Opinie 29 maart 2018

Structuurmodellen accountancy

Berry Wammes constateert op deze site dat het green paper over structuurmodellen slechts twee reacties heeft opgeroepen en suggereert dat daaruit de complexiteit van het onderwerp zou blijken. Ik denk dat een alternatieve verklaring mogelijk is: er is niet zoveel reden voor stakeholders en geïnteresseerden om te reageren.

Het begint al met de auteurs. Niet een groep onderzoekers en een stuurgroep, nee, een 'stuurgroep' die geen stuurgroep is, maar zelf auteur. En de leden van die stuurgroep? Allemaal hot shots van grote kantoren, NBA en SRA. En, heel gek misschien, daarmee (vrijwel) uitsluitend vertegenwoordigers van een wel heel specifiek structuurmodel. Waarom missen we Alfa, ABAB, Dubois, Q-concepts, Extendum Audit, Stichting Audit Only, kortom kantoren met andere structuren? Zouden de vertegenwoordigers van SRA en NBA voldoende tegenwicht hebben geboden? Je mag het hopen. 

Vervolgens gaat het direct mis, als van tien kwaliteitsdrivers er slechts zes aan structuurmodellen worden gekoppeld. Zou de stabiliteit van teams niet beïnvloed worden door zaken als werknemersparticipatie versus up-or-out-modellen? Heeft vaktechnische kennis, het vergaren, ontwikkelen en distribueren daarvan, geen invloed vanuit het korte termijn winstbelang? Etcetera. Vier naar mijn waarneming zeer relevante drivers worden in het green paper dus simpelweg genegeerd. 

Het green paper beoogt geen wetenschappelijke analyse, laat staan wetenschappelijk onderbouwde antwoorden te geven. Dat is prima natuurlijk, je moet niet alles willen plat slaan met wetenschap. Maar dan moet je je wel heel goed realiseren dat het gebrek aan wetenschap direct wordt gecompenseerd met retorica. De auteurs van het green paper hadden zich moeten realiseren dat ze extreem makkelijk in de valkuil stappen van doelredeneren en vooral doelformuleren. En dat is precies wat gebeurd is. Het green paper zegt niet "wij weten dat alles bij het oude moet blijven, want dat is feitelijk en beargumenteerd de harde waarheid", want dat kan helemaal niet. Maar de sfeer, de geest, de toon van het green paper is dat wel. 

En daar begint de pijn echt te groot te worden. Hoewel de stuurgroep in haar green paper stelt dat haar doel vergroten van inzicht en bevorderen van discussie is, lijkt de facto vooral het derde doel van belang: het “bereiken van een evaluatie” van modellen. En die evaluatie klinkt al duidelijk door. Het huidige model is niet ideaal, maar moet vooral blijven bestaan. 

Al met al stelt het green paper vragen, maar het roept voor mij vooral veel niet gestelde vragen op. Waarom zijn andere bestaande modellen niet bekeken? Waarom zijn maar zo weinig alternatieve modellen benoemd? Waarom is niet gekeken naar de modellen van andere beroepsgroepen die toch enige overeenkomst met het accountantsberoep vertonen, zoals daar zijn: advocaten, journalisten, artsen, politie etc.? Waarom is dit green paper niet geschreven door een gevarieerd samengestelde werkgroep, maar door een nogal ernstig homogene ‘stuurgroep’ die geen stuurgroep is? Waarom worden de vragen aan ‘stakeholders’ gesteld en is er niet voor gekozen deze vragen gericht aan specifiek benoemde stakeholders voor te leggen? En zo zijn er genoeg vragen meer te stellen. 

Is het broddelwerk? Natuurlijk niet. Maar de hele discussie rond structuurmodellen ontbeert feiten, argumenten en een totaalbeeld. Het is vooral een geloofspunt. Daar is niets mis mee, en het is ook niet verkeerd dat een groepje vertegenwoordigers van een bepaalde visie een green paper schrijven met die visie. 

Ongeacht hoe je zelf over die visie denkt, vrees ik dat het huidige green paper vooral niet zo enorm veel toevoegt.