Charlotte Zandvoort-Gerritsen
Overdracht van vermogen bij leven heeft vele voordelen. Het is immers leuk om te krijgen, maar ook om te geven. Daarnaast kun je de begiftigde nog zien genieten van de gedane schenking en is het, niet in de laatste plaats, fiscaal aantrekkelijk. Het voordeel van schenken in plaats van nalaten zit met name in het feit dat vrijstellingen en lage tariefschijven kunnen worden benut.

Bij velen is bekend dat een schenking gedaan in het zicht van het overlijden in de meeste gevallen geen voordeel met zich meebrengt. In de Successiewet is immers een regeling opgenomen die voorkomt dat met het doen van een schenking in het zicht van het overlijden een belastingvoordeel wordt behaald. Als gevolg van deze regeling wordt de gedane schenking alsnog bij de erfrechtelijke verkrijging van de begiftigde opgeteld. Deze bepaling geldt ongeacht of men kon voorzien dat de schenker binnen afzienbare tijd zou komen te overlijden. Deze bepaling wordt ook wel de '180-dagenregeling' genoemd.

'Een schenking in het zicht van overlijden valt altijd te proberen.'

De wetgever is echter coulant: als de schenker binnen 180 dagen overlijdt, komt de betaalde schenkbelasting in mindering op de erfbelasting. Ik hoor u al denken:, baat het niet dan schaadt het niet, een schenking in het zicht van overlijden valt altijd te proberen. Maar wie dat denkt, komt bedrogen uit. De belastingheffing kan zelfs hoger uitvallen dan zonder schenking.

Hoe dan? Wij lichten dit toe met een voorbeeld.

Stel Jan voelt zich al tijden niet goed en besluit zijn dochter Janneke nog snel 25 duizend te schenken. (Wij gaan ervan uit dat de eenmalig verhoogde vrijstellingen al benut zijn, want hiervoor geldt de 180-dagenregeling niet.) De verschuldigde schenkbelasting hierover bedraagt 1.972 euro, te weten 10 procent over 25 duizend euro minus de vrijstelling van 5.277 euro.

Jan overlijdt kort daarna en alsof dat nog niet verdrietig genoeg is, staat Janneke na het overlijden van vader nog een teleurstelling te wachten. De gedane schenking sorteert niet het gewenste fiscale effect en moet in verband met de 180-dagenregeling bij haar verkrijging uit de nalatenschap worden opgeteld. Gelukkig mag ze de betaalde schenkbelasting in mindering brengen op de verschuldigde erfbelasting. Janneke erft van haar vader 15 duizend euro plus de fictieve verkrijging uit de schenking van 25 duizend euro. Daarmee komt haar belaste verkrijging uit de nalatenschap in totaal uit op 19.953 euro (40 duizend euro minus de vrijstelling bij overlijden van 20.047 euro). De erfbelasting hierover bedraagt eveneens tien procent, dus 1.995 euro. Goed denkt Janneke, dan betaal ik aan erfbelasting 1.995 euro - minus de schenkbelasting die al betaald is ad 1.972 euro resteert slechts 23 euro te betalen.

Maar die redenering gaat helaas niet op. Verrekening van de schenkbelasting wil hier niet zeggen dat de betaalde schenkbelasting mag worden afgetrokken van de te betalen erfbelasting, maar dat er géén erfbelasting wordt geheven over het geschonken bedrag. Hoe pakt dit uit? Zonder schenking zou de erfbelasting 1995 euro bedragen. Over 25 duizend euro hoeft echter geen erfbelasting betaald te worden. De verschuldigde erfbelasting is daarom 15 duizend/40 duizend maal 1995 euro: 748 euro. Tezamen met de al betaalde schenkbelasting is dat 725 euro meer dan zonder de schenking het geval zou zijn.

'Bij het voornemen te schenken is het daarom altijd raadzaam te bezien wat de belastingdruk zal zijn in geval van overlijden.'

Kortom: Dochter Janneke komt bedrogen uit. Bij het voornemen te schenken is het daarom altijd raadzaam te bezien wat de belastingdruk zal zijn in geval van overlijden. Mochten de verkrijgingen van de kinderen bij overlijden hoe dan ook in de eerste tariefgroep van tien procent vallen (en dus lager zijn dan circa 140 duizend euro), dan is het wijs het doen van schenkingen van meer dan het vrijgestelde bedrag te heroverwegen.

Met dank aan de uitspraak van Rechtbank Den Haag 31 juli 2015, nr SGR 15/2521

Charlotte Zandvoort-Gerritsen is senior tax manager bij PwC.