Lessen uit het onderzoek naar het Nationaal Rampenfonds
De parlementaire commissie De Wit gaat onderzoek doen naar de kredietcrisis. De commissie kijkt niet alleen naar banken maar ook naar andere partijen die een rol speelden, zoals accountants.
In 1984 deed een commissie onderzoek naar het Nationaal Rampenfonds. Het Nationaal Rampenfonds, opgericht in 1935 na de wervelwind van Borculo, was een door de regering gecontroleerde stichting die financiële hulp biedt aan Nederlandse burgers die het slachtoffer van een ramp zijn geworden.
In het belang van de openbaarheid en de democratie werd tijdens de hoorzittingen getracht helderheid te scheppen in de financiële bedrijfsvoering van het fonds.
Voor de getuigen die moeten verschijnen voor de commissie De Wit vormen de verhoren uit 1984 verplichte leerstof in de voorbereiding. In 1984 waren het andere spelers dan nu, maar kwamen dezelfde onderwerpen naar voren:
Bazen die geen verantwoordelijkheid dragen ...
Van Kooten: Meneer Nobben, van wanneer tot wanneer coördineerde u precies de rampen voor dat Rampenfonds? Nobben: Het Rampenfonds, ja. Precies weet ik dat niet meer, maar ‘t ... Van Kooten: Ongeveer. Nobben: Dit was in elk geval voor mijn tijd. Dat is duidelijk, het was voor mijn tijd, dat ik iets met het Rampenfonds te maken had. Van Kooten: U beweert dus dat u voor uw tijd verbonden was aan het Nationaal Rampenfonds. Nobben: Inderdaad. Voor mijn tijd had ik waarschijnlijk iets met het Rampenfonds. Van Kooten: Maar dat is toch een contradictie, meneer Nobben? U zegt "ik was verbonden aan het Nationaal Rampenfonds, maar dat was voor mijn tijd"? Na uw tijd was u dus ... Nobben en Van Kooten: ... niet meer verbonden aan het Rampenfonds. Van Kooten: Maar wel ... Nobben: Alles wat er bij het Rampenfonds gebeurd is, dat gebeurde dus voor of na mijn tijd.
Bijzondere beloningen ...
De Bie: Jaar na jaar maakte het Rampenfonds dus bedragen over van twee, drie, vier miljoen gulden. Galesloot: Er ging geen jaar voorbij zonder beving. De Bie: Naar een stichting in Baarle-Nassau en mijn vraag aan u is: waarom een stichting? Galesloot: Waarom een stichting? Omdat dit de hele decentralisatiefilosofie behelsde van het Rampenfonds. Zorg dat er geld is; zorg dat er zoveel mogelijk geld is ter plekke, maar laat de slachtoffers hun eigen rampen doppen, dus geef dat geld aan een stichting ter plekke van de ramp. In casu de beving. De Bie: U was voorzitter van die stichting, die de gelden beheerde ... Galesloot: Dat kan ik mij niet herinneren. De Bie: Maar het bankrekeningnummer van die stichting stond op naam van Ir. P.B. Galesloot. Galesloot: Ja. Dat is wel heel toevallig zeg.
Producten die niemand begrijpt ...
De Bie: Ja, kunt u de commissie nog eens uitleggen, meneer Sleutelaar, wat dat Parabrella-project nou eigenlijk inhield? Sleutelaar: Nou, dat kwam dus van paraplu en umbrella, dat 'ie dat in feite bij elkaar had getrokken, Hans Andersen, dus dat je dan parabrella kreeg.
... en toezichthouders die de greep verliezen
Van Kooten: Wanneer verloor u binnen het ministerie ongeveer de greep op het Rampenfonds? Van Bafdonk: Ja, meneer de voorzitter. U heeft het wel over greep verliezen, greep verliezen. Ja, dat is natuurlijk makkelijk gezegd. Da's makkelijk gezegd voor een commissie die daar zit, maar u moet die zaak goed begrijpen. U moet begrijpen dat als die bal eenmaal rollen gaat, dat valt eigenlijk niet te stoppen. Er was voortdurend, voortdurend was er overleg tussen het ministerie enerzijds en de mensen van het Rampenfonds. Van Kooten: Ja, natuurlijk. Van Bafdonk: En u kunt wel zeggen "greep verloren", maar dat was geen kwestie van greep verliezen. Van Kooten: Nee, nee, nee. Van Bafdonk: Want er was helemaal geen sprake van greep. Die bal ging gewoon rollen. Er gaat een telefoontje zus en een briefje zo en dat gaat rollen.
Ik vrees dat we straks rijen aan Nobbens, Galeslooten en Van Bafdonks aan ons voorbij zullen zien trekken. Amusant, maar niet verstandig als ze serieus genomen willen worden.