Opinie 07 december 2012

Herziening Eindtermen: 20 jaar wachten?

Onder de blog van Marc van Hilvoorde constateert Hans Hoekstra dat we 20 jaar hebben moeten wachten op meer aandacht voor ICT in het onderwijs.

20 jaar? Welnee. 

De oudste oproep die ik heb kunnen vinden van een accountant aan de beroepsorganisatie, toen nog NIVA, om eindelijk eens oog te hebben voor de mechanisatie der administratie, oftewel de eerste kantoorautomatisering in de vorm van boekhoudmachines, dateert alweer van rond 1916. De eerste boekhoudmachines werden in Nederland geintroduceerd in 1913. 

Binnen enkele jaren hadden individuele accountants door dat er iets mis gaat als de comptabele expert bij uitstek geen benul had van dit soort innovaties. Ik heb een verslag van een bijeenkomst waar een accountant de NIVA er op wijst dat leveranciers en klanten, geheel buiten de accountant om, bezig waren deze machines in gebruik te nemen. De accountant roept het NIVA op aandacht te besteden aan deze nieuwe ontwikkeling, en daarbij aan het onderwijs van de accountant aandacht te besteden. 

We wachten dus niet 20 jaar, maar al bijna 100 jaar tot het beroep die handschoen voldoende oppakt. 

In de tussentijd is het NIVA, NIVRA, koninklijk NIVRA en NBA i.o. geworden. In de tussentijd is het NOREA ontstaan, en ISACA, en staan NOREA en ISACA op het punt van fuseren. 

In de tussentijd heeft de wetgever middels de Wet Computercriminaliteit aan accountants de verplichting opgelegd melding te maken van zijn bevindingen op het gebied van de betrouwbaarheid en continuïteit van de ICT. 

En in de tussentijd is ICT van een randverschijnsel in ondernemingen tot een in alles en in ieder proces doorgedrongen werkelijkheid geworden. 

Heeft de beroepsorganisatie in de tussentijd stil gezeten? Natuurlijk niet. We hebben NIVRA-geschriften over IT audit gezien. We hebben discussies gezien tussen mensen als Kor Mollema en zijn opponenten die voor de goede verstaander veel inzicht gaven in de vraag of ICT een audit-object is, of tot de kern van het comptabele systeem behoort. 

Inrichtingsleer veranderde in Administratieve Organisatie, Bestuurlijke Informatievoorziening en uiteindelijk leek het inzicht door te breken dat ICT niets anders is dan geautomatiseerde AO. 

Zowel de EDP-auditors, die zich meer en meer ontwikkelden als zelfstandige beroepsgroep, als de accountants die iets begrepen van ICT, data-analyse, BIV en dergelijke, begrepen al wat het belang was van ICT in de opleiding. En waar ze de kans kregen, brachten ze het in de opleiding van de nieuwe accountants. Zo niet via de RA-opleidingen, dan wel via de PE en de kantooropleidingen en vooral op de leerplek bij uitstek: in de praktijk. 

Helaas zijn in de tussentijd ook veel kreten tot hype gemaakt. Mensen blaten over social media, niet vanuit een doortimmerde visie, maar omdat social media nu eenmaal hot zijn vandaag de dag. En ook over XBRL is wat afgezwetst. Dat betekent niet dat social media of XBRL irrelevant zijn voor accountants. Het betekent wel dat accountants, als deskundigen op het gebied van informatiesystemen de fundamentals moeten begrijpen waar zaken als XBRL of social media op gebaseerd zijn. 

De accountant die twintig, dertig jaar geleden niet kon denken in dagboeken en journaalposten, had een probleem. Ik denk dat de accountant die vandaag niet kan denken in relationele databases en SQL-statements een probleem heeft. 

We zullen zien of dat binnen 20 jaar gaat lukken.