Opinie 28 mei 2015

Accountant en advocaat gaan heel goed samen

Accountants pleiten voor deskundig onderzoek naar bedrijfsinterne fraude en onregelmatigheden, door hen te verrichten en niet door advocaten.

Francien Rense

Advocaten missen de benodigde kennis over (financiële) bedrijfsprocessen, zij hebben geen vergunning en zij zijn partijdig (FD 16 maart). De geïnterviewde advocaten benadrukken dat zij voortvarender optreden, vanuit hun deskundigheid wel degelijk zinvol kunnen adviseren, en overigens met hun verschoningsrecht onderzoeksgegevens kunnen afschermen.

Beide beroepsgroepen hebben zich ondertussen nader geroerd en laten zich daarbij opvallend ongenuanceerd en ongericht uit. Accountants en advocaten zijn verschillende en onvergelijkbare experts, wat betreft kennis en ervaring en ook wat betreft opstelling. Accountants zijn over het algemeen genomen beter in systematische vaststelling en beoordeling van cijfers, administraties en gerelateerde bedrijfsprocessen, terwijl juristen meer verstand hebben van juridische oordelen daarover.

Juristen kunnen hun voordeel doen met bevindingen van accountants, terwijl de laatsten juristen nodig hebben om daaraan juridische duiding te geven. Juist gevallen van fraude en onregelmatigheden vragen veelal om een gecombineerde benadering.

Een meer principieel verschil is de respectieve opvatting over de professionele positie in een onderzoek. Accountants benadrukken graag integer, onafhankelijk en onpartijdig te zijn, terwijl advocaten onderstrepen deskundig, partijdig en strikt vertrouwelijk te opereren. Op het punt van partijdigheid en vertrouwelijkheid zijn beide groepen niet te vergelijken.

De discussie daarover dreigt op het integriteitsvlak te worden uitgevochten. Onafhankelijk en onpartijdig onderzoek is per definitie beter, terwijl strikte vertrouwelijkheid en verschoning neigen naar het toedekken van de waarheid. Daar staat tegenover dat partijdig onderzoek werkelijk advies oplevert, terwijl vertrouwelijkheid en verschoning toch eigenlijk een must zouden zijn.

Zo’n discussie is niet goed en niet terecht. Beide soorten onderzoek kunnen naast elkaar bestaan en kunnen elkaar in menig geval aanvullen en versterken. Natuurlijk zullen deze elkaar soms beconcurreren, maar ook daar is weinig mis mee. Het is hoe dan ook belangrijk de integriteitskaart niet te trekken.

Deskundig onafhankelijk en onpartijdig onderzoek is belangrijk en waardevol. Maar accountants hebben zichzelf strikte regels opgelegd en dat beperkt hen in onderzoeks- en rapportagemogelijkheden en slagvaardigheid.

Advocaten kunnen daarin verantwoord voorzien. Juist ook omdat zij partijdig opereren. Daar is niets mis mee; dat dient ons aller rechtsbescherming waarin in alle vrijheid positiebepaling met het oog op eigen belang plaatsvindt.

In dat verband zijn geheimhouding en verschoning van groot belang. De advocatuur heeft zichzelf geen dienst bewezen met de Vestiazaak en door zich achter de uitkomst daarvan te scharen. In die zaak oordeelde de rechter dat louter feiten niet worden gedekt door het verschoningsrecht omdat met feitenonderzoek geen juridisch advies is gegeven. De onderzoekende advocaat gaf zelf kennelijk aan louter feitelijkheden te zullen rapporteren en onafhankelijk te opereren.

De zaak zou hebben moeten draaien om die verleende en geaccepteerde opdracht, en niet om de aard van de rapportage. Laat elke advocaat - optredend in die hoedanigheid - steeds benadrukken dat hij altijd zijn opdrachtgever adviseert, óók door louter feitenonderzoek, zodat geheimhouding en verschoning ter waarborging van de rechtsbescherming blijven gegarandeerd.

Een goede advocaat vraagt vanzelfsprekend om de deskundige input van een accountant als dat nodig is. De accountant moet zich realiseren dat een opdrachtgever vaak juist zit te wachten op een partijdig advies, en daarom belang bij gegarandeerde vertrouwelijkheid kan hebben. Advocaten en accountants moeten elkaar weten te vinden. Zij zijn appels en peren, en geenszins gelijk.

Francien Rense is advocaat-partner Leijnse Artz in Rotterdam.

Deze bijdrage is tevens gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 27 mei 2015.