NBA nieuws
NBA luidt de noodklok over controles in de zorgsector - NBA publiceert herzien Stappenplan Materialiteitsanalyse duurzaamheidsinformatie - E-learning: Moreel scherp blijven als accountant - Accountantsdag 2025: geopolitiek, AI en het mkb - NBA, VEUO en VNO-NCW waarschuwen opnieuw voor terugwerkende kracht bij duurzaamheidsrapportering - NBA ziet nog verbeterpunten bij frauderisicoanalyse.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 4, 2025
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
» Download dit artikel in pdf
» Download het hele nummer (pdf)
NBA luidt de noodklok over controles in de zorgsector
De Eerste Kamer wil aanvullende vragen stellen aan het kabinet, over de gevolgen voor accountantscontroles in de zorg van het wetsvoorstel voor de Verzamelwet gegevensbescherming. De Commissie Digitalisering van de senaat blijkt gevoelig voor een oproep van de NBA om de nieuwe privacywet niet als hamerstuk af te doen.
De beroepsorganisatie waarschuwde daags voor de commissievergadering dat, als het wetsvoorstel voor de Verzamelwet gegevensbescherming in de huidige vorm wordt aangenomen, wettelijke controles door accountants in de zorgsector mogelijk geen goedkeurende verklaring meer kunnen krijgen. Dat heeft grote gevolgen voor de controle op uitgaven van zorggeld en de financiering van zorginstellingen. De NBA bracht haar zorgen over het wetsvoorstel voor de Verzamelwet gegevensbescherming in de afgelopen periode onder de aandacht bij de verschillende betrokken ministeries, maar dat leidde nog niet tot een oplossing.
Gevoelig voor oproep
Op 25 november 2025 sprak de Commissie Digitalisering van de Eerste Kamer over het vervolg van het wetstraject. De NBA riep de senatoren vooraf op om de wet niet af te doen als hamerstuk, maar om die inhoudelijk te behandelen en daarbij aandacht te hebben voor de geuite zorg. Daar was de senaat gevoelig voor. Diverse leden van de Commissie Digitalisering gaven tijdens de vergadering aan dat meer tijd nodig is om de gevolgen van de nieuwe wet goed in kaart te brengen. Ook de vereniging voor koepelorganisaties in de zorg BoZ stelt de geschetste risico's te herkennen en benadrukt dat zorginstellingen niet zonder accountantsverklaringen kunnen. Het ministerie van J&V gaat bezien tot
welke acties de signalen zouden moeten leiden.
Rol accountant
De rol van de accountantscontrole in de zorgsector strekt zich ook uit tot het vaststellen dat zorgkosten juist zijn, stelt de NBA. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om vaststelling van een verwijzing naar een specialist, of dat een indicatiestelling voor opname in een instelling aanwezig is. Het kan ook gaan om het aan de hand van rapportages vaststellen dat bepaalde zorg daadwerkelijk is geleverd door de zorgverlener.
Zorginstellingen zijn wettelijk verplicht om persoonsgegevens te 'pseudonimiseren' voordat accountants toegang krijgen tot die gegevens. Maar dit maakt dat accountants niet langer de originele gegevens kunnen inzien, die essentieel zijn voor het uitvoeren van hun wettelijke controletaken. Daardoor kunnen accountants de financiële verantwoordingen van zorginstellingen niet goedkeuren. Zorginstellingen ontvangen dan verklaringen met beperkingen of oordeelsonthoudingen, wat ernstige gevolgen kan hebben voor hun relatie met toezichthouders en financiers.
NBA publiceert herzien Stappenplan Materialiteitsanalyse duurzaamheidsinformatie
Hoe kunnen organisaties de dubbele materialiteitsanalyse aanpakken en gebruiken als middel om waarde te creëren? Een herzien Stappenplan helpt om materiële onderwerpen (op basis van ESRS-verslaggevingsstandaarden) in kaart te brengen en deze strategisch in te bedden.
Het plan helpt met zowel de impact van organisaties op mens en milieu, als de invloed van duurzaamheidsontwikkelingen op de organisatie zelf. Met concrete voorbeelden uit actuele jaarverslagen biedt de publicatie houvast voor organisaties die voor het eerst een materialiteitsanalyse uitvoeren. Dit kunnen CSRD-plichtige organisaties zijn, maar ook grote ondernemingen die niet langer CSRD-plichtig zijn, organisaties in het mkb of publieke instellingen. Het herziene stappenplan bevat onder meer een aantal voorbeelden van de manier waarop CSRD-plichtige organisaties over boekjaar 2024 hebben gerapporteerd. Het is ook behulpzaam voor ondernemingen die rapporteren op basis van ESRS VSME, de vrijwillige standaarden voor niet-beursgenoteerde mkbondernemingen. Meer informatie is beschikbaar via nba.nl.
E-learning: Moreel scherp blijven als accountant
De NBA presenteert een e-learning voor alle accountants die hun morele bewustzijn willen versterken.
