Lex van Almelo

Belangrijkste feiten

In september 2010 stapt een lid van de gemeenteraad in Nieuwegein uit de fractie van de PvdA vanwege een vertrouwensbreuk met de fractievoorzitter en de PvdA-wethouder. Het raadslid werkt al meer dan tien jaar bij de gemeentelijke Stichting Welzijn. Daar raakt zij in conflict met een vrijwilligster, wier vader ook in de PvdA-fractie zit.

Het raadslid licht haar vertrek toe in een brief aan de burgemeester. Zo zou de fractievoorzitter haar eerder hebben gemaand binnen vijf dagen weer te gaan samenwerken met de vrijwilligster. Anders zou zij wel zien wie er bij de stichting zou vertrekken, de vrijwilligster of zij. Het raadslid beklaagt zich over intimidatie, manipulatie, machtsmisbruik en belangenverstrengeling en vraagt de burgemeester de brief te agenderen voor de eerstkomende raadsvergadering.

De brief van het raadslid wordt als ingekomen stuk gevoegd bij de uitnodiging voor de raadsvergadering van 27 oktober 2010. Een fractiegenoot stuurt de brief door naar de directeur van de welzijnsstichting. Die stelt de vrouw op non-actief en ontslaat haar.

In november schrijft de burgemeester aan de vrouw dat hij het Bureau Integriteit Nederlands Gemeenten (BING) heeft gevraagd de kwestie te onderzoeken. Daarbij gaat het met name om de vraag of de subsidierelatie van de gemeente met de welzijnsstichting als drukmiddel is gebruikt in het arbeidsconflict.

De vrouw ziet de burgemeester als een deel van het probleem en heeft een klacht tegen hem ingediend, omdat hij eerder heeft geweigerd een ander bestuurlijk integriteitsvraagstuk aan te pakken. Daarom weigert zij mee te werken aan het BING-onderzoek.

In januari 2011 brengt de directeur van het BING, dan nog registeraccountant, zijn rapport uit. Hij concludeert onder meer dat er geen ongeoorloofde druk is uitgeoefend. Ook het doorsturen van de brief aan de directeur van de welzijnsstichting was geoorloofd, omdat het om een openbaar stuk ging.

Het raadslid dient een klacht in bij de Accountantskamer. Die verklaart de klacht deels gegrond en legt een waarschuwing op. De accountant gaat in hoger beroep.

Beroepsgronden

De Accountantskamer heeft enkele klachtonderdelen ten onrechte deels gegrond verklaard.

Oordeel

Het beroep is ongegrond.

Doorsturen brief

De accountant heeft onvoldoende onderzocht of er van het doorsturen van de brief van het opgestapte raadslid aan de directeur van de welzijnsstichting druk uitging in relatie tot haar dienstbetrekking bij de stichting. Zo staat in het rapport niet wat de fractiegenoot bij het doorsturen van de brief schreef in de begeleidende e-mail. Volgens het College van Beroep voor het bedrijfsleven was de exacte inhoud van deze e-mail zo belangrijk voor de vraag of er druk op de stichtingsdirecteur is uitgeoefend dat de accountant die e-mail had moeten verifiëren. De accountant en zijn medewerkers hebben er wel naar gevraagd, maar kregen de e-mail niet te zien. De accountant heeft over deze gang van zaken echter niets geschreven in zijn rapport. Bovendien is niet duidelijk of de onderzoekers meer dan eens hebben gevraagd naar de e-mail en hoe de fractiegenoot en de directeur op dat verzoek (of de verzoeken) hebben gereageerd. Deze omstandigheden konden relevant zijn om te beoordelen of sprake is geweest van druk.

Connectie genegeerd

De accountant heeft ten onrechte ook niets in het rapport geschreven over de positie van de fractiegenoot bij de stichting. De fractiegenoot heeft tijdens het interview met de onderzoekers verteld dat hij tot begin 2009 bestuurslid was van die stichting. Uit het rapport valt niet op te maken dat de accountant deze – niet irrelevante - connectie in zijn beoordeling heeft betrokken.

Druk niet gedefinieerd

In het rapport staat ook niet wat de onderzoekers verstonden onder het uitoefenen van druk. Op de zitting heeft de accountant desgevraagd gezegd dat in bepaalde gevallen manipulatie of het geven van ‘een klein duwtje in een bepaalde richting’ ook kunnen gelden als druk uitoefenen. Maar uit het rapport blijkt niet in hoeverre de accountant verschillende vormen van druk in aanmerking heeft genomen en de betrokken personen heeft doorgevraagd over die vormen. Dit lag wel voor de hand, omdat de directeur van de stichting in het rapport zei dat de doorgestuurde brief de directe aanleiding was voor het ontslag.

Conclusie onbegrijpelijk

Evenmin kun je uit het rapport opmaken in hoeverre verschillende vormen van druk zijn gewaardeerd in het licht van het achterliggende arbeidsconflict. In het rapport is het achterliggende arbeidsconflict kort beschreven, maar de accountant heeft geen onderzoek gedaan naar de achtergronden en de context van dit conflict. Op de zitting heeft de accountant gezegd dat de onderzoekers er wel met de directeur van de stichting over hebben gesproken en de directeur hun ook documenten heeft getoond. De accountant heeft hierover echter slechts marginaal gerapporteerd, omdat dit volgens hem niet thuishoorde in een openbaar rapport. Volgens het college geeft het rapport daardoor een onvoldoende duidelijk beeld van de achterliggende conflictsituatie en van de context waarin al dan niet sprake kan zijn geweest van het uitoefenen van druk. De Accountantskamer heeft dus terecht gezegd dat de accountant niet kon concluderen dat er geen aanwijzingen voor het uitoefenen van druk waren.

Het college is het ook met de Accountantskamer eens dat de conclusie, dat de Gedragscode niet is overtreden, niet zonder meer begrijpelijk is. De accountant heeft in het rapport niet of onvoldoende duidelijk gemaakt hoe hij de feiten en omstandigheden rond het doorzenden van de brief heeft getoetst aan de Gedragscode. Daarom heeft hij geen deugdelijke grondslag voor de conclusie dat de Gedragscode niet is geschonden en de betrokken bestuurders zich in hun e-mailverkeer correct hebben opgesteld jegens het opgestapte raadslid.

Maatregel

Waarschuwing. Door de tekortkomingen in zijn onderzoek heeft de accountant in strijd gehandeld met het van deskundigheids- en zorgvuldigheidsbeginsel.