Mkb

Micro-rechtspersoon stuit op obstakels

Bij de introductie van de micro-onderneming werd aangekondigd dat ruim 650.000 ondernemingen voor dat regime in aanmerking zouden komen. Consolidatieverplichtingen en het pensioen in eigen beheer kunnen echter roet in het eten gooien.

John Weerdenburg

Onder een micro-onderneming (verder: microrechtspersoon) verstaan we een rechtspersoon die op twee opeenvolgende balansdata, zonder onderbreking, heeft voldaan aan twee of drie van de volgende vereisten (artikel 2:395a BW lid 1):

  • de waarde van de activa volgens de balans met toelichting bedraagt, op de grondslag van verkrijgings- en vervaardigingsprijs, niet meer dan 350 duizend euro;
  • de netto-omzet over het boekjaar bedraagt niet meer dan 700 duizend euro;
  • het gemiddeld aantal werknemers over het boekjaar bedraagt minder dan tien.

Artikel 2:395a lid 2 voegt daaraan toe dat 'voor de toepassing van lid 1 worden meegeteld de waarde van de activa, de netto-omzet en het getal der werknemers van groepsmaatschappijen, die in de consolidatie zouden moeten worden betrokken als de rechtspersoon een geconsolideerde jaarrekening zou moeten opmaken'.

 Ja, u leest het goed: voor de beoordeling van de grootte van een rechtspersoon moet deze geconsolideerd worden bekeken.

Wat betekent dit voor de praktijk? U moet, ook al is er geen sprake van een consolidatieverplichting, voor de beoordeling van de groottecriteria de waarde van de activa, de netto-omzet en het gemiddeld aantal werknemers van de groepsmaatschappijen meetellen, als zou de vennootschap een geconsolideerde jaarrekening opmaken (RJ-Uiting 2015-9 C2.105).

'Veel ondernemingen die vennootschappelijk 'micro' zijn, zullen toch geen beroep kunnen doen op de vrijstellingen.'

De gevolgen hiervan ziet u in bijgaand schema. Een en ander betekent dat veel ondernemingen die vennootschappelijk 'micro' zijn, toch geen beroep zullen kunnen doen op de vrijstellingen (de bepalingen van artikel 2: 395a BW).

Effecten artikel 2:395a lid 2 

 

Vennootschap

Aandeel

holding

Enkelvoudig

regime

Geconsolideerd

regime

Conclusie

Holding

Dochter

100%

micro

micro

micro

micro

micro

Holding

Dochter

100%

micro

micro

klein

klein

micro

Holding

Dochter

100%

micro

klein

klein

klein

klein

Holding 1

Holding 2

Holding 3

Dochter

33,33%

33,33%

33,33%

micro

micro

micro

micro

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

micro

micro

micro

micro

Holding 1

Holding 2

Dochter

75%

25%

micro

micro

micro

klein

n.v.t.

klein

micro

micro

RJ-waarde

In RJ-Uiting 2015-9 C2.303 wordt vermeld dat waardering tegen marktwaarde niet is toegestaan voor een microrechtspersoon. Hierbij wordt verwezen naar het Besluit Actuele Waarde.

Hoe moet dit worden uitgelegd voor een pensioen in eigen beheer? Als deze post is opgenomen in de jaarrekening op fiscale grondslag - en dus is gewaardeerd tegen fiscale waarde (vier procent, geen indexering en geen leeftijdsterugstellingen) - dan is geen sprake van marktwaarde.

Maar als het pensioen tegen RJ-waarde is opgenomen, moet dit dan worden uitgelegd als marktwaarde? De RJ heeft zich hier niet expliciet over uitgesproken. Ik kan niet anders concluderen dan dat een onderneming met een pensioen in eigen beheer, gewaardeerd tegen RJ-waarde, niet in aanmerking komt voor de status van microrechtspersoon. Mogelijk geldt dit ook als ingegane stam- en lijfrenteverplichtingen tegen RJ-waarde zijn gewaardeerd.

'Een onderneming met een pensioen in eigen beheer, gewaardeerd tegen RJ-waarde, komt niet in aanmerking voor de status van microrechtspersoon.'

Gebruikers

Het regime 'microrechtspersoon' zal het meest worden gebruikt als de dga (bestuurder én aandeelhouder) de enige gebruiker van de verslaggeving is. Zeker als deze gebruiker toegang heeft tot de onderbouwing van deze rapportage, ofwel de financiële administratie.

