Opinie 02 september 2016

Kritische accountant in ieders belang

Er is al het nodige over gezegd en geschreven. De bestuurders die in het FD van vrijdag 26 augustus 2016 hun zorg uitten over de veranderde opstelling van accountants. Accountants die meer tijd besteden aan dossiervoering en minder sparringpartner zijn van de bestuurder.

Marcel Pheijffer veegt in het FD de vloer aan met deze bestuurders. Ook anderen benadrukken dat de accountant er toch echt in eerste instantie is om een onafhankelijke controle uit te voeren ten behoeve van haar stakeholders en niet om de ondernemingsleiding te adviseren. De kritiek van bestuurders bewijst vooral dat accountants goed bezig zijn, zo is de algemene opvatting.

Mijn eerste gedachte ging uit naar maatregel 4.1 uit het rapport In het publiek belang: "De accountant accepteert dus geen situatie waarin het bestuur de facto de accountant selecteert en benoemt (dga-situaties uitgezonderd)." De accountant doet zijn werk niet voor het bestuur, maar voor de stakeholders bij de onderneming. Tot zover heb ik weinig toe te voegen aan eerdere reacties.

Maar betekent dit dat we alle kritiek van de bestuurders van ons af kunnen laten glijden? Dat denk ik niet. Laten we ook van deze kritiek leren. Wat ik in het stuk bijvoorbeeld ook lees is dat deze bestuurders vragen om een kritische accountant:

• die het bestuur scherp houdt en zijn eigen mening durft te geven (Van Veen);
• door een kritisch gesprek te voeren met het bestuur (Van Veen);
• die afstand neemt en zijn mening deelt (Nijhuis); en
• niet één keer per jaar controleert, maar door het jaar heen in gesprek is met het bestuur over de risico’s die de onderneming loopt en hoe die gemitigeerd kunnen worden (Van Veen).

Ja, de accountant moet aan regels voldoen. Ja, de accountant zal tijd moeten besteden aan het dossier waarmee kan worden aangetoond dat hij zijn werk goed heeft gedaan. Ik denk dat deze bestuurders dat best begrijpen. Ook binnen hun bedrijfsvoering is het voldoen aan specifieke regels en het documenteren daarvan van belang. Laten we dus vooral doorgaan op de ingeslagen weg: de regels kennen en naleven, streng zijn wanneer nodig en zorgen dat ons dossiers op orde zijn.

Maar doen bovenstaande citaten daar afbreuk aan? Kritisch en scherp zijn, je mening geven en een stevig gesprek voeren met het bestuur; het lijkt mij prima te passen in het profiel van een goede accountant. Hoe controleer je de impairment test als je geen heel indringend gesprek hebt met het bestuur over strategie, risico’s en realisme in verdienmodellen? Hoe vorm je een oordeel over de interne beheersing als je het bestuur niet scherp bevraagt over hun rol daarin? In het FD-artikel worden we uitgedaagd uit om dat nog meer te doen.

Dat doen we niet om bestuurders 'te pleasen', maar omdat het bijdraagt aan een goede controle. Dat er bestuurders zijn die dit waarderen is vervolgens mooi meegenomen. Als deze gesprekken, andere werkzaamheden en het delen van onze observaties het bestuur relevante inzichten geeft en ze helpt beter te besturen, is dat bovendien ook in het belang van de stakeholders bij de onderneming.

Een sterkere focus op compliance en dossiervoering kan soms ten koste zijn gegaan van het goede gesprek. Als dat zo is, laten we dan vooral proberen om dat gesprek dit jaar wel weer te voeren. Scherp, kritisch en leidend tot inzichten.

Niet omdat de bestuurders dat willen, maar omdat dat nodig is om een goede controle te doen in het belang van de stakeholders.