Opinie 11 december 2008

Beloning versus onafhankelijkheid

Onlangs deed Hans van der Vorst een aantal opmerkelijke uitspraken over accountants en hun beloningsniveau. Wat mij betreft heeft hij gelijk. Het is immers gemakkelijk ondernemen voor accountants van grote kantoren, in een markt waar de concurrentie tussen aanbieders van audits zeer beperkt is en de afnemers verplicht zijn tot afname van hun diensten. De verhouding tussen risico en beloning is dan snel verstoord.

Beloningsniveaus van € 500.000 en meer per partner zijn moeilijk uit te leggen aan het maatschappelijk verkeer. En zelfs al zou het uit te leggen zijn, dan speelt er nog een ander aspect. Het is een gegeven dat ieder mens min of meer leidt aan statusangst (angst om bestaande zekerheden te verliezen). Deze statusangst neemt toe wanneer de belangen ook groter worden. 

Voor accountants die bij de grote accountantskantoren werken, geldt dit natuurlijk ook. De effecten van deze statusangst zijn groot, want de accountant zal er alles aan doen om zijn klanten te behouden. Zijn positie binnen het kantoor staat of valt met het succesvol acquireren én behouden van klanten. Sterker nog, hij stijgt op de pikorde wanneer hij in staat is aanvullende diensten te verkopen. 

Dat dit ten koste gaat van zijn onafhankelijkheid is evident. 

Voor mij is het helder dat er wat moet gebeuren. De eerste stap is bijvoorbeeld het creëren van 'audit only firms'. Deze stap is overwogen door een Amerikaanse adviescommissie onder leiding van voormalig SEC-voorzitter Arthur Levitt. Alleen het idee is afgeschoten: accountants zijn fel tegen, "omdat hiermee hun businessmodel in elkaar stort". 

Ik zou bijna medelijden krijgen met die accountants! Ze hebben het maar zwaar in deze moeilijke tijden... Maar gelukkig voor hen is het niet zover gekomen. 

Maar ik verwacht dat er eens een opstand der horden komt: 

• van het maatschappelijk verkeer, dat steeds vaker de audit only firms eist;
• van de afnemers, die de prijs-kwaliteitverhouding van controle in onbalans vinden;
• van de medewerkers, die wijzigingen in tarieven en budgetten eisen, zodat de controles op een vaktechnisch verantwoorde wijze blijven uitgevoerd, doordat er meer uren beschikbaar komen;
• van de onderwijsinstellingen en studenten, die kiezen voor het vakinhoudelijke en niet voor het commerciële aspect in het vak.

En dan zal blijken in hoeverre accountants liefde voor het vak of liefde voor de beloning hebben.