Opinie 15 februari 2017

Afschaffing controleplicht

"Schaf verplichte accountantscontrole af. De kwaliteit van de accountantscontrole gaat omhoog als de wettelijk verplichte jaarrekeningcontrole voor bedrijven vervalt", lees ik op de voorkant van het FD van 14 februari 2017. De stelling komt uit een interview met Arjan Brouwer.

Een interessante stellingname, maar wel een waar ik vraagtekens bij heb. Want waarom zou de kwaliteit van de controle omhoog gaan? Zo evident is dat toch niet. Snel lees ik door, om te ontdekken welke argumenten de stelling onderbouwen.  Brouwer stelt: bedrijven moeten ons inschakelen omdat zij vinden dat het van toegevoegde waarde is, met een moetje kom je in de sfeer van regels en naleving en dat komt de kwaliteit van de controle niet ten goede.

Is het helder? Nee, eigenlijk niet. Wordt bedoeld dat het voor accountants makkelijker is om een kwalitatief goede controle te doen als de te controleren onderneming daarvan de toegevoegde waarde ziet? Daar kan ik me iets bij voorstellen, maar is dat niet een beetje een zwaktebod van accountants?  Is de controle niet vooral van maatschappelijke waarde bij ondernemingen die liever niet gecontroleerd willen worden?

Wordt bedoeld dat bij een vrijwillige controle de accountant niet in de sfeer van regels en naleving komt en hij daarom een kwalitatief betere controle kan doen? Dat lijkt me onwaarschijnlijk: een controle is een controle, daar horen nu eenmaal regels bij.

Wordt bedoeld dat het makkelijker is om een kwalitatief goede controle  te doen als er minder vraag is naar controlediensten gegeven de huidige personeelstekorten? Nee, dat staat er niet en bovendien verwacht Brouwer dat banken, aandeelhouders en investeerders er bij ondernemingen op zullen aandringen om de jaarrekening te laten controleren. Er verandert dus eigenlijk niet zoveel in de vraag naar controlediensten.  En is de controle niet nog steeds een 'moetje', als die onder druk van stakeholders plaatsvindt? Gaat daar de controlekwaliteit dan van verbeteren?

Of is het de bedoeling dat die stakeholders zich actief gaan bemoeien met de controle en dat accountants onder druk van die stakeholders de kwaliteit van de controle wel moeten verhogen? Of zoekt de accountant medestanders om zijn controlerende rol jegens de ondernemingsleiding waar te kunnen maken?

Vragen, vragen en nog eens vragen. Ik ben een groot voorstander van vernieuwing in de accountancy, maar dan wel op basis van heldere argumenten die overtuigen. Dat een breed interview in het FD daarvoor niet de plek is, weet ik ook wel. Het is altijd maar afwachten hoe wat er gezegd is op papier komt. Maar de discussie hier op de site zou wel gebaseerd moeten zijn op argumenten.

Om een aftrap te doen: ik betwijfel of het verstandig is om als beroep te pleiten voor afschaffing van de controleplicht. Je kan geen artikel lezen of het gaat over de maatschappelijke rol van accountants. Voor mij is de grote pré van de wettelijke controleplicht de preventieve werking. Ondernemers worden door hun accountants bij de les gehouden. Accountants letten op fraude, controleren of de cijfers betrouwbaar zijn. Geven tips aan ondernemers om hun administratie en bedrijfsvoering te verbeteren.  Door accountants leven wij in een relatief goed georganiseerde samenleving met een florerend bedrijfsleven, wordt er relatief eerlijk zaken gedaan, is corruptie geen schering en inslag, zijn incidenten nog steeds incidenten.

Als je zo'n wezenlijke rol te vervullen hebt in de maatschappij, dan pleit je toch niet voor afschaffen van de controleplicht? Dan ga je er toch als de donder voor zorgen dat je die rol met verve en opgeheven hoofd vervult!

In deze serie vertelt Marianne van der Zijde, ex-toezichthouder bij de AFM, hoe zij naar de accountancy kijkt, met als doel te helpen jaarrekeningcontroles leuker en beter te maken.