Opinie 18 november 2013

Toon aan de top, gaat u daarover of ik?

Hoogleraar Hans Strikwerda reageerde vorige week in het FD nogal heftig op een betoog van Muel Kapteijn in die krant van 7 november. Onderwerp: de rol van de accountant bij ‘toon aan de top'.

Strikwerda bestrijdt de visie van Kaptein dat accountants, in het kader van de jaarrekeningcontrole, een controle uit dienen te voeren naar het bestaan én de werking van een normen- en waardensysteem bij grote ondernemingen.

In 2009 was Strikwerda medeauteur van een publicatie van de Stichting Maatschappij en Onderneming (SMO). Deze stichting stelt zich ten doel de dialoog tussen bedrijfsleven en samenleving te initiëren en te stimuleren. De conclusies in deze studie, Het nieuwe ondernemen, staan op gespannen voet met hetgeen Strikwerda in zijn reactie op Kaptein stelt.

In het ten geleide bij deze studie schrijft Hans Smit: "Ook de huidige crisis markeert een overgang naar een nieuwe maatschappelijke ordening. Er worden vraagtekens gezet bij het zelfcorrigerend vermogen van de vrije markt en werkgevers, werknemers en overheid lijken steeds meer met de rug naar elkaar te gaan staan." 
En: "Het antwoord op die vraag heeft geen eeuwigheidswaarde en is sterk afhankelijk van de maatschappij waarin de onderneming opereert".

Zowel de Europese Unie als het Nederlandse parlement hebben besloten dat de beroepsorganisaties striktere eisen moeten opleggen aan hun leden. Ook de VEB en andere grote organisaties die opkomen voor de belangen van beleggers hebben accountants nadrukkelijk gewezen op hun wettelijk verankerde rol als vertrouwenspersoon van de samenleving.

De Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants heeft deze handschoen opgepakt en in nieuw beleid vertaald. Zij houdt er daarbij nadrukkelijk rekening mee dat, zoals Strikwerda ook zelf verwoordt, zij niet kan en mag wachten op disfunctionerende instituties.

Een vertrouwenscrisis kan alleen effectief  worden verholpen door vertrouwensgedrag tot de kern van de hersteloperatie te maken. Dat is wat accountants doen.

In dat kader moet de samenleving er op kunnen vertrouwen dat iedere onderneming, iedere instelling en ieder bestuursorgaan een intern normen-  en waardensysteem formuleert, instelt en handhaaft. Accountants zien toe op een betrouwbare werking van dat systeem. Dat is, ik schreef het al eerder, hun taak en verantwoordelijkheid.