NBA 16 februari 2015

Accountant krijgt podium

De one-size-fits-all controleverklaring is dood. Lang leve de onderneming-specifieke verklaring! De eerste jaarverslagen 2014 met die nieuwe controleverklaring zijn verschenen, specifiek die van Sligro en SBM.

Samen met het Verenigd Koninkrijk loopt Nederland internationaal voorop met de nieuwe stijl controleverklaring. Stakeholders hebben hier uitdrukkelijk om gevraagd, wat voor NBA reden was om deze nieuwe verklaring vanaf jaarrekeningen 2014 verplicht te stellen bij alle oob's. Relevanter rapporteren is ook een onderdeel van de hervormingen in ons accountantsberoep.

Externe accountants zijn opgegroeid met het gegeven dat aan de tekst van een goedkeurende verklaring niet te tornen is. Alleen de naam van de onderneming, de datum en handtekening van de accountant maakten het verschil. Dat keurslijf van ‘alles hetzelfde' moet worden afgeschud. De accountant die zijn persoonlijke handtekening zet onder de controleverklaring, krijgt letterlijk de pen in handen. Het is het podium voor een authentieke accountant, samen met zijn optreden in de algemene vergadering van aandeelhouders (AvA). Dat is voor meerdere partijen even wennen, zo bleek vorig jaar al naar aanleiding van de vrijwillige toepassing bij een aantal beursfondsen. Uit het Verenigd Koninkrijk komen vergelijkbare ervaringen.

U kunt de uitwerking zelf lezen bij elk jaarverslag dat de komende weken wordt gepubliceerd. Ik geef u een paar invalshoeken mee die u ongetwijfeld zult herkennen bij het lezen:

1. Geen enkele onderneming en geen enkele accountant zijn hetzelfde. Dat betekent dat aard, inhoud en omvang van de controleverklaringen kunnen variëren. Ik zie het als een verrijking dat de accountant kleur bekent over de belangrijkste aandachtspunten in de jaarrekeningcontrole. Zo gaat de accountant van Sligro onder andere in op de waardering van leveranciersbonussen en reflecteert de accountant van SBM naast het bekende item over sales practices op de effecten van de gedaalde olieprijzen voor zijn controle.
2. Belangrijke lezers van de jaarrekening hebben om expliciete aandacht gevraagd voor thema's als materialiteit en reikwijdte van de groepscontrole. Om die reden heeft NBA deze items als verplichting in Standaard 702N opgenomen als onderdeel van de verklaring. De wijze waarop is aan de accountant. Dat is heel bewust zo gedaan. Zo was een leerpunt uit het VK, dat niet zozeer het percentage of bedrag van materialiteit relevant zijn, maar vooral ook op basis waarvan de accountant die heeft gekozen. In wezen gaat het over zijn aanvliegroute voor de controle. Dat leidt ongetwijfeld tot verschillende verwoordingen per accountant of accountantsorganisatie. De één zal deze thema's kort verwoorden, de ander zal een helicopterview over de controleaanpak geven. In de UK bleek dat beleggers erg gecharmeerd waren over een uitgebreide rapportage van de accountants. Deels met vaste teksten, maar vooral ook onderneming-specifiek. Ik heb dat eerder de ‘Tipp-Ex challenge' genoemd: als je de naam van het bedrijf weglakt, dan moet je nog steeds weten waarover het gaat.
3. De uitgebreide, informatievere controleverklaring staat niet op zich. Het past in de agency-driehoek van opsteller-accountant-stakeholder. In het verslag van de raad van commissarissen zou je een reflectie mogen verwachten over de interactie tussen RvC en accountant. En van de aandeelhouder mag je verwachten dat die aan de hand van de nieuwe controleverklaring gerichte vragen stelt als hij een nadere toelichting wil krijgen bij de key audit matters of andere elementen van de controleverklaring.

U zult de komende tijd ongetwijfeld veel indrukken opdoen. Wat u leest, is aan u. Uiteraard zal NBA na afloop van het AvA-seizoen, samen met andere partijen, het net ophalen in hoeverre de vrijheid die de externe accountant wordt gegeven in de verwoording van de controleverklaring, heeft gewerkt.