John Weerdenburg

John Weerdenburg ging eerder in op het nieuwe systeem van permanente educatie voor accountants. Hij is ook niet gerust op de controle ervan.

Discussie Column

PE, wat doen we ermee? (2)

De evaluatie van het huidige PE-systeem is in volle gang. Door middel van een uitgebreide ledenenquête en bij de recente eerste ledenconferentie is goed nagedacht over de toekomst hiervan. Inmiddels is de uitkomst van de enquête op hoofdlijnen openbaar gemaakt. De leden hebben gesproken… maar is wel overal aan gedacht? Naar mijn idee is gedurende het proces voorbij gegaan aan een belangrijk onderdeel: het toezicht op de naleving van de PE. Geen onbelangrijk issue, mede gezien de recente commotie hieromtrent. Die laait niet voor niets op.

In de kern gaat het hierom: bij een PE-plicht moet je accountants kunnen aanspreken op de naleving hiervan. Wie daaraan geen gehoor wil geven, hoort zijn of haar onwillige neus te stoten tegen het systeem van toezicht en sanctionering. De letters PE staan daarom wat mij betreft niet alleen voor permanente educatie, maar ook voor professional effort, om ons vaktechnisch niveau up-to-date te houden. Dat is onze belofte aan het maatschappelijk verkeer, nietwaar?

Toezicht

Onder het vorige PE-regime had iedere PE-plichtige accountant de verplichting om veertig PE-uren te verantwoorden in het toen beschikbare systeem. Dit was honderd procent controle op honderd procent van de PE-plichtige accountants. Geen enkele accountant kreeg daarbij de kans om over het hoofd te worden gezien; er kon niet worden gedoken, er waren geen mazen. De erkende opleiders hadden in dit systeem ook een belangrijke rol, omdat zij de noodzakelijke PE-verklaringen verstrekten.

En nu naar juni 2024: de NBA heeft recent gecommuniceerd dat 99,7 procent van de PE-plichtige accountants (19.700 leden) compliance heeft afgegeven over de PE-plicht van 2023. Dus net geen honderd procent, maar toch een score die de mondhoeken bij de NBA moet laten krullen. Toch wil dit niets anders zeggen dan dat die 99,7 procent de button op de website van de NBA over deze plicht heeft geactiveerd. Of daarmee dan ook aan de invulling is voldaan? Ik laat me graag verrassen, maar ik vermoed van niet.

Lagere frequentie

De NBA heeft medegedeeld dat van iedere PE-plichtige accountant één keer in de zes jaar het portfolio wordt opgevraagd en beoordeeld. We gaan dan dus van een jaarlijkse controle naar een controle eens in de zes jaar. Dit moet toch wel een reflectie van groot vertrouwen van de NBA in haar PE-plichtige leden zijn, anders laat je dit niet zo los. Alhoewel ook ik een ander graag de ruimte geef bij vertrouwen in diens kunnen en integriteit, kijk ik toch met enig ongemak naar die nieuwe toezichtfrequentie. Het lijkt mij een achteruitgang. Waarom? Accountants die de PE-plicht niet zo serieus nemen, drinken een glaasje op dit besluit. Misschien wel twee. Bovendien: kijk eens naar alle kostbare tijd die NBA-medewerkers zullen moeten steken in al die individuele beoordelingen. Klein rekensommetje: 19.700 / 6 jaar = ruim 3.200 uur? Kan dat er straks nog wel bij?

Kwaliteit of kwantiteit?

Een veelgehoorde opmerking over het oude PE-systeem was dat de kwantiteit (punten scoren) belangrijker was dan de kwaliteit. Maar was dat echt de situatie? Ik heb daar mijn twijfels bij. Ik geloof dat in het oude stelsel een groot deel (ik schat 75 procent) van de uren werd ingevuld met kwalitatief goede activiteiten. Oftewel, kennis en kunde die aansluit bij de core business van de accountant. En als je daar geen veertig uur mee invult, dan ga je inderdaad punten scoren. Veel accountants vulden deze uren vaak aan met het bijwonen van grote bijeenkomsten (algemene kennis), zoals seminars. Maar ook door de (kring) bijeenkomsten van de NBA te bezoeken en hiermee verbondenheid te voelen met de NBA. Mits er een gezonde balans is tussen het aantal vaktechnische trainingen en wat algemenere bijeenkomsten, lijkt mij daar weinig mee mis. 