Naar mijn mening heeft de RJ dit argument gebruikt bij de keuze de grondslagen en de toelichtingen weg te laten bij de micro-onderneming. Zijn er andere belanghebbende(n), zoals een bankier, dan is deze verslaggeving niet toereikend en zal snel worden gekozen voor het regime 'kleine rechtspersoon'. Deze externe partijen willen het benodigde inzicht in de jaarrekening hebben. Hierbij is een toelichting met grondslagen van waardering en resultaatbepaling, zekerheden en overige informatie essentieel.

Kostenverhogend

Nemen we de hier genoemde argumenten in ogenschouw, dan zal een groot aantal van de eerder genoemde 650.000 ondernemingen afvallen. Over blijven dan vennootschappen met een zeer beperkte gebruikerskring, die daarnaast minimale verslaggeving willen. De NBA stelt voor die vennootschappen te verplichten Standaard 4410H toe te passen, maar dat  gaat veel te ver. Zo'n verplichting werkt kostenverhogend, waardoor een groot deel van de beoogde lastenverlichting teniet wordt gedaan.

'Over blijven dan vennootschappen met een zeer beperkte gebruikerskring, die daarnaast minimale verslaggeving willen.'

Die kostenverhoging is mogelijk een reden voor veel kleine ondernemers naar een administratiekantoor over te stappen. Óf om hun accountant de opdracht te verstrekken alleen maar de aangifte vennootschapsbelasting te verzorgen. Daarin is meer informatie opgenomen dan in de verslaggeving van de microrechtspersoon. De publicatieverplichtingen (voor een microrechtspersoon) zijn dan op eenvoudige wijze uit deze aangifte te halen.

John Weerdenburg AA is mede-oprichter van adviesorganisatie Auxilium Adviesgroep BV te Leusden.

Gerelateerd

15 reacties

Henk Verhoek, NBA

Ten onrechte stelt de auteur in dit artikel dat de RJ-waarde van de pensioenvoorziening in eigen beheer de marktwaarde van die voorziening vertegenwoordigt. Daarmee is ook de conclusie onjuist dat rechtspersonen met een pensioenvoorziening in eigen beheer niet als microrechtspersoon zouden kunnen kwalificeren. Artikel 5a van het Besluit actuele waarde is afgeleid van artikel 8 van de nieuwe EU Accounting Directive 2013/34/EU; dit artikel 8 gaat met name over de waardering van financiële instrumenten en bepaalde categorieën activa die op reële waarde worden gewaardeerd. Pensioenvoorzieningen vallen hier niet onder.

Alexander

Met de vormgeving van een speciaal regime voor micro-ondernemingen in het voorgestelde artikel
2:395a BW wordt uitvoering gegeven aan de motie van het lid Mulder om bij nieuwe wet- en
regelgeving het “Think Small First”-principe toe te passen, door in artikel 36 van de richtlijn
jaarrekening geregelde vrijstellingen van verplichtingen voor micro-ondernemingen redelijkerwijs te
benutten en deze zo spoedig mogelijk te implementeren (Kamerstukken II 2013/14, 32 637, nr. 145).

Zie paragraaf 2.9 in de Memorie van Toelichting (https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/rapporten/2015/03/13/tk-memorie-van-toelichting-inzake-uitvoeringswet-richtlijn-jaarrekening/lp-v-j-0000007749.pdf)

Ik denk dat het daarmee heel best verdedigbaar is dat toch het regime volgens alleen micro wordt toegepast, indien er geen consolidatieplicht is.

Het is daarbij wel vreemd dat in artikel 2:395 BW lid 2 wel de uitzondering van artikel 408 wordt genoemd en niet 407...

Dekkers

@Kroes 2e maal
We moeten toch echt communiceren wat we doen. Dat doen we met een uiting welke wij verklaring noemen en waarvan we er thans 3 hebben. Dat hoef ik niet uit te leggen. Dat u er geen behoefte aan hebt [een 4e soort verklaring], soit. Maar het gaat nu om de regelgeving en het maatschappelijk verkeer en onze rol. Dat is de relevantie. Er is gewoon een nieuw product door regelgeving ontstaan, en daarin moeten wij een passend aanbod faciliteren. That's all.

Gerrit Kroes

@Dekkers. Uiteraard beslist het bestuur van de micro-entiteit welke jaarrekening de accountant op- dan wel samenstelt. Over het algemeen zal hij / zij daar het oordeel / advies van zijn / haar accountant in volgen. De accountant beslist of hij / zij de opdracht wil uitvoeren in de gegeven omstandigheden. Aan een opstelverklaring heb ik geen behoefte.

