Opinie 07 augustus 2015

Accountancy wordt na falen steeds weer beloond

Het FD opende de week met een verhaal over accountants die schaarser en duurder worden. Goed nieuws voor een sector die de afgelopen jaren zo onder vuur heeft gelegen? Wat mij betreft niet, hetgeen ik nog nader zal uitleggen.

Ik zie iets anders in de geschetste ontwikkeling: de accountantsparadox.

Dat staat voor een accountantssector die na een periode van falen telkens weer wordt beloond in plaats van dat zij echt wordt afgestraft.

Het artikel waaraan ik refereer deed mij allereerst terugdenken aan augustus 1985, het moment waarop ik mijn eerste schreden op het accountantspad zette.

Vers aangenomen bij de accountantsopleiding van de Belastingdienst, begon ik als onderdeel daarvan ook aan de accountantsopleiding van de toenmalige beroepsorganisatie NIVRA. Tijdens de introductiedagen maakte ik kennis met de vele aspecten van het accountantsberoep.

En met mijn medestudenten.

Ik dacht dat ik het goed had getroffen: een betaalde opleiding bij de Belastingdienst en baanzekerheid indien ik die goed zou afsluiten. Mijn medestudenten die door de accountantskantoren waren aangenomen lachten mij echter uit.

Zij kregen direct een vorstelijk salaris in plaats van het minimumjeugdloon en een sportieve auto in plaats van een reiskostenvergoeding. En bovenal: ze begonnen hun introductie bij de accountantskantoren met een interne cursus in Athene (kantoor A) of Lissabon (kantoor B). Ik verwonderde mij erover dat er medestudenten waren die kozen voor accountantskantoor A in plaats van B omdat Athene leuker zou zijn dan Lissabon.

De interne opleiding van de Belastingdienst begon met een introductiecursus in Veldhoven. Ook leuk. Gedurende de drie jaar durende opleiding werd ons het belang van zogeheten 'richtige' belastingheffing en eerlijke belastingafdrachten bijgebracht. Werd ons geleerd waarom dat maatschappelijk van belang is. Dat belasting heffen en betalen past in een democratisch bestel. Ik ben gedurende die opleiding gevormd. Ontwikkelde een fascinatie voor goed en fout, recht en onrecht, integriteit en fraude.

Op vrijdag ontmoetten de Belastingdienst- studenten bij het NIVRA hun soortgenoten uit het bedrijfsleven. Ik bleef mij over hen verwonderen. Vooral in december, de periode van (hun) functioneringsgesprekken.

In de pauzes van de opleiding werd uitgewisseld hoeveel salarisverhoging er was verkregen. Of welk type leaseauto. Het was in een periode waarin accountantspersoneel schaars en duurder was. Medestudenten stapten over van accountantskantoor A naar B omdat daar beter - honderd bruto per maand - werd betaald.

Het was ook een periode waarin kantoren een beloning uitloofden van soms wel tweeduizend als aanbrengpremie voor nieuw personeel. In de pauze van de opleiding werd dan ook niet gesproken over de lesstof, maar werden mensen geronseld.

Ik spreek over een periode van dertig jaar terug waarin de accountants zijn opgeleid die nu medeverantwoordelijk zijn voor de negatieve episode waarin het accountantsberoep is beland. En daarover verwonder ik mij nu juist weer niet.

Enfin, terug naar de accountantsparadox, die ik tijdens mijn loopbaan meerdere malen zag opdoemen. Bijvoorbeeld kort na de boekhoudschandalen aan het begin van dit millennium. Accountants faalden onder meer bij Enron, Worldcom, Parmalat en binnen de Nederlandse bouwbranche. De politieke pavlov-reactie bestond uit nieuwe wetgeving, bijvoorbeeld de Sarbanes-Oxley Act in de Verenigde Staten. Kassa voor de grote accountants- en advieskantoren: zij hielpen het bedrijfsleven graag bij het voldoen aan nieuwe wetgeving.

De afgelopen jaren bleek in binnen en buitenland, binnen en buiten de financiële sector, dat accountants wederom hebben gefaald. Weer met meer regelgeving als gevolg. Accountants(kantoren) moeten meer werkzaamheden gaan uitvoeren om zo beter werk te leveren. Kassa voor de grote kantoren: de omzetcijfers zullen omhoog gaan. Er ontstaat weer druk op de arbeidsmarkt.

Accountants worden schaarser en duurder.

L’histoire se répète.

Al met al een klimaat waarin de aandacht voor noodzakelijke hervormingen binnen de sector zal gaan strijden met aandacht voor personeel en omzet. De geschiedenis laat ook zien welk onderwerp dan meestal de meeste aandacht krijgt. Daarom ben ik niet zo blij dat er in hervormingstijd sprake is van schaarse en dure accountants: trekt dat wel de accountants aan waaraan behoefte is?

Deze opinie is 6 augustus 2015 ook geplaatst in Het Financieele Dagblad.