Opinie 12 januari 2016

Eindtermen missen één onderwerp

Met interesse heb ik het rapport Eindtermen Accountantsopleidingen 2016 gelezen. De Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) heeft de nieuwe eindtermen op 16 december 2015 vastgesteld.

In mijn ogen een mooi stuk werk, met helder geformuleerde, gedegen en ambitieuze eisen waaraan de beginnende beroepsbeoefenaar zou moeten voldoen. Toch lijkt het of er een onderwerp mist en dat is 'organisatie en bedrijfsvoering van het accountantskantoor'.

De eindtermen zien op de vakbekwaamheid van een accountant. Op zijn vaktechnische kennis en op zijn persoonlijke vaardigheden. Voor het leveren van kwalitatief goede controles zijn zaken als kennis, ethisch besef, overtuigingskracht en een rechte rug uiteraard onmisbaar. Maar dat is niet het enige. Iedereen die in de accountancy werkt, weet dat: je kunt nog zo'n goede accountant zijn en willen zijn, maar de organisatie waarin je werkt bepaalt uiteindelijk of je je werk goed kan doen.

Dat besef ligt ook ten grondslag aan de Wet toezicht accountantsorganisatie, alle onderliggende regelgeving en veel van de maatregelen in het NBA-rapport In het Publiek Belang. De accountantsorganisatie moet ervoor zorgen dat haar accountants voldoende geëquipeerd en gefaciliteerd zijn om kwaliteit te leveren.

Dan gaat het om zaken als: organisatievorm en -structuur, eisen aan besturen en bestuurders, intern toezicht, efficiënte en effectieve inrichting van de bedrijfsprocessen, tariefstelling, beloningssystemen, beheersing van de omvang en de kwaliteit van de cliëntenportefeuille, werving, behoud en ontwikkeling van het medewerkers etc.

Veel kantoren worstelen met de vraag hoe de kwaliteit van controles is te waarborgen, terwijl tegelijkertijd het rendement op niveau moet worden gehouden.  Hoe doe je dat?

Accountantskantoren worden gerund door accountants.  Maar is er in de opleidingen in het verleden aandacht besteed aan wat nodig is om een accountantskantoor goed te organiseren en besturen? Ik weet het niet honderd procent zeker, maar ik denk van niet. Ik heb toch vooral gezien dat het onderwerp accountantsorganisatie is belicht vanuit de regelgeving en het toezicht en niet vanuit een organisatieperspectief.

Hoogste tijd dus omdat goed te maken! Beginnende beroepsbeoefenaren zich niet alleen te laten focussen op organisatievraagstukken bij hun cliënten, maar juist ook op de eigen organisatie.

Hoe zijn kantoren in de praktijk georganiseerd, hoe zijn ze de processen ingericht, wat werkt wel en wat niet? Welke inzichten geeft de wetenschap en wat is er te leren van andere sectoren? Kunnen reflecteren op het functioneren van het eigen kantoor en de sector en concreet kunnen bijdragen aan verbeteringen, daar zou het om moeten gaan.  Moet er alleen wat getweaked worden of kan het echt beter als je het radicaal anders zou doen?

Dat zijn spannende en leuke vraagstukken om mee bezig te zijn en direct relevant voor de dagelijkse praktijk. Ook voor de beginnende beroepsbeoefenaar, die immers zijn eigen portefeuille moet beheren, teams aanstuurt en kantoortaken heeft.  Het moet beter en het kan beter, maar alleen met de juiste bagage!  Is die bagage voldoende geborgd in de Eindtermen?

In deze serie vertelt Marianne van der Zijde, ex-toezichthouder bij de AFM, hoe zij naar de accountancy kijkt, met als doel te helpen jaarrekeningcontroles leuker en beter te maken.