John Weerdenburg ging eerder in op het nieuwe systeem van permanente educatie voor accountants. Hij is ook niet gerust op de controle ervan.

Discussie Column 21 juni 2024

PE, wat doen we ermee? (2)

De evaluatie van het huidige PE-systeem is in volle gang. Door middel van een uitgebreide ledenenquête en bij de recente eerste ledenconferentie is goed nagedacht over de toekomst hiervan. Inmiddels is de uitkomst van de enquête op hoofdlijnen openbaar gemaakt. De leden hebben gesproken… maar is wel overal aan gedacht? Naar mijn idee is gedurende het proces voorbij gegaan aan een belangrijk onderdeel: het toezicht op de naleving van de PE. Geen onbelangrijk issue, mede gezien de recente commotie hieromtrent. Die laait niet voor niets op.

In de kern gaat het hierom: bij een PE-plicht moet je accountants kunnen aanspreken op de naleving hiervan. Wie daaraan geen gehoor wil geven, hoort zijn of haar onwillige neus te stoten tegen het systeem van toezicht en sanctionering. De letters PE staan daarom wat mij betreft niet alleen voor permanente educatie, maar ook voor professional effort, om ons vaktechnisch niveau up-to-date te houden. Dat is onze belofte aan het maatschappelijk verkeer, nietwaar?

Toezicht

Onder het vorige PE-regime had iedere PE-plichtige accountant de verplichting om veertig PE-uren te verantwoorden in het toen beschikbare systeem. Dit was honderd procent controle op honderd procent van de PE-plichtige accountants. Geen enkele accountant kreeg daarbij de kans om over het hoofd te worden gezien; er kon niet worden gedoken, er waren geen mazen. De erkende opleiders hadden in dit systeem ook een belangrijke rol, omdat zij de noodzakelijke PE-verklaringen verstrekten.

En nu naar juni 2024: de NBA heeft recent gecommuniceerd dat 99,7 procent van de PE-plichtige accountants (19.700 leden) compliance heeft afgegeven over de PE-plicht van 2023. Dus net geen honderd procent, maar toch een score die de mondhoeken bij de NBA moet laten krullen. Toch wil dit niets anders zeggen dan dat die 99,7 procent de button op de website van de NBA over deze plicht heeft geactiveerd. Of daarmee dan ook aan de invulling is voldaan? Ik laat me graag verrassen, maar ik vermoed van niet.

Lagere frequentie

De NBA heeft medegedeeld dat van iedere PE-plichtige accountant één keer in de zes jaar het portfolio wordt opgevraagd en beoordeeld. We gaan dan dus van een jaarlijkse controle naar een controle eens in de zes jaar. Dit moet toch wel een reflectie van groot vertrouwen van de NBA in haar PE-plichtige leden zijn, anders laat je dit niet zo los. Alhoewel ook ik een ander graag de ruimte geef bij vertrouwen in diens kunnen en integriteit, kijk ik toch met enig ongemak naar die nieuwe toezichtfrequentie. Het lijkt mij een achteruitgang. Waarom? Accountants die de PE-plicht niet zo serieus nemen, drinken een glaasje op dit besluit. Misschien wel twee. Bovendien: kijk eens naar alle kostbare tijd die NBA-medewerkers zullen moeten steken in al die individuele beoordelingen. Klein rekensommetje: 19.700 / 6 jaar = ruim 3.200 uur? Kan dat er straks nog wel bij?

Kwaliteit of kwantiteit?

Een veelgehoorde opmerking over het oude PE-systeem was dat de kwantiteit (punten scoren) belangrijker was dan de kwaliteit. Maar was dat echt de situatie? Ik heb daar mijn twijfels bij. Ik geloof dat in het oude stelsel een groot deel (ik schat 75 procent) van de uren werd ingevuld met kwalitatief goede activiteiten. Oftewel, kennis en kunde die aansluit bij de core business van de accountant. En als je daar geen veertig uur mee invult, dan ga je inderdaad punten scoren. Veel accountants vulden deze uren vaak aan met het bijwonen van grote bijeenkomsten (algemene kennis), zoals seminars. Maar ook door de (kring) bijeenkomsten van de NBA te bezoeken en hiermee verbondenheid te voelen met de NBA. Mits er een gezonde balans is tussen het aantal vaktechnische trainingen en wat algemenere bijeenkomsten, lijkt mij daar weinig mee mis. 

En nu?

Naar welke sector je ook kijkt, of het die van schoonmakers, accountants, bakkers, bankiers of fruittelers is: rotte appels binnen de beroepsgroep zijn niet te voorkomen. Het zijn de klaplopers en de schuinsmarcheerders, die de geitenpaadjes kiezen en graag buiten de lijntjes kleuren. En daarmee zijn het zeker niet de professionals die een positieve boost geven aan de eigen beroepsgroep. Ik roep daarom op om deze nieuwe toezichtfrequentie nog eens goed tegen het licht te houden; beter ten halve gekeerd, dan ten hele gefaald.