Nieuws 13 november 2025

AFM: marktaandeel reguliere vergunninghouders groeit

Het marktaandeel van accountantsorganisaties met een reguliere AFM-vergunning is verder gegroeid. De consolidatieslag bij deze kantoren zet door en kan een kwaliteitsimpuls geven. Maar er zijn ook ontwikkelingen die de kwaliteit van controles onder druk zetten.

Dat stelt toezichthouder AFM in Sector in Beeld 2025 Accountancy en Verslaggeving. De publicatie biedt een nadere verdieping van de bevindingen waarover de AFM bericht in haar rapport Trendzicht 2026.

Reguliere vergunninghouders

Het marktaandeel van reguliere vergunninghouders, op basis van de omzet uit wettelijke controles bij niet-oob-controlecliënten, neemt nog steeds toe: van 18 procent in 2014 tot inmiddels 40 procent in 2024. Volgens de AFM is de omzet uit wettelijke controles bij niet-oob-controlecliënten in dezelfde periode gestegen van € 678 miljoen naar € 1.485 miljoen.

Het percentage wettelijke controles dat reguliere vergunninghouders volledig gegevensgericht uitvoeren, neemt geleidelijk toe en bedraagt inmiddels 54 procent. De AFM kreeg van de reguliere vergunninghouders in 2024 meer incidentmeldingen dan in 2023. In combinatie met de oob-accountantsorganisaties ontving de toezichthouder in 2024 in totaal 56 incidentmeldingen; achttien van oob-kantoren en 38 van de reguliere vergunninghouders. 

Oob-accountantsorganisaties besteden in 2024 gemiddeld iets meer fte aan vaktechniek en compliance dan in 2023. Kleine niet-oob-kantoren met vergunning huren meer vaktechnische ondersteuning in dan grote en middelgrote reguliere vergunninghouders.

Frauderisico's

Bij oob-accountantsorganisaties neemt het aandeel wettelijke controles met meer dan twee geïdentificeerde frauderisico's toe, van 42 procent in 2023 naar 47 procent vorig jaar. Kleine reguliere vergunninghouders hebben het laagste percentage wettelijke controles met meer dan twee geïdentificeerde frauderisico’s. Het opvolging geven aan deze risico’s is volgens de AFM nog te vaak onvoldoende specifiek en diepgaand. 

Als externe accountants onvoldoende opvolging geven aan geïdentificeerde frauderisico's, komt de poortwachtersrol van accountantsorganisaties onder druk te staan. En betrokkenheid van externe accountants bij examenfraude kan negatieve gevolgen hebben voor de geloofwaardigheid van en het vertrouwen in de sector, benadrukt de AFM nog maar eens.

Accountantsorganisaties geven aan steeds vaker geavanceerde en innovatieve tooling te gebruiken. Dat biedt kansen, maar brengt ook risico's met zich mee voor de uitvoering van wettelijke controles, als te veel wordt vertrouwd op zulke tools. De kantoren moet meer aandacht geven aan de werking en beveiliging ervan. 

CSRD

De vertraagde implementatie van de Europese duurzaamheidsrichtlijn (CSRD) in Nederlandse wetgeving en de voorstellen tot lastenverlichting in het Omnibus-pakket zorgen voor onduidelijkheid in de markt en afnemende beschikbaarheid van betrouwbare duurzaamheidsinformatie voor stakeholders, waarschuwt de AFM.

Door geopolitieke onrust kan de onzekerheid over de toekomstige financiële situatie van ondernemingen toenemen. Dat vraagt extra alertheid van externe accountants ten aanzien van het toetsen van de continuïteitsveronderstelling, stelt de toezichthouder.

Consultaties

Bij de verschillende typen accountantsorganisaties ziet de AFM ook verschillen als het gaat om de inzet van extra expertise bij wettelijke controles, de 'consultaties'. Ruim een derde van de accountantsorganisaties met een reguliere vergunning maakt gebruik van consultaties, tegenover een kwart van de oob-accountantsorganisaties.

In het ontwikkelen en verder formaliseren van het beleid rondom oorzakenanalyses ziet de AFM ook verschillen tussen grote, middelgrote en kleine reguliere vergunninghouders. Ook ziet de toezichthouder een daling in het aantal desktop reviews met vragen over de verslaggeving van uitgevende instellingen.

Reactie NBA

Beroepsorganisatie NBA heeft "met instemming" kennisgenomen van de AFM-rapporten over de sector. "De observaties en kennis uit deze rapporten kunnen worden gebruikt om in te spelen op de ontwikkelingen en risico's. Zo kan elke accountant bijdragen aan een goede invulling van haar of zijn rol in het publiek belang", aldus de NBA.

De NBA merkt wel op dat het benoemen van risico's pas een begin is. "Het is goed als accountants voldoende aandacht besteden aan de vraag of de benoemde risico's zich daadwerkelijk voordoen en of die in de praktijk al afdoende zijn gemitigeerd."

De beroepsregels schrijven voor dat accountants risico's inschatten en vervolgens passende beheersmaatregelen nemen, benadrukt de NBA. "Op basis van de AFM-rapporten blijkt dat de beroepsreglementering op dit punt adequaat is."

De NBA blijft accountants aansporen om goed invulling te geven aan hun taak en biedt daarbij ondersteuning. Om meer te kunnen doen, is meer gerichte informatie nodig over het zich feitelijk voordoen van risico's en de oorzaken die daaraan ten grondslag liggen, benadrukt de beroepsorganisatie.

NBA-voorzitter Kris Douma reageert positief op de AFM-rapporten: "De AFM onderstreept het belang van het benoemen van risico's en zorgdragen voor een goede opvolging. Daarmee sluiten deze rapporten naadloos aan op de beroepsreglementering van de NBA."

• AFM Sector in Beeld 2025 - Accountancy en Verslaggeving