En nu?

Naar welke sector je ook kijkt, of het die van schoonmakers, accountants, bakkers, bankiers of fruittelers is: rotte appels binnen de beroepsgroep zijn niet te voorkomen. Het zijn de klaplopers en de schuinsmarcheerders, die de geitenpaadjes kiezen en graag buiten de lijntjes kleuren. En daarmee zijn het zeker niet de professionals die een positieve boost geven aan de eigen beroepsgroep. Ik roep daarom op om deze nieuwe toezichtfrequentie nog eens goed tegen het licht te houden; beter ten halve gekeerd, dan ten hele gefaald.

Wat vindt u van deze column?

Reageer

John Weerdenburg AA is mede-oprichter van adviesorganisatie Auxilium Adviesgroep BV te Leusden.

Gerelateerd

12 reacties

Paul Stoele

Is het op zich niet jammer, dat het bijhouden van de ontwikkelingen in jouw vak aan jou verplicht moet worden opgelegd en dat daar dan ook nog eens een georganiseerd toezicht op moet zijn? Is het niet zo, dat iedere professional die haar/zijn vak serieus neemt uit zichzelf blijft studeren? Zou aan professionele musici voorgeschreven zijn dat zij dagelijks moeten studeren? Of doen zij dit uit liefde voor het door henzelf in alle vrijheid gekozen beroep? Waarom zou dat bij accountants anders zijn? Zo vraag ik mij af?
Met andere woorden: zou die gehele verplichte PE niet ter discussie gesteld moeten worden? Wat is er op tegen om accountants, die hun vak niet serieus nemen, daar persoonlijk de gevolgen van te laten ondervinden?

Barry van Brenk

Beste John,
Dank voor je column en je ideeën en vragen over het toezicht op de naleving van de PE-verplichting. Dat houdt ons scherp. Ter geruststelling: als onderdeel van de PE-evaluatie wordt nadrukkelijk ook gekeken naar het toezichtkader en de daaraan verbonden risico’s. CITO zal ons hierover adviseren.
In de huidige situatie heeft de NBA met behulp van een statisticus een steekproefmodel ontworpen en dit model is dus ook onderdeel van de evaluatie, waarbij we evalueren op de ‘bedoeling’ en kijken naar de ‘kwaliteit van de uitvoering’. Als uitkomst van de evaluatie zullen daar waar nodig voorstellen worden gedaan om het toezicht op de naleving van de PE-verplichting verder aan te scherpen.

Barry van Brenk, teammanager Praktijkopleidingen / Permanente Educatie NBA

Hugo van Campen

Wat ik mis in het gesprek over het oude vs het nieuwe systeem is het volgende. Er wordt gedaan dat als je 40 uur PE had gedaan in het oude systeem dat dat goed is. Maar ook in het oude systeem was de norm dat het je verder moest brengen. Dus als jij een PE cursus volgde die niets toevoegde omdat je de kennis al had, mocht je die niet tellen. En dat is, voor zover ik het zie, ook het fundament voor het nieuwe systeem. Je moet activiteiten doen die je helpen bij je werk.

Dat er gekeken (moet) worden naar de manier van vastleggen ben ik het helemaal mee eens.

Een ander signaal dat ik mee wil geven in de gedachtenvorming is dat ik vanuit de praktijk van jongere accountants hoor dat ze dit systeem juist goed vinden omdat je dan goed nadenkt over wat je gaat doen.

Wim Bor

Beste John, een van de fundamentele beginselen voor een accountant is objectiviteit. Nu weet ik niet of dit ook voor columnschrijvers geldt. En hoewel ik het grotendeels wel eens ben met je mening over het PE-systeem, komt deze mening uit de mond van een accountant, tevens opleider (en dus een financieel belang) ietwat minder objectief over. Een organogram van je daadwerkelijke invloed en beslissingsbelang op PE-onderwijsgebied als toelichting zou niet misstaan. Dit hoeft overigens niets af te doen aan de feiten die zijn beschreven.

