Huub Wieleman: 'Als je zelf niet zeker bent, slaap je slecht'
Commissarissen, toezichthouders en politiek verwachten nu veel meer dan vroeger een accountant met tanden. Dat maakt het makkelijker die rol daadwerkelijk te vervullen, zegt NBA-voorzitter Huub Wieleman. Maar je moet ook "de bazen van de kantoren voortdurend scherp houden".
Dat zegt Huub Wieleman, sinds 1 januari 2013 NBA-voorzitter in een interview in het januari/februarinummer van Accountant. Wieleman praat daarin onder meer over bevordering van het lerend vermogen van de beroepsgroep (onderzoek), 'fase twee' in de bevordering van de professioneel-kritische instelling en de speciale aandacht voor de mkb-accountant.
Ook gaat hij in op de recente discussie over de NBA Alert inzake 'Scheiding controlediensten & andere werkzaamheden en verplichte kantoorroulatie'. Volgens de critici zou de NBA daarbij de grenzen van wat de wetgever heeft bedoeld proberen op te rekken.
Voor de buitenwereld lijkt het een discussie tussen schriftgeleerden. Is het dan niet beter en duidelijker om aan de veilige kant te gaan zitten?
Wieleman: "Het ontstane beeld is inderdaad niet gelukkig. Maar wij hebben slechts de wet zorgvuldig willen interpreteren. Dat er discussie is, is op zichzelf wel grote winst. We zijn in gesprek met elkaar. Dat is goed, want de NBA Alert is een tijdelijk stuk en moet nog worden omgezet in definitieve voorschriften. En zonder wrijving geen glans."
Gevraagd naar zijn 'missie' voor de komende jaren, herhaalt Wieleman de al in zijn openingscolumn op Accountant.nl gebruikte termen ‘krachtig' en ‘betrokken'. Daarbij noemt hij ook "de bereidheid om zo nodig bij de Tweede Kamer te vragen om wetswijzigingen, als bestaande regels ons verhinderen om ons werk goed te doen".
In de zin van waar Jules Muis regelmatig op hamert? Geef als beroep duidelijk aan als bepaalde regels of arrangementen een gezonde beroepsuitoefening in de weg staan?
"Jazeker. Daarbij is het wel essentieel om de balans te bewaren. Aan de ene kant eisen toezichthouders juist dat je als accountant strikt werkt volgens bestaande regels. Aan de andere kant vraagt en verwacht de maatschappij dat je steeds meer zegt. Daar moet je een evenwicht tussen vinden."
Gevraagd naar het huidige imago van accountants vergeleken met pakweg vijf jaar geleden zegt Wieleman nogal wat 'accountants bashing' te zien, "we staan in de vuurlinie". Maar hij noemt sommige kritiek ook terecht. "Bij een zaak als Vestia mist het publiek een helder verhaal."
Kritiek moet kunnen en is zelfs nuttig, vindt de NBA-voorzitter. "Maar wat daardoor wel eens op de achtergrond raakt is het goede werk dat heel veel collega's doen en het feit dat er binnen de kantoren een enorme slag is gemaakt, en nog wordt gemaakt."
Daarbij benadrukt hij dat de hele situatie rond het accountantsberoep enorm is veranderd. "De maatschappij kijkt nu anders tegen accountants aan dan een aantal jaren geleden. Niet alleen het maatschappelijk verkeer, maar ook commissarissen, toezichthouders en politiek. Nog niet zo lang geleden waren commissarissen nauwelijks geïnteresseerd in wat de accountant te zeggen had. Maar nu is dat anders. Men wil een accountant met tanden, er wordt beter geluisterd en met meer interesse. Dat maakt het voor accountants ook makkelijker om zo'n krachtige rol daadwerkelijk te vervullen. Je kunt alleen maar een kritische instelling hebben als je zelf zeker bent. Anders slaap je slecht."
Uit een recent onderzoek onder de NBA-leden naar de toon aan de top bleek dat er een grote kloof bestaat tussen wat bestuurders van accountantskantoren daar zelf van vinden, en wat accountants 'op de werkvloer' ervaren. Zo bleek 89 procent van de leiding positief over de vraag of het bestuur conform de normen en waarden handelt, versus slechts 41 procent van de medewerkers.
Toenmalig NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers concludeerde daarop dat accountantskantoren 'nog huiswerk hebben te doen'. Op de vraag of de NBA een rol op dit terrein gaat nemen zegt Wieleman dit zeker te zullen bespreken met de ‘bazen' van de kantoren.
"Deels is het een kwestie van communicatie. Er zitten veel lagen tussen de top en de werkvloer. Maar de top moet ook beter luisteren. En je moet de bazen voortdurend scherp houden. Dat moet binnen de organisaties zelf, maar ook door partijen om ze heen, zoals de NBA, toezichthouders, politiek. Kantoren opereren altijd in een spanningsveld en moeten voortdurend de balans zoeken tussen kwaliteit en commercieel belang. Voor concurrentie zorgen de klanten wel, maar het deel kwaliteit moet mede worden bewaakt door externe partijen zoals de AFM. Dat is ook goed. Daarmee houd je elkaar scherp."