Accountants komen regelmatig in situaties waarin ethische principes onder druk staan. De maatschappij rekent erop dat zij dan handelen volgens de vijf fundamentele beginselen van hun gedrags- en beroepsregels. Maar wat als die botsen, of als het eigen moreel kompas wordt getest?
In de e-learning Moreel scherp blijven als accountant leren accountants aan de hand van casussen en dialogen dilemma's herkennen en daarmee omgaan. De e-learning bestaat uit vier modules en is gericht op het werken met Handreiking 1130 VGBA en het Moreel besluitvormingsmodel. De e-learning is te vinden via nba.nl.
Accountantsdag 2025: geopolitiek, AI en het mkb
Tijdens de Accountantsdag 2025 ging het veel over de wereld waarin de accountant actief is, over de invloed van AI, over het belang van het mkb en meer.
Achthonderd accountants en andere belangstellenden zorgden op 19 november 2025 voor een volle zaal in het AFAS Theater in Leusden, waar dagvoorzitter Rens de Jong zich dit jaar liet ondersteunen door AI-assistent Melissa. Keynote spreker en filosoof Haroon Sheikh sprak van een "tijd van ontwrichting" en een "gefragmenteerde wereldorde".
Historica Beatrice de Graaf stelde dat we niet alleen in slaap zijn gesust, maar te weinig beseffen dat onze kijk op de wereld ook maar een mening is. De Belgische innovatie- en techexpert Peter Hinssen zag de digitalisering van de afgelopen decennia als een "warm-up-act richting AI" en riep op te luisteren naar de stem van de volgende generatie.
Keuzes maken
Na deelsessies over AI, regeldruk, de vermenging van onderen bovenwereld, profiling en meer, benadrukte MKB-Nederland-voorzitter Jacco Vonhof tijdens het plenaire slot het belang van het mkb in Nederland, waar het niet heel goed mee gaat. Vivienne de Leeuw (cfo Havenbedrijf Rotterdam) en Gerard van Olphen (voorzitter BOB en commissaris) riepen de politiek op om keuzes te maken en te zorgen voor stabiel beleid. Aaff-bestuursvoorzitter Fou-Khan Tsang gaf aan dat accountants trotser mogen zijn op ons beroep. NBA-voorzitter Kris Douma benadrukte aan het slot dat de vraag om vertrouwen en daarmee om de accountant alleen maar groter wordt.
Op Accountant.nl zijn verslagen terug te lezen van de plenaire sessies tijdens de dag en van verschillende deelsessies. De livestream van de Accountantsdag is terug te kijken via het YouTube-kanaal van de NBA.
NBA, VEUO en VNO-NCW waarschuwen opnieuw voor terugwerkende kracht bij duurzaamheidsrapportering
De NBA, de Vereniging Effecten Uitgevende Ondernemingen (VEUO) en VNO-NCW hebben in oktober jl. opnieuw hun zorg uitgesproken over de voorgenomen terugwerkende kracht bij implementatie van Europese duurzaamheidsregels.
De organisaties hebben daarover samen een brief gestuurd aan de vaste commissies voor Financiën en Justitie & Veiligheid van zowel de Eerste als de Tweede Kamer. VEUO, VNO-NCW en NBA herhalen in de brief hun zorgen over de voorgenomen terugwerkende kracht bij de implementatie van de Europese duurzaamheidsrichtlijn CSRD.
De regering wil die regels met terugwerkende kracht laten gelden tot 1 januari 2024. Volgens de drie organisaties kan dat leiden tot aanzienlijke juridische en praktische problemen voor ondernemingen én accountants. Veel ondernemingen hebben inmiddels vrijwillig een duurzaamheidsverslag over boekjaar 2024 gepubliceerd, of daarop vrijwillige assurance laten uitvoeren. Als de regelgeving met terugwerkende kracht wordt ingevoerd, voldoen deze rapportages formeel niet meer aan de wet. Ook accountants lopen tegen formele complicaties aan. De situatie leidt volgens NBA, VEUO en VNO-NCW tot onnodige juridische risico's, onzekerheid en meer administratieve lasten.
Verzoek aan beide Kamers
De drie organisaties vragen de Eerste en Tweede Kamer met klem om de negatieve effecten van terugwerkende kracht te voorkomen of te beperken. Zij pleiten ervoor om het besluit te laten ingaan per boekjaar 2025, zoals ook in andere EU-landen gebeurt. Ook adviseren zij om een overgangsbepaling op te nemen. Daarnaast waarschuwen de organisaties dat de CSRD op dit moment nog steeds niet is geïmplementeerd in Nederland. Hierdoor dreigt ook voor boekjaar 2025 een situatie met terugwerkende kracht te ontstaan. In een eerdere gezamenlijke brief van februari 2025 wezen de drie organisaties de Tweede Kamer ook al op de risico's van terugwerkende kracht bij de implementatie van de CSRD.
