Wanbeleid PCM, flinke veeg uit de pan voor KPMG
Kranten vervullen - zelfs in het digitale tijdperk - een uiterst belangrijke maatschappelijke functie. Journalist Joost Ramaer schreef er een boeiend boek over: De geldpers. De teloorgang van het mediaconcern PCM.
Op de achterflap van het boek staat: ‘PCM, de uitgever van de Volkskrant, AD, NRC Handelsblad en Trouw, ontstond tijdens het verzet in de Tweede Wereldoorlog. Het idealisme uit die tijd gaf bijna zestig jaar de toon aan binnen PCM Uitgevers. Het mediaconcern en zijn eigenaren bleven trouw aan de bijzondere opdracht die zij zichzelf hadden gesteld: de instandhouding van de beste serieuze kranten van Nederland, als onmisbare pijlers onder de democratische rechtsstaat.'
Maar in 2004 ging het volgens Ramaer mis en leverden de eigenaren van het concern zich uit aan Britse investeerder: "Luttele jaren later was PCM ruim honderd miljoen armer en driehonderd miljoen aan schulden rijker."
Er volgde een onderzoek in opdracht van de Ondernemingskamer. Die concludeerde gisteren dat er sprake is geweest van wanbeleid.
Het verslag van de onderzoekers (van 12 december 2008) is lezenswaardig. Daarin wordt eveneens verwezen naar het belang van PCM als instituut (paragraaf 15.4, pagina 367). De onderzoekers stellen dat het in het geval van PCM "niet om een 'gewoon' commercieel bedrijf gaat, maar om een ‘instituut' dat een belangrijke publieke functie vervult met het oog op de opinievorming in Nederland. De dagbladen die eigendom zijn van PCM dragen immers bij aan de verwezenlijking van het uitgangspunt dat de meningsvorming in een democratisch staatsbestel gediend is met de instandhouding van pluriforme media".
Maar er staat meer in het verslag. Daaronder een flinke veeg uit de pan in de richting van accountant KPMG. Het geconsolideerde vermogen van PCM Holding werd in de jaarrekeningen 2005 en 2006 voor ten minste 29 miljoen euro (dit bedrag ligt door afschrijvingen iets lager dan de hierna te noemen dertig miljoen euro) te hoog weergegeven. Voorts worden vraagtekens gesteld bij de activering van acquisitiekosten.
De stevige conclusie van onderzoekers (paragraaf 14.23, pagina 362): "KPMG heeft de verwerking van de storting door de Stichtingen van € 30 miljoen als agiostorting in PCM Holding ten onrechte goedgekeurd; het betrof hier evident een agiostorting in PCM uitgevers."
Het gaat hier niet zozeer om een beoordelingsprobleem van de accountant, het betreft een controleprobleem. De accountant heeft ontoereikende controle-informatie verzameld. Dit is het punt waar de AFM als toezichthouder op accountantsorganisaties telkens zo zwaar op hamert.
Waaruit die ontoereikendheid blijkt? Voetnoot 162 op pagina 354 van het onderzoeksverslag: "KPMG heeft zich daarbij ten onrechte gebaseerd op een conceptmemorandum van PWC van 23 juni 2004 in plaats van op het definitieve memorandum van 30 juni 2004 en de op laatstgenoemde datum ondertekende notariële akten."