Hein Kloosterman en Ferry Geertman

Onze stuurgroep was onder de indruk van de discussie en van de discussieleider. Wij zagen meteen verbanden met ons vakgebied. De auteurs van deze column hebben de discussie diverse keren teruggekeken, want wij zagen stof voor een column. Misschien wel voor heel veel columns. Wij zagen dat er ook al een stuk of wat columns zijn verschenen waarin enkele suggesties min of meer zijn behandeld.

Dit wordt dus vooral een column vol beloften. Een column over de toekomst.

Tijdens de presentatie van de oplossingen zaten we op het puntje van de stoel. Oplossingen als transparantie, weg met arrogantie, extravert zijn, prioriteren vaktechniek, in discussie gaan over hoe de audits zijn aangepakt en over de keuzes die daarin zijn gemaakt, fouten niet verdoezelen maar bespreken, niet de assistenten intimideren, in gesprek komen met het totale maatschappelijk verkeer, waaronder het journaille, en nog veel meer suggesties kwamen langs.

Zaken als tone at the top, inwisselen van commercialiteit voor professionaliteit, afschaffen van het leverage model, verdienmodel en financiële prikkels lenen zich niet voor een vak als statistical audit. Dat is meer de organisatorische kant van het vak van accountant. Zaken als ‘transparantie' van de controle en de controleaanpak, professional judgment, coaching van startende professionals, risicoanalyse, objectiviteit en normen, raken wel ons vakgebied.

Paul Koster vroeg aandacht voor de rol van de accountant bij fraude. Fraude is moeilijk te ontdekken en het signaleren ervan is dus arbeidsintensief: daar passen steekproeven bij. Pieter Lakeman (SOBI) noemde verhoging van de pakkans van falende accountants. Pakkans en statistiek: duidelijke link. We hoorden zaken als 'risicoanalyse' langskomen en 'het aandacht besteden aan verkeerde risico's'. Ook hier geldt: er is nauwelijks een duidelijker link met statistical audit te maken.

Twee journalisten vroegen om meer transparantie - eigenlijk het publiceren van het telefoonnummer van de controlerend accountant - wat ongeveer neerkomt op accountantscontrole ook begrijpelijk te maken voor de leek. Een verhaal zonder formules zal dubbel en dwars een uitdaging zijn voor de vakbroeders die zich met statistical audit bezighouden.

Wij hoorden Nic van der Ende (PIOB) iets zeggen over 'controletolerantie' en over 'sample size'. Dat was de meest concrete verwijzing naar ons vakgebied: dit zijn termen van de insider!

In de 33 columns die tot nu toe in deze serie zijn verschenen, is verschillende keren een lans gebroken voor het objectiveren - en dus transparant maken - van de controleaanpak. Wij noemen met name de drie columns over professional judgment (16, 17 en 18). Gaandeweg is in de columns - en de reacties erop - ook wel verteld hoe het opzetten en evalueren van steekproeven in de controle in zijn werk gaat.

Maar een overkoepelende column met een kort en helder overzicht van de mogelijkheden van statistical auditing ontbreekt nog. Teruglezend zien we dat er al wel aandacht is besteed aan een typisch soort fraudeonderzoek (over steekpenningen in column 31). Maar de relatie van statistical auditing met risicoanalyse is eigenlijk alleen aangestipt (column 9). En wat te denken van al die verschillende begrippen risicoanalyse? Het zou mooi zijn daarover ook eens een column te schrijven.

Wij willen de werkgroep 'Toekomst van het Accountantsberoep' meegeven dat het versterken van de vaktechniek van de controle objectivering nodig heeft. Dat objectivering en methodologie (niet een bij elkaar geraapt zootje technieken dus, maar een coherent geheel aan methoden en technieken) voor het vaktechnische deel in de toekomst voor de accountant onontbeerlijk zijn.

Een methodologie kan laten zien wat een specifieke techniek wel en wat die niet kan. Een methodologie kan ook laten zien dat efficiency gelijk is aan ‘zo effectief mogelijk' en niet aan ‘zo goedkoop mogelijk' - dat is namelijk niets doen.

Ondertussen hebben wij flink wat stof tot nadenken en tot (columns) schrijven!