Opinie 03 november 2011

Wiens brood men eet, diens woord men spreekt

En weer laait de discussie op over de rol van de accountant bij wettelijke controles. Nu gaat het om de beloningsstructuur en het voorstel tot aanpassing van wet- en regelgeving door de NBA, zodat commerciële ingevingen en prestaties in elk geval niet meer de basis zullen vormen van de beloning van die accountant.

Sinds Limperg ooit een mooie theorie bedacht over vertrouwen en de wijze waarop dat diende te worden vormgegeven, heeft het accountantsberoep geworsteld met de wijze waarop dit moest worden ingevuld. Vele decennia gevuld met boekhoudschandalen, voortkomende uit hebzucht en eigenbelang, governance-regelgeving en de accountant die zweeft tussen management en belanghebbenden, blijft het woord onafhankelijkheid als een molensteen om de nek hangen van ons openbaar beroep.

Vertrouwen. Daar ging het toen om en gaat het nu nog steeds om. Met extra regelgeving werd steeds getracht het beeld te herstellen dat de accountant dé vertrouwenspersoon is van het maatschappelijk verkeer en volledig onafhankelijk opereert.

Nu dus weer een voorgestelde aanpassing in de Verordening van accountantsorganisaties om daarin te laten opnemen dat het verboden wordt om commerciële prestaties van de accountant te laten meewegen bij de beloning van de accountant binnen wettelijke controleopdrachten.

De basisgedachte is natuurlijk prima. Primair insteken op de kwaliteit van het werk. Hoe beter deze kwaliteit, hoe beter de beloning. De vraag is of alle regels ook daadwerkelijk het vertrouwen in ons beroep bevorderen. Regels op regels lijken te zorgen voor meer rust, maar zorgen voor onrust.

Daarnaast lijkt het niet helemaal te passen bij het tijdsbeeld. De controletarieven zijn al (te?) ver uitgekleed en het lijkt erop dat alleen nog geld kan worden verdiend aan nog efficiënter werken en het binnenhengelen van aanpalende adviesdiensten.

Een mooie opgave voor de grote kantoren. Een ander verdienmodel wordt wenselijk.

Overigens, hoe zit het met mkb-controleopdrachten? De accountant als financiële huisarts van de mkb-ondernemer dient zich in de toekomst rondom de controle te onthouden van mogelijke advisering die zorgt voor een beter belegde boterham. Niet wenselijk. Overigens zie ik de discussies over de natuurlijke adviesfunctie weer opdoemen. Papier is geduldig en het wordt een uitdaging om toekomstige verbeteringen van arbeidsvoorwaarden te toetsen aan de daadwerkelijk geleverde kwaliteit van het individu, hetgeen vastligt in het dossier. Wie gaat dat doen?

Zorg nu eindelijk eens voor de scheiding tussen organisaties van openbaar belang en het mkb.

Beursgenoteerde bedrijven en financiële instellingen bepalen en beïnvloeden grotendeels de kapitaalmarkten.

Vertrouwen in deze kapitaalmarkten is essentieel. Misschien moeten wij eens onderzoeken of alle controleopdrachten van dergelijke bedrijven juridisch zijn onder te brengen bij een overheidsinstelling. Via controlepools van de betrokken accountantsorganisaties kan de gewenste kwaliteit worden geleverd. Onafhankelijker kan niet.

Wiens brood men eet, diens woord men spreekt. Misschien een beetje kort door de bocht, maar zolang accountantsorganisaties worden betaald door hun controlecliënt kan nooit sprake zijn van volledige onafhankelijkheid. .

Deze bijdrage is ook als column geplaatst in het novembernummer van Accountant.