Marcus Looijenga

Het is een goede zaak dat het PE-systeem wordt ge-evalueert. Ik merk dat verschillende accountants de systematiek verschillend interpreteren en dat is onwenselijk. Dit leidt er bijvoorbeeld toe dat de ene accountant het bestuderen van de CSRD/ESRS wel opvoert als PE en de andere niet. En wat als je naar eer en geweten dit wel hebt opgevoerd en later wordt aangesproken dat dit niet in de 'geest van het PE-regime' is. We hebben wel vaker met terugwerkende kracht de normen anders geïnterpreteerd. Voor mij komt het neer op de 'professional effort' zoals John Weerdenburg dit mooi beschrijft. Dit is zowel in de oude als de nieuwe systematiek belangrijks. De 40 uren vullen met 'kwantiteit boven kwaliteit' gebeurde ongetwijfeld, maar het is onveranderd aan de professional hoe de huidige PE te vullen, dus dat risico bestaat nog steeds. Ik zou pleiten voor duidelijkheid, misschien waren de uren zo gek nog niet.

Bas van Rozendaal

Is wel een simpele voorstelling van zaken.
Als een big four kantoor (kpmg) wegkomt met oe fraude dan geeft dat een verkeerd signaal.
Plus de sancties bij niet naleving van de PE verplichting zijn veel te soft

Jan Wietsma

Wellicht kunnen we leren onze zusterorganisaties in andere landen. We hoeven het wiel tenslotte niet opnieuw uit te vinden.

Alexander Vissers

@ John Weerdenburg: Ten aanzien van het lidmaatschap van de NBA, dat is alles behalve vrijwillig maar wettelijk verplicht. Zie de uitspraken van het CBB o.a. ECLI:NL:CBBAY8684. Niemand is onderworpen aan de grillen van het bestuur van de NBA zonder wettelijke grondslag. Alle wetgevers, ook de functioneel gedecentraliseerde NBA is onderworpen aan het Unierecht en aan de grondwet en wat de NBA betreft aan art. 21 Wab. Van de 27 EU lidstaten hebben 26 de wettelijke controle en het beroep van wettelijk auditor wettelijk geregeld. Nr. 27, Nederland niet. De NBA is een staatsinstelling, geen vereniging kan niet zijn eigen regels maken, zijn eigen statuten wijzigen maar moet gewoon zich aan de wet houden en de vrijheid en privacy van burgers en private ondernemingen respecteren. De Algemene Verordening Gegevensbescherming geldt ook voor de NBA. De grondregel in Nederland en de EU is vrijheid van beroep en onderneming, vrijwaring tegen staatsinmenging en tegen toezicht. Allen wegens gegronde redenen van algemeen belang kunnen daar noodzakelijke inbreuken op worden gemaakt. Dat kan alleen bij wet. Dus als je pliet voor een deugdelijk PE systeem moet eerst een draagkrachtig fundament worden gelegd.

John Weerdenburg

@Alexander Vissers, ik begin inderdaad last te krijgen van je herhaaldelijke reactie op opinies. Steeds weer de opmerkingen over wettelijke basis enz... Ik denk er anders over. Ik ben vrijwillig lid van de NBA en het interesseert me niet hoe dit formeel is geregeld. Ik heb bewust voor dit prachtige beroep gekozen en accepteer hierbij de rol van de NBA. Het is een democratisch systeem van gekozen bestuursleden. De NBA vaardigt regels uit waaraan ik me als lid dient te conformeren, maar ben van mening dat ik als lid van de NBA recht heb om mijn mening te ventileren. Dat doe ik middels mijn columns en mijn aanwezigheid bij NBA bijeenkomsten zoals de ledenvergadering. De PE plicht is een maatregel die mij als lid is opgelegd. Daarover heb ik nu twee maal mijn zegje gedaan. En als je als accountant je niet kan vinden in de keuzes van het bestuur, van heb je zelf het recht om je uit te laten schrijven.

