De accountant als opsporingsambtenaar
De plannen van de Amerikaanse toezichthouder PCAOB om accountants strenger op te laten treden bij wetsovertredingen, dreigen van de accountant een opsporingsambtenaar te maken.
Jan Bouwens
Recent ondersteunde Marcel Pheijffer in het FD het voorstel van de Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB), om accountants te verplichten strenger op te treden tegen hun cliënten bij bedrijfscriminaliteit en wetsovertredingen. Natuurlijk moet crimineel gedrag worden aangepakt, bestreden en aangegeven. Sterker, de accountant dient crimineel gedrag volgens de Nederlandse regelgeving te melden. Maar zaken liggen niet zwart wit.
De Amerikaanse vereniging van juristen (The American Bar Association, 400.000 leden) waarschuwt scherp tegen de voorstellen. Enkele van hun bezwaren luiden dat de voorgestelde standaarden controlerend accountants met de onwerkbare verantwoordelijkheid opzadelen om subjectieve oordelen te vellen omtrent complexe en onzekere juridische zaken. Hierbij gaat het onder meer om onzekere toekomstige gebeurtenissen en de potentiële impact van die gebeurtenissen, die allemaal buiten het bereik van de regelgeving vallen.
Het bezwaar van zulke subjectieve oordelen over wetsovertredingen, is dat deze taak de typische verantwoordelijkheden van de controlerend accountant in gevaar brengt; namelijk dat deze, daar waar hier geen aanleiding toe is, het vertrouwen van het zittende bestuur van de gecontroleerde bedrijven verliest.
In hun artikel laten Monika Causholli en W. Robert Knechel zien dat een controle zonder een vertrouwensrelatie met de gecontroleerde van weinig waarde is voor het maatschappelijk verkeer.
Punt is dat er twee informatiebronnen zijn voor de accountant: alles dat vast ligt in archieven en de mondelinge toelichting van de gecontroleerde. Die toelichting is essentieel om de betrouwbaarheid van de administratie te beoordelen. Vanwege het doorgaans grote gewicht van schattingen in de jaarrekening (zoals voorzieningen) is de dialoog met het management cruciaal. Die dialoog daalt beneden het gewenste niveau, als de accountant tot opsporingsambtenaar wordt veroordeeld. Zo zien we bijvoorbeeld bij component auditors een geweldige daling in kwaliteit, die aan de afwezige toelichting kan worden toegeschreven.
Het gevaar van de maatregel is dat spreekwoordelijk het kind (de vertrouwensrelatie van de accountant met het grote contingent goedwillende bestuurders) met het badwater wordt weggegooid.
Gerelateerd
AFM-jaarverslag: Accountant opereert in 'systeem met kwetsbaarheden'
Het accountantsberoep is volop in transitie, maar tegelijk opereert de accountant in een "systeem met kwetsbaarheden". Wel heeft het beroep "significante stappen"...
FD: Kritische reacties op plan NBA voor uitbreiding bevoegdheden
Het voornemen van de NBA om haar regelgevende bevoegdheden uit te breiden naar accountantskantoren, roept volgens het FD "overwegend kritische reacties op bij experts...
Oob-kantoren: 'AFM-onderzoek OKB's versterkt kwaliteit'
De zes Nederlandse accountantskantoren met oob-vergunning staan positief tegenover de uitkomsten en aanbevelingen van het recente onderzoek van toezichthouder AFM...
NBA wil bevoegdheden uitbreiden naar accountantsorganisaties
De NBA pleit voor "duidelijker verhoudingen en een zuiverder scheiding" tussen de opstellers van regelgeving voor accountants en controle op de naleving daarvan...
AFM wil meer diepgang bij opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling
De diepgang van opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelingen (OKB's) laat te wensen over. Dat blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bij 21...