'Meerwaarde' of 'meer waarde'?
In zijn meest recente column op deze site stelt onze voorzitter Ruud Dekkers de facto de vraag aan de orde of het accountantsberoep, de auditfunctie, de accountantscontrole en de accountantsverklaring meerwaarde hebben. Gelukkig is zijn antwoord, alsmede het mijne, daarop positief.
Eerder had de voorzitter al aangegeven 'onverminderd' te geloven in de toegevoegde waarde van het accountantsberoep. Hij stelde: "En die is gemakkelijk te meten: kijk wat er met de beurskoers van een bedrijf gebeurt als er geen goedkeurende verklaring wordt afgegeven of dat die verklaring wordt uitgesteld."
Ik betwijfel of de toegevoegde waarde of meerwaarde wel op deze wijze te meten is, maar ik begrijp wat wordt bedoeld: een anders dan goedkeurende verklaring zal naar verwachting een (aanzienlijke) daling van de beurskoers tot gevolg hebben.
Maar daar gaat het mij niet om. De NIVRA-voorzitter verwijst onder meer naar de 'twijfels' die de commissie De Wit heeft geuit "over de signaalfunctie die de accountant in haar ogen behoort te vervullen".
In het rapport van de commissie De Wit gaat het echter om meer dan twijfels. Onomwonden wordt gesteld dat de accountant zijn maatschappelijke taak niet heeft kunnen waarmaken als het gaat om het zorg dragen voor een begrijpelijk een toereikende toelichting op de jaarrekening van financiële instellingen. Een stellingname waar het accountantsberoep iets mee zou moeten doen, in plaats van deze te negeren.
Het is echter niet alleen de commissie De Wit die kritiek levert op het accountantsberoep. Die kritiek zien we internationaal ook. Volgend uit parlementaire onderzoeken en de maatschappelijke discussie. De Amerikaanse blogster Francine McKenna formuleert het bijvoorbeeld steviger dan de commissie De Wit:
"The auditors were completely impotent to warn investors of over-leverage and risky business models, to prevent erroneous and potentially fraudulent financial reporting and to mitigate the impact on everyone of these errors, misstatements, obfuscations and subterfuge by executives of the failed, bailed out and nationalized financial institutions."
Maar het gaat mij niet om deze kritiek. Het punt dat ik wil maken is dat het niet gaat om de beantwoording van de vraag of het accountantsberoep, de auditfunctie, de accountantscontrole en de accountantsverklaring meerwaarde hebben. Zelfs de grootste pessimist zal moeten erkennen dat er op de genoemde aspecten in de breedte genomen van toegevoegde waarde sprake is.
De vraag is echter of er nog meer waarde in het accountantsberoep, de auditfunctie, de accountantscontrole en de accountantsverklaring zit. Een vraag die ik positief wil beantwoorden. Het beroep en de beroepsbeoefenaren bezitten zoveel potentie het beter te doen dan thans het geval is.
Waarom reik ik dit aan? Het denken in termen van meerwaarde past in de cultuur van het rapportcijfer 5,5: we hebben een voldoende en doen het dus goed. Een cultuur waarin ticking the box en compliance-denken voorop staat. Een cultuur waarin de ondergrens wordt opgezocht en de standaard wordt. Een cultuur die niet past bij een professioneel beroep.
Het denken in termen van meer waarde drukt een hoger ambitieniveau uit. Waarmee ik niet wil zeggen dat alles het rapportcijfer 10 dient te krijgen, integendeel. Maar als we nu eens beginnen om de vaak stevige taal en kritische toon die we zien in accountantsrapporten in de sfeer van due diligence of een forensisch onderzoek te gebruiken bij controleopdrachten. En dan niet hooguit in de management letter als waarschuwingen of potentiële risico's.
Of indien we nu eens het uitgangspunt verlaten dat we er alles aan moeten doen om de accountantsverklaring goedkeurend te laten zijn. Indien we nu eens daadwerkelijk en goed gebruik gaan maken van toelichtende paragrafen in de accountantsverklaring.
En op abstracter niveau: indien accountantsorganisaties transparantieverslagen nu eens niet louter beschouwen als verplichte nummers en compliance-documenten maar eerlijk laten zien wat hen daadwerkelijk drijft. In woorden, maar nog belangrijker: in daden.
Als het beroep nu eens niet louter de aanbevelingen van onderzoekscommissies omarmt, maar ook serieus ingaat op de door hen geleverde kritiek... Als in enquêtes nu eens verder wordt gegaan dan het stellen van ‘gestuurde' vragen die wenselijke antwoorden opleveren...
Als we... Ach, vult uzelf in de commentaarbox hieronder de eigen verbeterpunten maar in. Uiteraard daag ik de lezer ook uit te reageren indien hij/zij van mening is dat het beroep het goed genoeg doet!