Alexander Vissers

@ John Weerdenburg: Ik meen hier een ondertoon van sarcasme te bespeuren. Die is volkomen misplaatst. Je vraagt je af wat "we" moeten met PE. "We" moeten helemaal niets met PE. Gewoon omdat de wet ook voor "ons" geldt. Wie zeker iets moet met PE is de wetgever die de PE plicht uit art. 13 Richtlijn 2006/43/EG voor de wettelijke auditor eindelijk in de wet moet vastleggen. En de instantie moet aanwijzen die deze plicht inhoudelijk kan invullen. En wie naleving van de plicht hoe controleert en wat de sancties zijn bij niet-naleving. De huidige regeling waarbij de AFM toezicht houdt voldoet niet. Zo werkt een rechtsstaat, ook voor de NBA en ook voor accountants. Je vraagt je af wat we met het toezicht moeten. "We" moeten helemaal niets met het toezicht. Gewoon omdat Nederland een rechtsstaat is waar overheidsinstanties en dus ook de NBA niet kunnen beslissen op welke burgers ze nu eens toezicht gaan houden voor welke gedragingen, om het ven met welke frequentie! Naar welke sector je ook kijkt, schoonmakers bakkers etc. : inderdaad en ook daar houdt de NBA geen toezicht op, op bakkers kan de NVWA toezicht houden want dat staat in de wet. Op accountants kan het Bft toezicht houden want dat staat in de wet. En kwaliteit of kwantiteit: wie de logica volgt van de verandering in de eindtermen hoeft die keuze niet meer te maken.
Voor accountants die geen wettelijke bestaat geen regelbevoegdheid, ook niet voor de Nederlandse wetgever. Geen reguleringsbevoegdheid, niet tot het opleggen van een PE plicht niet tot houden van toezicht en niet tot het opleggen van sancties, in zoverre moeten "we" niet pet de PE plicht en verder helemaal niemand iets met de PE plicht. De huidige onwettige regelkluwen, een rechtsstaat onwaardig, is het gevolg van jarenlange wetgevingssabotage, dat moet afgelopen zijn. PE is daar een duidelijke exponent van.

John Weerdenburg

@Alexander, ik wil je harte danken voor de inhoudelijke reactie op mijn opinie.

Alexander Vissers

De CEA gaat krachtens de Wab art. 49 lid 2 over de eindtermen die aangeven welke kennis en vaardigheden een wettelijk auditor moet hebben. Ook voor de andere controlerende openbare accountants kan de CEA de vereiste kennis en vaardigheden bepalen krachtens art. 46 Wab. Voor niet-controlerende accountants is niemand bevoegd te bepalen welke kennis en vaardigheden vereist zijn. Het ligt dan ook voor de hand dat de CEA de PE verplichting vaststelt en wel als de wijzigingen die in de Eindtermen hebben plaatsgevonden. De logica gebiedt dat de eisen die aan een toegelaten accountant / wettelijk auditor worden gesteld niet afhankelijk kunnen zijn van het jaar van afstuderen. Daarmee is er geen ruimte meer voor een discussie over PE. Althans zie ik geen ruimte. Voorwaarde is natuurlijk wel dat de wetgever net als voor notarissen, gerechtsdeurwaarders en advocaten de PE plicht eindelijk eens in de wet vastlegt. Als de wetgever verder de opvatting koestert dat er ook toezicht op naleving vereist is anders dan het toezicht op naleving door de AFM in het kader van toezicht op externe accountants en eventueel in het kader van het beoordelen van een kwaliteitssysteem van een vergunninghouder kan hij daar een wet over maken. En met het oog op het legaliteitsbeginsel heeft de NBA geen wettelijke toezichtbevoegdheid en kan aan zichzelf ook geen toezichtbevoegdheid toekennen. Er is geen basis voor het opvragen van een portfolio. Nog maar afgezien dat in alles subsidiariteit, proportionaliteit in acht moeten worden genomen.

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.