Dekkers

@ Gerrit Kroes
De keuze voor een Micro-entiteit- jaarrekening of een samenstel-jaarrekening is niet een keuze die een accountant maakt, maar een keuze van de directie van de micro-BV.
De kring van gebruikers is derhalve niet relevant voor de accountant.
Wij moeten als accountants wel ons afvragen wat onze rol is, en deze duidelijk communiceren met de klant en de eventuele gebruikers van deze jaarrekening. Daar hoort dan ook een "opstelverklaring" bij, waarin naar mijn mening moet staan dat gebruik gemaakt is van de regelgeving Micro-entiteit en dat derhalve geen samenstellingsverklaring wordt verstrekt en geen zekerheid wordt verschaft. In de lopende discussies lees ik dat nog nergens.
Hoera! We hebben een 4e soort verklaring! Nu nog een voorbeeld tekst ...en aanpassing van de relevante regelgeving waar we maar 3 hoofdsoorten verklaringen kennen.

Gerrit Kroes

Indien de jaarrekening van een micro-entiteit een beperkte gebruikerskring heeft kan gebruik worden gemaakt van de minimale eisen en hoeft daar naar mijn mening geen samenstelverklaring bij. Het bestuur/eigenaar van de entiteit heeft voor de informatiebehoefte toegang tot de gehele administratie en is niet afhankelijk van de jaarrekening. Voor deze gebruiker voegt de samenstellingsverklaring geen waarde toe. Zoals eerder door Gert-Jan Jordaan betoogd is de jaarrekening voor een micro-entiteit geen document waar een rechtgeaarde accountant een samenstellingsverklaring bij wil afgeven. Uitgaande van onze eigen portefeuille denk ik overigens dat dit best nog een grote groep is.

Als de jaarrekening van een micro-entiteit wel een uitgebreidere gebruikerskring heeft (bijvoorbeeld een externe financier of meerdere aandeelhouders) kan naar mijn mening niet volstaan worden met de jaarrekening volgens de minimum eisen en zullen de eisen voor een kleine rechtspersoon worden toegepast. Hierbij dient dan ook een samenstelverklaring te worden afgegeven omdat deze dan voor de "externe" gebruikers toegevoegde waarde heeft. Als de NBA er voor kiest om de gebruikersgroep maatgevend te laten zijn voor het al of niet "verplicht" toevoegen van een samenstelverklaring kan ik het daar wel mee eens zijn. De op te stellen jaarrekening moet dan wel zodanig qua inhoud zijn dat daar een samenstelverklaring bij past.

Voor wat de pensioenvoorziening ben ik het eens met René van Wingerden, geen marktwaardering dus.

Gert-Jan Jordaan

Zolang het hoofd van de groep niet consolidatieplichtig is (agv het zijn van klein) is het geconsolideerde regime niet van toepassing. In het schema is zou de conclusie dan ook moeten zijn het enkelvoudig regime. Zoals door Lou aangegeven geeft de wet aan "zou moeten opmaken". Zo niet gelden alleen de enkelvoudige gegevens.

Jack Borremans; LNBB actuarissen + pensioenconsultants

De markwaarde van een pensioen in eigen beheer is niet per definitie gelijk aan een offerte van een levensverzekeraar. Ten eerste, geen enkele verzekeraar kan de meest voorkomende arbeidsrechtelijke pensioenaanspraak feitelijk verzekeren. Dan zou de DGA zijn pensioen moeten onderbrengen in een pensioenfonds (en dat kan niet). Om het wel te kunnen verzekeren zal dit per definitie moeten leiden tot een aanpassing van de huidige pensioenovereenkomst die in eigen beheer wordt gehouden. De marktwaarde van de pensioenverplichting is afhankelijk van het doel waarvoor hij wordt vastgesteld. De RJ-waarde is de marktwaarde in de going-concern situatie (continuatie eigen beheer). De SRA-waarde is weer een schatting van die RJ-waarde. De waarde op fiscale grondslagen is een principiële onderschatting die uitsluitend dient voor de vaststelling van het fiscaal aftrekbare deel van de pensioenlast. De V&A 2012-008 waarde een groteske overschatting van een casus non dabilis (liquidatiefictie).
Principiële punt is, moet de balans voor de DGA (en overigen) inzicht geven in het beklemde vermogen voor zijn oudedag om daarop te sturen, of is het doel van de balans om hem zo kort mogelijk te maken en het pensioeninzicht ondergeschikt daaraan te maken? Kortom, wat is dan nog de waarde van een balans?

