Nieuws 18 oktober 2018

Hoorzitting ING: verwachtingskloof tussen maatschappij en accountant

Er bestaat nog altijd een kloof tussen de huidige rol van de controlerend accountant en de verwachtingen van het maatschappelijk verkeer. Dat bleek tijdens de hoorzitting van de vaste commissie Financiën van de Tweede Kamer over de witwasaffaire bij ING.

De commissie ging in gesprek met vertegenwoordigers van achtereenvolgens het Openbaar Ministerie (OM), ING zelf, De Nederlandsche Bank (DNB) en EY, controlerend accountant bij ING in de periode dat de witwaszaak speelde. Kamerlid Henk Nijboer (PvdA) omschreef de witwasaffaire bij ING als "misschien wel het grootste bedrijfsschandaal van deze eeuw".

Onvoldoende

ING-bestuurder Steven van Rijswijk (tevens chief risk officer van de bank) werd stevig bevraagd door de commissie. Hij erkende dat ING grote fouten heeft gemaakt, de rol als poortwachter niet goed had vervuld en gaf de bank daarom een "zware onvoldoende". Ook besefte hij dat ING commercie in de desbetreffende periode te veel boven naleving van regels had gesteld. Inmiddels heeft de bank meer "controle-ogen" benoemd om herhaling in de toekomst te voorkomen, aldus Van Rijswijk.

Auke de Bos, binnen EY als directeur vaktechniek verantwoordelijk voor het kwaliteitsbeleid, gaf eerst een toelichting in algemene zin over de opdracht aan de controlerend accountant, de betekenis van de controleverklaring, de rol van de accountant rondom de naleving van wet- en regelgeving en de rol van EY bij ING.

Dat het kantoor de bank jarenlang voorzag van een goedkeurende verklaring was gebaseerd op een jaarrekening die een getrouw beeld gaf, aldus De Bos. Twee maanden na de laatste controleverklaring van EY over 2015 startte het onderzoek van het OM naar de witwasaffaire bij ING. Ten tijde van de jaarrekeningcontrole beschikte EY dus nog niet over signalen van een strafrechtelijk onderzoek en een mogelijk boeterisico. Tegelijk erkende ook De Bos dat er rondom de witwasaffaire bij ING in de hele controleketen reden was om te spreken van "een onvoldoende".

Schrale verantwoordelijkheid

"Doet de sector wel genoeg?", vroeg Nijboer zich af. Sinds Enron zijn er veel schandalen geweest waar accountants bij betrokken zijn, ook in ons land. Hij verwees naar recent overleg van de politiek met de Monitoring Commissie Accountancy, waarbij gesteld werd dat het beroep eigenlijk "geen meter is opgeschoten". "Ieder schandaal is er één te veel", stelde De Bos, die tegelijk benadrukte dat de sector samen met de kantoren "keihard" werkt aan verbetering. "De Veranderagenda van de NBA is daar een belangrijk instrument in."

Martin van Rooijen (50Plus) sprak in het licht van de toelichting van De Bos, over wat wel en niet van de accountant mag worden verwacht, van een "schrale verantwoordelijkheid". En dat terwijl de samenleving juist moet kunnen vertrouwen op een "maximale invulling van de accountantsverantwoordelijkheid".

Fraude

Bart Snels (Groen Links) had de indruk dat in de accountancy, net als bij ING, een mechanisme  overheerst waarin geld verdienen belangrijker is dan het maatschappelijk belang dienen of je aan de regels houden. Hij verwees naar de actuele discussie over de rol van de accountant bij fraudebestrijding. "Ik vind het teleurstellend dat er steeds weer accountants zijn die botweg stellen dat fraude opsporen niet hun taak is."

De Bos gaf aan dat er rondom het opsporen van fraude nog een kloof zit tussen de huidige werkzaamheden van de accountant en de verwachtingen van de maatschappij. "Het is goed dat hierover nu dus een breed debat gevoerd wordt in de sector." 

• De hoorzitting is terug te kijken via debatdirect.tweedekamer.nl.