De tijd van nuance is aan het opraken, meent Joris Joppe. Hij komt met een paar stevige suggesties voor het accountantsberoep.

Discussie Column 22 april 2025

Parkeer de nuance, tijd voor actie

Op het moment dat ik dit schrijf staan de beurzen diep rood, als gevolg van een nucleaire regen aan invoerrechten op zo'n beetje de hele wereld. Ik merk dat ik het gelaten onderga. Morgen zal het wel weer anders zijn. Tegelijkertijd realiseer ik me dat, net als bij covid en Brexit, veel ondernemers wakker liggen van de potentieel dramatische consequenties. Direct bijvoorbeeld, omdat vraag wegvalt, of indirect vanwege stijgende inflatie of rente. Ik geloof niet dat iemand weet hoe dit uit gaat pakken, maar één ding weet ik zeker: voor veel ondernemers staat de accountant on speeddial.

Ondertussen staat de sector er redelijk beroerd voor. Niet in de laatste plaats omdat toezichthouders heel druk zijn om hun bestaan te rechtvaardigen. Dat leidt dan weer tot een twee uur durende podcast waar we met elkaar in discussie gaan over fraude. Ik heb het einde niet gehaald, maar ik vermoed dat niemand de conclusie heeft getrokken dat de AFM overvraagt. Niet omdat we het niet willen, maar simpelweg omdat er niet genoeg gretige jonge honden zijn die voor politieagentje willen spelen. Laat staan dat er ondernemers zijn die daarvoor willen betalen. Toch maar weer het bewijs dat marktwerking niet het wondermiddel is voor een gebrek aan opsporing. Een ander ultiem voorbeeld van bewijsdrang neem ik waar bij het Bureau Financieel Toezicht. Kijk eens naar de opgelegde sancties op deze site en je ziet denk ik snel genoeg wat ik bedoel.

Tegelijk kunnen we op deze site discussies lezen over AI (hoe je dat dan ook definieert) en dat mensen toch echt zelf het denkwerk moeten verrichten. Zal allemaal wel, maar ondertussen meent het FD te rapporteren dat AI-gebruik misschien toch breder is dan we denken. Maar wel in het geheim, want het mag natuurlijk niet ten koste gaan van ons verdienmodel. Dat gaat natuurlijk een keertje schuren. Als ik dan in een balorige bui een paar 'werken-bij'-sites van de grote kantoren bekijk, zie ik bij een kantoor met tweeduizend medewerkers zomaar driehonderd vacatures en bij een volgend kantoor met duizend medewerkers meer dan tweehonderd vacatures. Dat zijn onvoorstelbare aantallen, die ontwrichtend moeten werken voor een organisatie. Consequentie: hoog verloop en verzuim. Minder aandacht voor klanten en hoog-risico ondernemingen die dwalend door Europa pas in Cyprus tegen een accountant aanlopen. Niet verbazingwekkend dat partners die richting (vroeg)pensioen gaan, een investering van private equity als een aantrekkelijke way-out zien.

Als je het mij vraagt, is de tijd voor nuance wel een beetje aan het opraken. Laten we een voorbeeld nemen aan het huidige politieke klimaat en er wat hoekiger in gaan zitten. Een paar suggesties:

• Een moratorium van twee jaar op nieuwe onderzoeken van de AFM. Het volgende rapport of vragenlijstje van de AFM gaat retour afzender. Met de begeleidende tekst: "We hebben het vorige rapport nog niet uitgelezen, want we zijn te druk met het maatschappelijk verkeer." (Ben zelf geen fan van die term, maar denk dat het aan de Vijzelgracht in Amsterdam wel effect sorteert.)
• Beroepsprofiel: Alle goede bedoelingen ten spijt, halveren dat profiel. Ik weet niet hoe, maar als we de opleiding en het daaropvolgend perspectief niet serieus aantrekkelijker maken, is een neerwaartse spiraal geen ondenkbaar scenario.
• En ten slotte: AI kan niet snel genoeg komen. Elke opgenomen en door een LLM uitgewerkte meeting, elk met AI ondersteund adviesrapport of automatisch samengevat document is weer een half uur bespaard. En als je denkt dat AI geen oplossing is en je terug moet vallen op 'traditionele' machine learning modellen, gebruik dan alsjeblieft AI om te bepalen wat het best passende model is en om de daarvoor noodzakelijke code te generen.

Ik ben optimistisch. De zon schijnt en ik zie innovatieve dingen gebeuren. We moeten onszelf alleen de tijd gunnen om al dat moois te omarmen.