John Weerdenburg

Lou, je had gelijk.
Inmiddels aangepast in het overzicht.
Dank je

Perry Telle

Accountantskantoren die hiermee worstelen kunnen altijd lid worden van NOAB. Kwalitatief gelijk en net iets minder regelgeving van bovenaf maar wel voldoende voor maatschappelijk verkeer.

Rene van Wingerden

Dat je geconsolideerd moet kijken in welk grootteregime je valt geldt altijd al. Dus dat is niet lastiger dan bij kleine ondernemingen die moeten kijken of ze geconsolideerd niet middelgroot zijn.

En het is niet de RJ die dit geregeld heeft, maar de EU die de lidstaten de mogelijkheid geeft om een micro-regime in te voeren.

De waardering van (pensioen)voorzieningen is geen marktwaarde maar de beste schatting van de benodigde uitgaven. Marktwaarde zou in dit kader gebaseerd zijn op een offerte van een verzekeraar, en daar vraagt de RJ niet om.

En het blijven toepassen van een samenstelopdracht houdt de kosten gelijk in plaats van die te verhogen.

Dit artikel is m.i. eerder een obstakel als overbodige paniekzaaier dan de wet zelf.

Jan Weezenberg

Geachte Heer Weerdenburg,
U schrijft:
"Nemen we de hier genoemde argumenten in ogenschouw, dan zal een groot aantal van de eerder genoemde 650.000 ondernemingen afvallen. Over blijven dan vennootschappen met een zeer beperkte gebruikerskring, die daarnaast minimale verslaggeving willen. De NBA stelt voor die vennootschappen te verplichten Standaard 4410H toe te passen, maar dat gaat veel te ver. Zo'n verplichting werkt kostenverhogend, waardoor een groot deel van de beoogde lastenverlichting teniet wordt gedaan ".
Ik heb geen verstand van dit soort regels, dus ik neem aan dat U volledig gelijk heeft.
Maar als
a. De grote groep die een meevaller verwacht helaas geen meevaller krijgt
b. de kleine groep die wel een op een meevaller zou kunnen rekenen er zoveel (dure) verplichtingen bij krijgt dat er van die meevaller (bijna) niets over blijft.
c. het hele gedoe dus PURE ONZIN is waarover van te voren niet goed of helemaal niet is nagedacht
d. is het de moeite waard is om uit te zoeken wie door wie voor welk karretje is gespannen ?

Vriendelijke groet,
Jan Weezenberg

John Weerdenburg

Beste Lou,
In RJ Uiting 2015-9 staat onder punt 105; "Voor de bepaling of een rechtspersoon als microrechtspersoon kwalificeert, worden de groottecriteria op geconsolideerde basis toegepast. Dit houdt in dat de waarde van de activa, de netto-omzet en het gemiddeld aantal werknemers over het boekjaar moeten worden meegeteld van groepsmaatschappijen die de rechtspersoon zou consolideren indien hij een geconsolideerde jaarrekening op zou maken". Hier staat nadrukkelijk op zou maken, niet moet maken. Dus voor de beoordeling van de grootte gaat de dochter in het voorbeeld 2 wel naar klein. Wellicht moeten we als hier onduidelijkheid over blijft bestaan de RJ in de consulatie op deze Uiting vragen om een expliciet uitspraak.

Lou Oostwegel AA

Hallo John, je citeert:
Artikel 2:395a lid 2 voegt daaraan toe dat 'voor de toepassing van lid 1 worden meegeteld de waarde van de activa, de netto-omzet en het getal der werknemers van groepsmaatschappijen, die in de consolidatie zouden moeten worden betrokken als de rechtspersoon een geconsolideerde jaarrekening zou moeten opmaken'.
Hier staat m.i. "als de rp een geconsolideerde jaarrekening zou moeten opmaken"
Consolidatieplicht rust bij een bovenliggende vennootschap.
Is een dochter micro dan blijft deze micro. De holding zal wel moeten vaststellen dat de waarderingsgrondslagen, ook al blijken zij niet door het vervallen van de toelichting, in overeenstemming zijn met de grondslagen van de holding.

Van Balen

NBA draait samenstelkantoren de nek om door te willen 'regeren over het graf'.
NBA toont nooit belangstelling voor de MKB samenstel kantoren totdat ze zich kunnen laten zien met extra regelgeving die overigens door de wetgeving niet bedoeld en gewenst is.
Nu nog even een schijnvertoning van een ronde tafel discussie en daarna gewoon de extra regeldruk doorvoeren onder het motto: we hebben toch wel naar jullie geluisterd?
E.e.a. zal nog wel gevolgen hebben voor het aantal ingeschreven AA accountants.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.