NBA ziet nog verbeterpunten bij frauderisicoanalyse
De NBA is overwegend positief over verbeteringen die de Autoriteit Financiële Markten (AFM) signaleert in het rapport Op weg naar een betere frauderisicoanalyse.
De AFM onderzocht tussen maart en november 2025 zes oob-accountantsorganisaties, hield er interviews en bekeek twaalf dossiers van wettelijke controles. De AFM ziet dat oob-accountantsorganisaties maatregelen nemen om hun frauderisicoanalyse te verbeteren. De kantoren hebben goed gereageerd op eerdere kritiek van de toezichthouder.
Alert blijven
De AFM roept wel op tot blijvende alertheid. De toezichthouder is positief over de maatregelen ter verbetering van de frauderisicoanalyse bij de zes oob-accountantsorganisaties, maar wijst wel op een aantal belangrijke verbeterpunten. Ook de NBA benadrukt dat verdere verbetering nodig blijft en dat het belang van goede frauderisicoanalyse steeds groter wordt, gezien het huidige economische en technologische klimaat. Verdere aanscherping is noodzakelijk. Het meest in het oog springt daarbij het verplicht te veronderstellen frauderisico op de opbrengstenverantwoording. Dit risico wordt, mede onder invloed van kantoor- en sectorbeleid, in de praktijk nog te vaak weerlegd.
Inspanningen
"De NBA ziet de positieve uitkomsten als een steun in de rug voor de inspanningen die de afgelopen jaren binnen de beroepsgroep zijn geleverd op het gebied van fraude", stelt NBA-voorzitter Kris Douma. Die inspanningen hebben onder meer geleid tot diverse praktijkhandreikingen, zoals handreiking 1153 over frauderisicoanalyse. De NBA roept accountantsorganisaties op kennis te nemen van de best practices en aanbevelingen die de AFM in de onderzoeksrapportage benoemt en de gesignaleerde verbeterpunten "nadrukkelijk ter harte te nemen", aldus Douma. "Hiermee kan de kwaliteit van frauderisicoanalyses in de gehele sector verder worden versterkt."
In herinnering: Ruud Vergoossen
(7 juni 1961 – 12 november 2025)
Prof. dr. R.G.A. (Ruud) Vergoossen RA studeerde na de middelbare school eerst aan de heao en daarna economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij werkte parttime bij het toenmalige accountantskantoor Dijker en Doornbos, maar ging na zijn afstuderen liever aan de slag als universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Wel voltooide hij zijn opleiding tot registeraccountant en werkte bij Ernst & Young. Later trad hij in dienst bij het toenmalige NIVRA als manager vaktechnische projecten en werd daar vervolgens directeur Vaktechniek. Ruim drie jaar daarna werd hij hoofd Vaktechniek bij Ernst & Young en later partner bij BDO, opnieuw als hoofd Vaktechniek. Daar sloot hij in 2016 zijn carrière in de accountantspraktijk af.
Vanaf 1999 was Ruud Vergoossen ook werkzaam als hoogleraar externe verslaggeving, eerst aan de Universiteit Maastricht en daarna ook aan Nyenrode Business Universiteit, onder meer als voorzitter van de Examencommissie Accountancy, Controlling & Tax en directeur van het Center for Corporate Reporting, Finance & Tax. "Ik hou van het grensgebied tussen theorie en praktijk", stelde hij in een interview op Accountant.nl in maart 2024. Vergoossen stopte met zijn werk aan beide universiteiten toen hij 62 jaar was. Op 29 februari 2024 hield hij zijn emeritaatsrede aan Nyenrode, waar hij zeventien jaar werkzaam was als hoogleraar Externe Verslaggeving. Hij gaf het beroep bij die gelegenheid een aantal stevige lessen mee, onder meer over de instroom in de opleiding.
Ruud Vergoossen had uitgesproken opvattingen over het accountantsberoep, over de opleiding tot het vak, over verslaggevingsthema's, de deponering van jaarstukken, de rol van de accountant bij duurzaamheidsrapportages en meer. Hij was 25 jaar lang redactievoorzitter van de jaarlijkse uitgave Het Jaar Verslagen, die hij in 1996 vanuit het NIVRA hielp opzetten. Ook was hij tien jaar lid van de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) en schreef hij ruim 140 bijdragen voor Het Financieele Dagblad.
Na zijn universiteitswerk wilde hij nog energie steken in het schrijven en herschrijven van enkele leerboeken, waaronder een boek over duurzaamheidsverslaggeving. Na zijn emiritaat liet hij zich nog regelmatig zien op Nyenrode, bij tal van gelegenheden. De universiteit herinnert hem om de wijze waarop hij studenten en jonge alumni stimuleerde om kritisch te denken en te schrijven, om zijn professionaliteit, leiderschap, vriendelijkheid en academische scherpte en zijn gedrevenheid om theorie en praktijk met elkaar te verbinden.
Het plotselinge overlijden van Ruud Vergoossen op 12 november 2025 kwam als een schok binnen het beroep en de academische wereld. Hij werd maar 64 jaar.