Opinie 10 juli 2009

Fraude

Elk jaar verschijnen er wel studies, vaak van de grote accountantskantoren, over de mate waarin fraude in het bedrijfsleven voorkomt. Ik noem dat altijd 'ergheidsstudies'. Meestal lezen we erin dat de risico's van fraude voor het bedrijfsleven groot zijn. En dat er dus wat aangedaan dient te worden. En dat de grote kantoren daar graag mee helpen. Ze zijn specialisten als het gaat om het voorkomen van fraude. Althans, als het om adviesopdrachten gaat...

De meeste van vorenbedoelde studies zijn beter te kwalificeren als propaganda die past in een marketingstrategie. Wetenschappelijk bezien zijn ze vaak niet of nauwelijks deugdelijk onderbouwd. Een deugdelijke onderbouwing - hadden we de GBR nog maar met nostalgische begrippen zoals ‘eer van de stand' en ‘deugdelijke grondslag' - die je juist van accountants mag verwachten.

Vandaag, 10 juli 2009, echter een ander geluid in het Financieele Dagblad. Op de Optiekpagina verscheen een stuk van forensisch collega Rens Rozekrans, partner bij KPMG Forensic & Integrity. Hij beschrijft dat de huidige crisis juist tot minder fraude leidt. Zijn argumentatie is gestoeld op een analyse van de opdrachtenportefeuille van KPMG Forensic en wordt voorts weerspiegeld in het volgende citaat:

'In tijden van laagconjunctuur worden de controles juist aangescherpt - elk dubbeltje moet worden omgedraaid - en durven weinigen het aan om te gaan frauderen, in de wetenschap dat overal kritisch naar wordt gekeken. Commissarissen en andere toezichthouders zijn momenteel zeer kritisch en dat biedt potentiële fraudeurs relatief weinig ruimte.'

De laatste zin van het betoog vind ik niet sterk. Rozekrans perkt zijn definitie van fraude in het artikel namelijk vooral in tot personen- of personeelsfraude. En daar kijken de commissarissen en andere toezichthouders meestal niet zo scherp naar. Zij kijken wel naar verslaggevingsfraude, het oppoetsen van de cijfers in slechte tijden. Maar dat, het ‘creatief met cijfers' omspringen, sluit Rozekrans nu juist uit in zijn definitie van fraude.

Nadat ik de krant had gelezen begon ik aan mijn dagelijks rondje langs een aantal websites. Op de website van Accountancyage trof ik een berichtje aan over een studie van KPMG (ja inderdaad, daar werkt eerdergenoemde Rozekrans ook. Bij de Nederlandse tak van deze Global Firm). Een studie over fraude.

De Engelse studie van KPMG gaat juist wel over de door Rozekrans uitgesloten fraudevorm: earnings management, in negatieve vorm gesteld 'het te creatief omgaan met de cijfers'. Uit de studie, uitgevoerd onder duizend leden van audit committees in wel 25 landen én geplaatst in het perspectief van de crisistijd, blijkt:

'The report found 86% of committee members said the risk of inappropriate earnings management and other misconduct had grown due to the recession.

Temptation to manipulate the earnings information can be particularly strong when times are tough, according to KPMG partner Tim Copnell. 'I wouldn't be able to point you to any statistics that prove it, but I think most people would accept the fact that this happens when organisations are stretched', he said.'

Deze KPMG-er, Tim Copnell, heeft ook een oplossing: het aanscherpen van de procedures rond klokkenluidersregelingen. En natuurlijk kan KPMG bedrijven daar zeer mee van dienst zijn. En zo is de cirkel weer rond.