de jaarrekening samen te stellen vanaf boekjaar 2019. Zo’n opdracht kan stilzwijgend worden voortgezet voor een volgend boekjaar, maar volgens de accountant is die opdracht beëindigd. Na de aandelentransactie is een nieuwe opdrachtbevestiging niet voor akkoord ondertekend. Bij gebrek aan instemming heeft de accountant de beëindiging van de opdracht uiteindelijk schriftelijk bevestigd. Na de overdracht van de aandelen op 1 juni 2022 had de accountant dus geen samenstelopdracht meer. De Accountantskamer kijkt daarom niet verder dan die datum.

De accountant heeft nog een ondersteunende rol gespeeld bij het overdragen van de administratie, die aanvankelijk door zijn kantoor werd verzorgd maar gaandeweg is overgenomen door de nieuwe eigenaar. Daarna werd zijn rol geleidelijk minder om per 4 november 2022 geheel te eindigen. Voor ondersteuning van de financiële administratie via internetboekhouden is geen specifieke regelgeving van toepassing en meer deed de accountant niet.

Volgens de Accountantskamer had de accountant niet de opdracht om toezicht te houden op de nieuwe eigenaar en de onderneming. Het handelen van een bv is de verantwoordelijkheid van het bestuur. De accountant heeft geen eigen wettelijke taak om toezicht te houden op het handelen van de nieuwe eigenaar. Dus ook niet op de betalingen van de gekochte bv aan de bv van de nieuwe eigenaar. Vóór de e-mail van de boekhouder had de accountant niet hoeven zien dat er zo veel geld werd overgeheveld en had hij dus geen aanleiding om op te treden.

Ad b Reactie op melding

Volgens de boekhouder had de accountant moeten ingrijpen naar aanleiding van zijn e-mail. De Accountantskamer stelt vast dat de accountant niet stil heeft gezeten. Hij heeft het signaal van de boekhouder over het gebrek aan liquiditeit gezien als een ‘rode vlag’. De accountant heeft de melding onderzocht aan de hand van de stappen die de NV NOCLAR voorschrijven (de Nadere Voorschriften handelwijze accountant bij niet-naleving wet- en regelgeving door eigen organisatie of cliënt). Zijn bevindingen heeft hij neergelegd in verschillende notities.

Uit zijn NOCLAR-notitie komt onder meer naar voren dat:

• hij de mail van de boekhouder diezelfde dag intern heeft gemeld bij de compliance officer van zijn kantoor;
• de melding daarna heeft besproken met de nieuwe eigenaar;
• de nieuwe eigenaar hem in augustus 2022 heeft laten weten dat diens bv vanwege de lage liquiditeit de inkoopfacturen voor de gekochte bv heeft betaald;
• de nieuwe eigenaar een andere boekhouder heeft aangesteld;
• de nieuwe boekhouder voorstelt de hele financiële administratie medio augustus 2022 zelf over te nemen;
• het accountantskantoor daarna een en ander overdraagt;
• de accountant uit de gang van zaken concludeerde dat de relatie tussen de oude boekhouder en de nieuwe eigenaar onder druk stond, de financiële administratie niet op orde was en dat de nieuwe eigenaar lastig grip wist te krijgen op de uitgaven;
• de nieuwe eigenaar de administratie na beëindiging van de samenwerking met de oude boekhouder centraal is gaan verwerken en de achterstanden heeft ingehaald;
• de accountant concludeert dat de gekozen oplossing om alle betalingen via de nieuwe eigenaar te laten lopen om meer grip te krijgen op administratie en automatische incasso’s, “plausibel genoemd kan worden”;
• er daarom geen signalen waren van relevante niet naleving van wet- en regelgeving;
• er geen verdere actie noodzakelijk was.

