Accountants moeten vooruitlopen op toekomst, stilstaan is geen optie
Accountants moeten zich de kritiek op hun functioneren aantrekken en actief werken aan de weg vooruit. De verslaggeving en het accountantsoordeel moeten aan duidelijkheid, transparantie en reikwijdte winnen en mogen geen misverstanden oproepen.
Olof Bik, Arjan Brouwer, Peter Eimers, Erik Roelofsen en Willem Geijtenbeek
Kortom, meer vooruitlopen op de toekomst, gebruikmaken van slimme technologie, en verslaggeving toegesneden op en in de taal van de gebruiker - stilstaan is geen optie.
Rapportages van organisaties komen nu onvoldoende tegemoet aan de informatiebehoefte van investeerders en andere belanghebbenden. Ze zijn te lang, gefragmenteerd, complex, ontoegankelijk en compliance-gedreven.
Het is hoog tijd voor een verslaggevingsstelsel dat stakeholders afbakent, informatie voor verschillende gebruikers toegankelijk maakt en onderscheid maakt tussen informatie over verleden en toekomst. Daardoor krijgen belanghebbenden beter inzicht in de manier waarop een organisatie waarde creëert en de echte risico's die een organisatie daarbij loopt.
Het is aan regelgevers om deze geïntegreerde benadering mogelijk te maken. Maar het accountantsberoep moet zijn nek uitsteken en oplossingen voor bijkomende vraagstukken aanreiken.
Daarnaast maakt de eenzijdige focus op winst plaats voor een benadering waarin ook waarden als goed bestuur, klanttevredenheid, cultuur en gedrag een rol spelen. Dat vraagt om een bredere accountant, die andere waarden dan louter monetaire waarden herkent en valideert. Nu is de accountant daar nog niet volledig op toegerust. Een herziening van accountantsopleidingen is daarom noodzakelijk.
Digitalisering maakt innovatieve controle-en rapportagetechnieken mogelijk. Zo vergroot de toepassing van XBRL - eXtensible Business Reporting Language - de effectiviteit, efficiëntie, tijdigheid en kwaliteit van externe verantwoordingen. Interpretatieverschillen worden gereduceerd en de vergelijkbaarheid sterk verbeterd. Ook de integratie van financiële en niet-financiële informatie wordt hierdoor verbeterd. Accountants moeten deze internationale ontwikkelingen snel omarmen om relevant te blijven.
Wij pleiten er tevens voor dat organisaties de belangrijkste accountantsbevindingen openbaar maken. Het kan niet zo zijn dat organisaties een beroep doen op de samenleving en tegelijkertijd accountantsbevindingen niet publiekelijk maken.
Accountants hebben daarnaast ook zelf een taak om hun observaties publiekelijk te delen als ze voor de maatschappij van belang zijn, zoals de publieke 'management letter'.
De huidige controleverklaring heeft haar langste tijd gehad. De informatiewaarde moet omhoog. Ze bevat te weinig informatie en meldingen die significant zijn voor de governance van de gecontroleerde organisatie. De accountant kan nog zo goed controleren, als hij niet in staat is hierover te communiceren, is de perceptie van zijn kwaliteit niet positief.
De weg naar verandering is nog vol obstakels. Vele stakeholders, onder wie bestuurders en regelgevers, elk met hun eigen belang, spelen hierin een rol. Kijken wij naar onszelf, de accountant. Wij zijn van nature technocratisch, gefocust op vaktechniek en op de onderneming. We zouden vaker rechtstreeks met stakeholders moeten spreken. Critici vragen zich bovendien af of wij in staat zijn om barrières ten aanzien van niet-financiële verslaggeving te slechten.
Wij zijn trots op ons vak. Onze controlewerkzaamheden leiden tot vertrouwen in rapportages en dragen bij aan een efficiënte kapitaalmarkt. Dat vereist, naast de rechte rug en een robuuste dialoog tussen belanghebbenden, ook dat wij zelf maximaal transparant zijn over onze eigen prestaties, kwaliteit, onafhankelijkheid en toegevoegde waarde. Alleen op die manier zijn we geloofwaardig voor de maatschappij.
Wij pleiten niet per se voor een grotere rol van de accountant. Wel voor hernieuwde relevantie van de accountant als hoeder van het collectief geheugen in de keten van gemeenschappelijke waardecreatie en rentmeesterschap voor toekomstige generaties. Vrijblijvend is die taak niet: de argusogen zijn op ons gericht.
Investeringen in de robuuste maatschappelijke dialoog, in technologie, in opleiding en bovenal in een wijziging in mindset moeten snel plaatsvinden. Daarmee beijveren we vooruitgang richting een oplossing, in plaats van blijven hangen in discussies over politiek onbegrip.
Olof Bik, Arjan Brouwer, Peter Eimers, Erik Roelofsen en Willem Geijtenbeek zijn accountants en behoren tot de jongere garde bij PwC. De eerst vier zijn daarnaast verbonden aan respectievelijk de Universiteit van Groningen, de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit en de Rotterdam School of Management, Erasmus University.
Deze opiniebijdrage is tevens gepubliceerd in het FD van zaterdag 12 mei 2012. Dit is een verkorte versie van het door de auteurs geschreven visiedocument 'Van heilige naar veilige huisjes - de rol van de accountant in het financiële systeem van de toekomst'.