'Oog voor de factor mens'
De film Wall-E vind ik een ijzersterke film. Het gaat over een robotje dat samen met zijn robotvriendinnetje alles in het werk stelt om het leven op aarde te redden. Dat bestaat enkel nog uit een klein, slap plantje, te sneu om aan te zien.
Alle overgebleven mensen draaien in een groot ruimteschip rondjes rond de aarde. Hun dagen zijn ledig, hun lichamen vadsig, omdat ze de hele dag liggend in een stoel, vermaakt worden en wachten totdat ze kunnen terugkeren naar de aarde.
Het hoogtepunt van de dag bestaat uit de verandering van kleur (Today's red is blue!'). Eenmaal die scene gezien en je ziet voortdurend parallellen.
Precies die associatie had ik dan ook met de zin ‘Human factor awareness: oog voor de factor mens in het proces' (feedback geven/ontvangen) uit het document Lerend Vermogen van de NBA.
Die zin roept bij mij precies het tegenovergestelde op, namelijk een enorme afstand.
Het appelleert denk ik aan een dieper gelegen weerzin, bij mij tenminste, tegen het zien van mensen als productiefactoren (nog een stap en ik kom bij Marx uit en hef een strijdlied aan, de lezer is gewaarschuwd) en een vervreemding die je juist wilt bestrijden. Waarom dan deze woorden?
Want de boodschap is prima. Ook accountants hebben elkaar steeds harder nodig om er nog chocola van te maken. Zo ongeveer alle beroepsgroepen hebben de afgelopen jaren taken opgeknipt in steeds kleinere stukjes, waardoor er weinig overzicht is en ook minder gezamenlijkheid wordt ervaren. En verregaande specialisatie veronderstelt meer afstemming. Dit betekent dat jullie onderling afhankelijker van elkaar worden, meer dan voorheen, en de noodzaak tot samenwerking en collegialiteit toeneemt.
In brandweerteams (ik voldoe alvast aan een van de andere thema's hier en betrek actief andere disciplines) is dat bijvoorbeeld veel duidelijker als je zwaar afhankelijk van je collega in de rook, zonder zicht, een trap op moet van een brandend huis. Reken maar dat als dan iets fout gaat, je dat onmiddellijk te horen krijgt. En geloof me, dat gaat niet precies volgens de feedback-regels ("Ik merk dat ik het lastig vond dat je ineens terugliep op de brandende trap en mij alleen achter liet, dat voelde vervelend.").
Zo'n directe afhankelijkheid ervaren jullie misschien niet, maar is er wel degelijk. Dat gaf Jules Muis nog indringend aan in reactie op mijn blog over Collegiale zorg:"Medevennoten afsluiten van risicozaken, is een vorm van het diepste verraad".
Dus in welke taal helpen we de wereld verder? Ik zeg: probeer zo concreet mogelijk te omschrijven wat je eigenlijk bedoelt. Wat gaat er anders, als we meer oog hebben voor elkaar in organisaties? En hoezo feedback, met welk doel?
Ik vermoed uiteindelijk zoiets: (structureel) tijd inplannen om tijdens werk in uitvoering, slimmer en scherper samen te werken met vakcollega's. Elkaar kritisch bevragen, commentaar leveren en steunen, gevraagd en ongevraagd, op de kwaliteit van het werk. Zo ben je werkelijk betrokken bij elkaar en draag je samen verantwoordelijkheid.
En zo bezien,kun je daar morgen gewoon mee beginnen. Today's red is blue. Afwachten lijkt mij allang geen optie meer.
P.S.
In het boek Bowling Alone (van Robert Putnam over de teloorgang van de Amerikaanse gemeenschap) staat een prachtig voorbeeld van reciprociteit. Een brandweerkorps (zo kom ik er op) organiseert als fundraising, een ontbijt. Om mensen te trekken, schrijven ze de volgende tekst: You come to our breakfast, we'll come to your fire.
Snugger hoor, die brandweerlieden. Kun je wat van leren.