Volgens de Accountantskamer heeft de accountant terecht ingezien dat hij de melding van de oude boekhouder niet links kon laten liggen. Op grond van de NV NOCLAR moet de accountant inzicht zien te krijgen in de aard, omstandigheden en de mogelijke gevolgen van de niet-naleving. Daaraan heeft de accountant voldaan. Op basis van zijn professionele oordeelsvorming concludeerde hij dat er geen sprake was van relevante niet-naleving van wet- en regelgeving. Die conclusie was niet onjuist of op ondeugdelijke wijze getrokken,

Op grond van de Wwft is een financiële onderneming, zoals het accountantskantoor, verplicht bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland) melding te maken van een ongebruikelijke transactie. Individuele beroepsuitoefenaren die bij zo’n instelling werken, hebben die meldplicht niet. Het valt de accountant daarom niet tuchtrechtelijk te verwijten dat hij de onttrekkingen niet zou hebben gemeld bij de FIU.

Bovendien zijn het kantoor en zijn medewerkers verplicht de (eventuele) melding bij de FIU geheim te houden. Van de accountant kan niet worden verwacht dat hij antwoord geeft op de vraag of de transacties, die de boekhouder ongebruikelijk vond, zijn gemeld bij de FIU. Dat hij een melding bij het Bureau Financieel Toezicht (BFT) had moeten doen, is niet onderbouwd.

Maatregel

Geen.

Annotatie Lex van Almelo

Een boekhouder krijgt de financiële administratie van een onderneming niet op orde, vertrekt als werknemer, maar doet de boekhouding nog een tijdje als zelfstandige. Nadat de onderneming is overgenomen, krijgt de boekhouder een conflict met de nieuwe eigenaar. Naar eigen zeggen gedraagt de boekhouder zich verbaal niet fatsoenlijk. Maar in zijn ogen gedraagt de nieuwe eigenaar zich helemáál niet fatsoenlijk. Die heeft via de rekening-courant namelijk een kleine vier ton naar zijn bv gesluisd, waardoor de verkochte bv de belastingen en premies niet meer kan betalen en forse betalingsachterstanden heeft. De boekhouder licht ook de accountant in, die de jaarrekeningen van de bv samenstelt en de vpb-aangiften verzorgt.

De (voormalig) boekhouder vraagt vergeefs het faillissement aan van de bv. Uiteindelijk verklaart de rechter de vennootschap op eigen verzoek failliet.

De boekhouder dient een klacht in tegen de samensteller, omdat de accountant toezicht had moeten houden op de bv en het overhevelen van gelden. Na de aandelenoverdracht heeft de samensteller de nieuwe eigenaar nog ondersteund bij het internetboekhouden om daar in november 2022 ook mee te stoppen.

Volgens de Accountantskamer had de accountant geen toezichthoudende taak op basis van wet- en regelgeving of zijn opdracht. Toen de boekhouder hem wees op de financiële stand van zaken bij de bv hebben de accountant en zijn kantoor de melding adequaat onderzocht en alle stappen van de NV NOCLAR doorlopen. Op basis van professionele oordeelsvorming was het redelijk om te concluderen dat de nieuwe eigenaar goede redenen had om betalingen voortaan via zijn bv te laten lopen. Op die manier kon hij namelijk orde op zaken stellen en dat deed hij ook. Of de accountant een Wwft-melding had gedaan mocht deze uiteraard niet zeggen, omdat de wet dat verbiedt.

Overigens is het niet de individuele accountant die een eventuele melding moet doen, maar het kantoor. Wijzend op artikel 1a lid 4 en op NBA-Handreiking 1124 (Richtsnoeren Wwft, pagina 83) zegt de Accountantskamer dat de individuele accountant alleen meldplichtig is als deze de beroepsactiviteiten zelfstandig en onafhankelijk uitoefent. Dit betekent dat de werknemer of partner van een kantoor met meerdere accountants dus niet meldplichtig is en een eenpitter wel. Een meermanskantoor zal de verantwoordelijkheid voor de melding overlaten aan de compliance officer en waarborgen dat de externe accountant ongebruikelijke transacties intern bij haar of hem meldt. Accountants die dit nalaten, kunnen wellicht worden aangepakt op grond van de VGBA, maar niet omdat zij geen melding hebben gedaan aan de FIU-Nederland.

De casus is een mooi voorbeeld van hoe je als (gewezen) samensteller moet reageren op een melding over mogelijk fraude bij de klant.